احتجاج اخلاقی بر ضرورت زندگی پس از مرگ

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فلسفه دانشگاه مفید، قم، ایران.

چکیده

کسی نیست که با پرسش از زندگی پس از مرگ روبه‌رو نشده باشد. از‌آنجا‌که پیامبران الهی و اوصیای ایشان پیغام الهی را در‌بارۀ زندگی پس از مرگ به مردم ابلاغ کرده‌اند، در این پژوهش تلاش می‌شود نشان داده شود درک ضرورت این ابلاغ در نهاد هر انسانی هست و شناسایی آن تنها نیازمند آشکارسازی است؛ از‌این‌رو به روش عقلی روشن می‌شود نظام احسن آن‌گاه درک خواهد شد که هیچ بخشی از آن نادیده گرفته نشود. اگر جهان طبیعت بدون جهان پسین وارد عقل شود، در برابر پرسش‌های عقل نظری به خلأ تبیین بر می‌خورد. این خلأ تبیین‌ در عقل عملی حکایت دیگری دارد. عقل عملی نه‌تنها آدمی را به سوی فعل اخلاقی سوق می‌دهد و او را بدان مکلف می‌سازد، بلکه جهان اخلاق را در کنار جهان طبیعت قرار می‌دهد تا معقولیت آن را به اتمام رساند. عقل بدون جهان اخلاق و زندگی اخلاقی در پس زندگی در طبیعت نمی‌تواند از معقولیت عمل اخلاقی پشتیبانی تام کند. در این نوشتار می‌کوشیم تا با استفاده از مفاهیم اخلاقی بر ضرورت وجود جهان دیگر استدلال کنیم. این استدلال با بهره‌مندی از مقدماتِ در دسترس همگان می‌کوشد خود را به مرتبۀ احتجاج برساند. نقطۀ عزیمت این استدلال، فهم عام از مفهوم اخلاقی «وظیفه» است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Moral Argument for the Necessity of Afterlife

نویسنده [English]

  • Amir Divani
Associate professor, Department of Philosophy, Mofid University, Qom, Iran
چکیده [English]

There is no one who has never face the question of life after death. Since the prophets and their successors have communicated the divine message of posthumous life to people, in this paper I seek to show that every human being innately apprehends the necessity of this communication, and its recognition is just in need of a closure. Thus, it will be clarified, through a rational method and conceptual analysis, that the optimal order (al-niẓām al-aḥsan) is apprehended when none of its constitutive parts is ignored. If reason grasps the natural world without the afterlife, then it will encounter explanatory gaps when facing the questions of theoretical reason. The explanatory gap has a different story when it comes to practical reason. Not only does practical reason lead and oblige one to moral actions, but also puts the moral world along with the natural world in order to complete its rationality. Reason cannot fully support the rationality of moral actions without a moral world and moral life after the natural life. In this paper, I will draw on moral concepts to argue for the necessity of the existence of another world. The argument deploys premises graspable by everyone in order to turn into a proof. The departing point of the argument is the general notion of the moral concept of “duty.”

کلیدواژه‌ها [English]

  • Duty
  • law of morality
  • moral life
  • moral world
  • moral immortality
  • afterlife
1. دیوانی، امیر. (1391). آخرت به ‌مثابۀ جهان اخلاق. فصلنامۀ تخصصی اخلاق وحیانی، 1(1)، صص72-53.
2. سبزواری، ملاهادی. (1386). شرح المنظومه فی المنطق والحکمة (ج2). قم: انتشارات بیدار.
3. سعدی، مصلح ابن عبدالله. (1377). گلستان (مصحح: غلامحسین یوسفی). تهران: انتشارات خوارزمی.
4. شیرازی، صدر‌الدین. (1368). الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیة الاربعة (ج9). قم: انتشارات مصطفوی.
5. شیرازی، صدر‌الدین. (1363). مفاتیح الغیب (مصحح: محمد خواجوی). تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
6. فرانکنا، ویلیام کی. (1376). فلسفه اخلاق (مترجم: هادی صادقی). قم: مؤسسه فرهنگی طه.
7. فردوسی، ابوالقاسم. (1383). شاهنامه (ج1)(به کوشش: پرویز اتابکی). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
8. کانت، ایمانوئل. بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق (مترجم: حمید عنایت و علی قیصری). تهران: انتشارات خوارزمی.
9. کانت، ایمانوئل. (1392). نقد عقل عملی (مترجم: انشاالله رحمتی). تهران: انتشارات سوفیا.
10. لاهیجی، ملا عبد‌الرزاق. (1364). سرمایه ایمان. قم: انتشارات الزهراء.
11. لاهیجی، ملا عبد‌الرزاق. (1383). گوهر مراد. تهران: نشر سایه.
12. مولوی، جلال‌الدین محمد. (1382). کلیات شمس تبریزی. تهران: مؤسسه انتشارت امیرکبیر.