چگونگی پیوند اخلاق با دین در فلسفه استعلایی کانت

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

کانت در زمره فیلسوفانی است که به دلیل موضع‌گیری ویژه‌اش در رابطه اخلاق و دین جایگاه ممتازی یافته است. این موضع کانت که اخلاق، مستقل از دین می‌تواند تکالیف اخلاقی را شناسایی کند و همین اخلاق خودبنیاد لزوماً به دین رهنمون می‌شود، سبب گردیده است متهم به تناقض‌گویی شود و حکم به وجود تعارض میان الهیات و اخلاق در فلسفه وی داده شود. نگارنده در نوشتار حاضر ضمن گزارش، شرح و تبیین چگونگی پیوند اخلاق و دین در چارچوب فلسفه استعلایی، کوشیده است نشان دهد که چنانچه موضع کانت در این زمینه در چارچوب نظام فلسفی ویژه وی و با در نظر گرفتن برخی ملاحظه‌های دیگر تحلیل و ارزیابی شود، رویکرد به‌ظاهر دوگانۀ کانت در قبال رابطه اخلاق و دین به موضعی واحد و سازگار مبدّل می‌گردد؛ به بیان دیگر، وی با دادن معنای جدید به دین و قائل‌شدن به منشأ واحدی برای اخلاق و دین می‌کوشد دغدغه‌های دینی، اخلاقی و معرفت‌شناسی خود را در یک نظام فلسفی جمع کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

How Morality is Related to Religion in Kant’s Transcendental Philosophy

نویسنده [English]

  • Habibollah Kazemkhani
Assistant professor, Shahid Madani University of Azerbaijan, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Kant is a distinguished philosopher as to his position on the relation between morality and religion. Because of his view that morality can identify our duties independently of the religionand that such an autonomous morality will necessarily lead to the religion, Kant came to be accused of self-contradiction—a contradiction between theology and ethics. In this paper, I overview, explain, and account for how morality and religion are related to one another in the framework of Transcendental Philosophy, trying to show that if Kant’s position here is analyzed and assessed in terms of his particular philosophical system as well as other considerations, his apparently contradicting approach to the relation between morality and religion will turn out to be a unified coherent position. In other words, by giving a new meaning to religion and attributing a single origin to morality and religion, Kant tries to reconcile his religious, moral, and epistemological concerns within a single philosophical system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Highest Good
  • relation between religion and morality
  • eternity of the soul
  • God
  • Kant

مراجع

1. اترک، حسین (1389)، «چند بدفهمی مشهور از اخلاق کانت»، پژوهش‌های اخلاقی، ش2.
2. جانسون، رابرت نیل (‌1395)، فلسفه اخلاق کانت، ترجمه: مهدی اخوان، چ1، تهران: انتشارات ققنوس.
3. صادقی، هادی (1376-1377)، «اخلاق بدون خدا»، نقدونظر، ش13-14.
4. علیا، مسعود (1391)، فرهنگ توصیفی فلسفه اخلاق، چ1، تهران: انتشارات هرمس.
5. فرانکنا، ویلیام کی (1383)، فلسفه اخلاق، ترجمه: هادی صادقی، چ2، قم: کتاب طه.
6. کاظم‌خانی‌، حبیب‌الله، مسعود امید و جلال پیکانی (‌1397، «الف»)، «چیستی تعبیر فلسفه استعلایی کانت و شمول آن»، پژوهش‌های معرفت‌شناختی، ش15.
7. کاظم‌خانی‌، حبیب‌الله و مسعود امید (1397، «ب»)، «چگونگی استقلال اخلاق از دین در فلسفه استعلایی کانت»، پژوهشنامه اخلاق، ش39.
8. کانت، ایمانوئل (1384)، نقد عقل عملی، ترجمه: انشاءالله رحمتی، چ1، تهران: نور الثقلین.
9. ـــــــــــــــ (‌1369‌)، بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق، ترجمه: حمید عنایت و علی قیصری، چ1، تهران: انتشارات خوارزمی.
10. ـــــــــــــــ (1367)، تمهیدات: مقدمه‌ای برای هر مابعدالطبیعه آینده که به‌عنوان یک علم عرضه شود، ترجمه: غلامعلی حداد عادل، چ2، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
11. ـــــــــــــــ (1391)، دین در محدوده عقل تنها، ترجمه: منوچهر صانعی دره‌بیدی، چ3، تهران: نقش و نگار.
12. ـــــــــــــــ (‌1393)، مابعدالطبیعه اخلاق: فلسفه فضیلت، ترجمه: منوچهر صانعی دره‌بیدی، چ4، تهران: نقش و نگار.
13. هوفه، اُتفرید (1392)، قانون اخلاقی در درون من: درآمدی بر فلسفه عملی ایمانوئل کانت، ترجمه: رضا مصیبی، چ1، تهران: نشر نی.
14. هولمز، رابرت ال (‌1391)، مبانی فلسفه اخلاق، ترجمه: مسعود علیا، چ3، تهران: ققنوس.
15.  Kant, Immanuel (1996), Critique of practical reason, Translated and edited by ,Cambridge: Cambridge University Press
16. __________ (1998a), The critique of pure reason ; edited and translated by Paul Guyer, Allen W Wood, Cambridge University Press.
17. __________ (1998b), Religion within the boundaries of mere reason and other writhings, Translated and edited by Allen w.wood, Cambridge: Cambridge University Press.
18. __________ (2002), Critique of Judgment, Translated and edited by Paul Guyer, Eric Matthews, Cambridge: Cambridge University Press.
19. Runes, D. Dagobert (1942), The Dictionary of Philosophy (ed.), Philosophical Library New York: Printed In th U. S. A.
20. Seung t. k. (2007), Kant: A Guide for the Perplexed (Guides for the Perplexed), Continuum International Publishing Group.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار