کانت و جعل معنای زندگی در دوره مدرن

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

دانشیار فلسفه دانشگاه خوارزمی، تهران

چکیده

پرسش از معنای زندگی از منظر کانت به‌عنوان یکی از فیلسوفان تأثیرگذار در عصر مدرنیته اهمیت زیادی دارد، زیرا او در بخش‌های مهم فلسفه‌اش، یعنی معرفت‌شناسی، اخلاق و فلسفه دین به پرسش‌های مهم معنای زندگی پاسخ‌های مشخصی می‌دهد که پس از او بسیار تأثیرگذار بوده است. کانت با اتکا به معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی انسان‌محور، در نظام معرفت‌شناسی‌اش، معناداری را تنها به قلمرو ماده و علوم تجربی محدود می‌کند و آن را از مابعد الطبیعه سلب می‌کند. سپس در نظریه اخلاقی خود با اتکا بر انسانی که اساس و غایت اخلاق است، برای امور مابعد الطبیعی همچون خدا، جاودانگی نفس و اختیار، پاسخ اخلاقی تدارک می‌بیند و با این زمینه، دین را متکی بر انسان کرده، تلاش دارد تا با اولوهیت‌زدایی از دین آن را به دینی کاملاً انسانی و مطابق عقلانیت بشری تبدیل کند که در آن خدا کاملاً خدمتگذار تمایلات انسان است. نتیجه تفکر کانت در نگاه اول جعل معنای نوی برای زندگی انسان است، اما افراط در انسان‌محوری و تفسیرهای بشری از اخلاق و دین، در نهایت اخلاق و دین را متکثر و نسبی ساخته و کارامدی آنها را برای پاسخ‌دهی به پرسش‌های بنیادین بشر و تأمین سعادت واقعی از دست می‌دهد که همان بی‌‌معنا‌شدن زندگی انسان مدرن است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Kant and the Construction of the Meaning of Life in the Modern Age

نویسنده [English]

  • Qodratullah Qorbani
Associate Professor of Philosophy, Kharazmi University, Tehran
چکیده [English]

For Kant as an influential philosopher in the modern period, the question of the meaning of life is highly significant, since he provides specific and influential answers to important questions of the meaning of life in the main parts of his philosophy, that is, epistemology, ethics and the philosophy of religion. By relying on epistemological and ontological humanism in his epistemological system, Kant restricts meaningfulness to the material world and the boundaries of empirical sciences, and excludes it from metaphysics. Then, in his ethics, Kant focuses on the human being as the foundation and the end of morality, and thus, he provides moral answers to metaphysical questions about God, freedom and immortality, and thus, the religion is taken to depend on the human being, trying to de-theologize the religion by reducing it into a totally human phenomenon matching the human rationality in which God is just a servant of human tendencies. Prima facie, Kant's thought appears to construct a novel meaning for human's life, but his exaggeration in humanism and humanly interpretations of ethics and religion has led to the relativity and plurality of ethics and the religion, which leads, in turn, to their inefficiency in responding to the human fundamental questions and the true happiness, which amounts to the meaninglessness of the modern human life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • meaning of life
  • Humanism
  • Ethics
  • God
  • happiness
  • Human
* قرآن کریم
1. بیات، محمدرضا (1390)، دین و معنای زندگی در فلسفه تحلیلی، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
2. علی‌زمانی، امیرعباس (1383)، خدا، زبان و معنا، قم: انتشارات آیت عشق.
3. ــــــــــــــــــــ (1386)، «معنای معنای زندگی»، نامه حکمت، ش 1، سال پنجم.
4. کاپلستون، فردریک (1372) تاریخ فلسفه، ج 6، ترجمه اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش.
5. کانت، ایمانوئل (1370)، تمهیدات، ترجمه غلامعلی حداد عادل، تهران: نشر دانشگاهی.
6. ــــــــــــــــــــ (1369)، بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق، ترجمه حمید عنایت و علی قیصری، تهران: انتشارات خوارزمی.
7. ــــــــــــــــــــ (1381)، دین در محدوده عقل تنها، ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: نقش‌ونگار.
8. کورنر، اشتفان (1367)، فلسفه کانت، ترجمه عزت‌اله فولادوند، تهران: انتشارات خوارزمی.
9. متز، تادئوس (1390)، «معنای زندگی»، ترجمه زهرا رمضانلو، کتاب ماه دین، ش 165.
10. محمدرضایی، محمد (1379)، تبیین و نقد فلسفه اخلاق کانت، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
11. ملاصدرا، صدرالدین محمد (1376)، شرح رساله مشاعر، تصحیح سیدجلال الدین آشتیانی، تهران: امیرکبیر.
12. هیک، جان (1376)، فلسفه دین، ترجمه بهزاد سلطانی، تهران: انتشارات بین‌المللی هدی.
13. McCormick, Matt (2008), “Immanuel Kant, Metaphysics,” Internet Encyclopedia of Philosophy.
14. Cottingham, John (2003), On the Meaning of Life, London: Routledge.
15. Ewing, A. C. (1967), A short Commentary on Kant's critique of pure Reason, the university of Chicago press.
16. Kant, Immanuel (1997), Critique of Pure Reason, Translated by: Paul Guyer and Allen Wood, Cambridge university press.
17. Paul, Guyer (1998), “Kant Immanuel,” Routledge Encyclopedia of philosophy, Edward Graig (ed.), V. 5, first published by Routledge.
18. Walsh, W. H. (1967), “Kant,” the Encyclopedia of philosophy, Paul Edwards (ed.), New York: the Macmillan press.