تحلیل زبان ادبی قرآن با تکیه بر نقد نظریه جدایی زبان ادبی از زبان عادی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه سیستان و بلوچستان.

چکیده

رسالت جهانی قرآن در هدایت بشر مستلزم به کارگیری زبانی است که بتواند با همه آنها سخن بگوید. این امکان را زبان ادبی فراهم می‌کند. از این‌رو، مقاله حاضر با روش تحلیلی- استنتاجی بر ادبی‌بودن زبان قرآن تأکید می‌کند و بر اساس نظریه جدایی‌ناپذیری زبان ادبی از زبان عادی، به تحلیل ماهیت و اقتضائات زبان ادبی آن پرداخته و بر خلاف رویکرد تفسیر بیانی معاصر، ویژگی‌های دیگری برای زبان ادبی قرآن تعریف می‌کند؛ ویژگی‌هایی مثل فراهنجاری، ابهام هنری، چند‌لایه‌‌ بودن دلالت، تناسب بنیانی و واقعیت‌گرایی محض قرآن. این ویژگی‌ها، با تأیید ادبی‌بودن زبان قرآن نشان می‌دهند که تفاوت زبان قرآن با زبان عادی تنها ناشی از نقش و هدفی است که زبان در گفتمان قرآنی ایفا می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Literary Language of the Quran On the Basis of criticizing the theory of the distinction between literary language and the ordinary one

نویسنده [English]

  • Valiyullah Hasoomi
چکیده [English]

The global mission of the Quran, leading the whole mankind to the right path, requires the use of a language that everyone can speak with. This possibility is provided by a literary language. In this paper, I shall argue for the view that the language of the Quran is literary, and on the basis of the theory of the inseparability of the literary language from the ordinary one, I will analyze the nature and requirements of the Quran's literary language. I define the Quran's literary language with different features from the ones common in contemporary exegesis; features such as meta-normativity, artistic ambiguity, multi-layer significance, fundamental fitness, and pure realism of the Quran. These features, given the literary language of the Quran, show that the difference between the language of the Quran and the ordinary language only arises from the role it plays in the Quranic discourse.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Quran
  • Literality
  • Literary Language
  • Ordinary Language
  • Standard Language

مراجع

  1. قرآن کریم

    1. ابوالفتوح رازی، حسین‌بن علی(1408)، روض الجِنان وَروح الجَنان، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
    2. ابوزید، نصرحامد (1380)، معنای متن، ترجمه مرتضی کریمی‌نیا، تهران: طرح نو.
    3. اچیسون، جین (1371)، مبانی زبان‌شناسی، ترجمه محمد فائض، تهران: انتشارات آگاه.
    4. احمدی، بابک ( 1370)، ساختار و تأویل متن، تهران: نشر مرکز.
    5. بحرانی، سیدهاشم (1419)، البرهان فی تفسیر القرآن، چ1، بیروت: مؤسسة البعتة.
    6. خلیفه، احمد عبدالمجید محمد (1426ق.(، نهایات الآیات القرنیه بیناعجاز المعنی وَروعۀ الموسیقاء، قاهره: مکتبة الاداب.
    7. خولی، امین (1961)، مناهج تجدید فی النحو و البلاغه و التفسیر و الادب، ط1، بی‌جا: دارالمعرفه.
    8. رابرتت کان، لاری فینک (1387)، نقد ادبی نو(مجموعه مقالات)، ترجمه هاله لاجوردی و دیگران، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    9. رازی، امام فخر الدین، (1317)، نهایة الایجاز فی درایه الاعجاز، القاهره، چاپ افست.
    10. رضایی، والی (1378)، «زبان معیار چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟»، نامه فرهنگستان، دوره6، ش3.
    11. رضایی هفتادر، غلامعلی و همکاران (1392)، «آشنایی‌زدایی و نقش آن در خلق شعر»، ادب عربی، دوره 5، ش2.
    12. سعیدی‌روشن، محمدباقر (1389)،  تحلیل زبان قرآن و روش‌شناسی فهم آن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    13. سلدن، رامان (1372)، راهنمای نظریه ادبی معاصر، ترجمه عباس مخبر دزفولی، تهران: طرح نو.
    14. سمّیعی، احمد (1378)، نگارش و ویرایش، تهران: سمت.
    15. سنگری، محمدرضا (1381)، «هنجارگریزی و فراهنجاری در شعر»، مجله آموزش زبان و ادب فارسی، ش64. 
    16. سیوطى، جلال الدین عبدالرحمن (1973)، الاتقان فى علوم القرآن، بیروت: المکتبة الثقافیة.
    17. شمیسا، سیروس (1372)، کلیات سبک‌شناسی، تهران: فردوس.
    18. شیخ امین، بکری (1984)، البلاغة العربیة فی ثوبها الجدید، بیروت: دار العلم للملایین.
    19. صادقی، علی‌اشرف (1362)، «زبان معیار»، نشر دانش، ش4.
    20. صلح‌جو، علی (1389)، درباره ترجمه، زیر نظر: نصرالله پورجوادی و دیگران ، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
    21. صهبا، فروغ (1384)، «برجسته‌سازی واژه و ترکیب در شعر اخوان»، پژوهش‌نامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، ش۴۵ و ۴۶ .
    22. طباطبایی، سید محمد‌حسین (1973)،  المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    23. طبرسی، فضل‌بن حسن (1404)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
    24. طبری، محمدبن جریر(1412)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیة.
    25. علوی مقدم، مهیار (1381)، نظریه‌های نقد ادبی معاصر (صورت‌گرایی و ساختارگرایی)، تهران: سمت.
    26. العلوی، یحیی‌بن حمزه (1914)، الطراز المتضمن لأسرار البلاغة وعلوم حقایق الاعجاز، القاهره: دارالکتب العلمیه.
    27. فتوحی، محمود (1387)، «ارزش ادبی ابهام از دو معنایی تا چندلایگی معنا، زبان و ادبیات فارسی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی، ش62 .
    28. فتوحی، محمود (1390)، سبک‌شناسی نظریه رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن.
    29. فرکلاف، نورمن (1379)، تحلیل انتقادی گفتمان، گروه مترجمان، ویراستاران محمد نبوی و مهران مهاجر،تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز تحقیقات رسانه‌ها.
    30. فیض کاشانی، محمدبن مرتضی (1374)، الصافی فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
    31. کارن. جی. ‌ای (1380)، فرهنگ ادبیات و نقد، ترجمه کاظم فیرزومند، تهران: شادگان.
    32. کلینی، محمدبن یعقوب (بی‌تا)،  اصول کافی، ترجمه سیدجواد مصطفوی، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
    33. گنجعلی، عباس و دیگران (1392)، «فراهنجاری در صحیفۀ سجادیه»، پژوهش‌های قرآن و حدیث، سال چهل و ششم، ش2.
    34. متقی هندی، علی‌بن حسام‌الدین (1405)، کنز العمال فی سنن الاقوال والافعال، بیروت: مؤسسة الرسالة.
    35. المصری، ابن ابی الاصبع (1957)، بدیع القرآن، تحقیق دکتور حنفی محمد شرف، القاهره.
    36. مک دانل، دایان (1380)، مقدمه‌ای بر نظریه‌های گفتمان، ترجمه حسینعلی نوذری، تهران: فرهنگ گفتمان.   
    37. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1366)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    38. میرعمادی، سیدعلی (1379)، مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس زبان‌شناسی نظری و کاربردی، ج1، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
      1. Simpson, paul (1997), Language through literature: an introduction, London & New York: Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار