بررسی روایاتِ نفی صفات از ذات الهی و دلالت‌های آن

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه آزاد

2 دانشجوی دکتری کلام امامیّه، دانشگاه علوم قرآن و حدیث،پردیس تهران.

چکیده

برخی از مهم‌ترین مسائل کلامی و فلسفی در حوزۀ اسماء و صفات به ماهیّت وجودی و تکوینی صفات و رابطۀ آن با ذات الهی باز می‌گردد. این مسائل که گاه ذیل عنوان کلی «توحید صفاتی» دسته‌بندی می‌شوند، در هستی‌شناسی دینی اهمیّت بسیار دارند و به‌ویژه در برهه‌ای از تاریخ، مجادلات فراوانی را دربارۀ شرک و توحید در میان اندیشمندان مسلمان برانگیخته‌اند. این‌گونه مباحث را در اصطلاح، مباحث وجودشناختی صفات می‌نامند. این نوشتار قصد آن دارد نشان دهد که بررسی روایت‌های فراوان در این زمینه روشنگر نفی صفات از خداوند بوده، گویای مخلوق‌بودن اسما و صفات الهی است. به دیگر سخن، «صفت» دربارۀ خداوند به‌معنای «نشانه» به‌کار رفته است و موصوف‌بودن خداوند تنها به این معناست که حق‌تعالی این مخلوقات را صفت و نشانۀ خویش قرار داده، نه چیزی بیش از آن. بنابراین، اسماء و صفات [همگی] مخلوق‌اند و مقصود از آنها همان «الله»‌ تعالی است که اختلاف سزاوار او نیست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Examination of Hadiths Concerning the Negation of Attributes from God and their Significance

نویسندگان [English]

  • Sayyed Mohammad Banihashemi 1
  • Iman Roshanbin 2
چکیده [English]

Some of the most important issues in Islamic philosophy and kalam regarding divine attributes go back to the existence and the nature of these attributes and their relations with God. These issues, sometimes classified under 'attribute-monotheism' are very important in religious ontology, and has, at some point in the history, led to controversies about monotheism and polytheism among Muslim thinkers. Such issues are called ontological problems of divine attributes. In this paper we seek to show that hadiths concerning the negation of attributes from God signify that divine attributes are conceived as created entities. In other words, 'attributes' have been used in these hadiths to mean 'signs', and God's being attributed means that God has made such creatures as his attributes, that is, signs, and no more. Therefore, all attributes are created entities, and they are things with which God or Allah is signified.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ontology of Attributes
  • Perfect Monotheism
  • Perfect Purification
  • Negation of Attributes
  • Identity of Attributes with God's Essence

مراجع

قرآن کریم.
1. ابن‌بابویه، محمدبن على (1398ق.)، التوحید، قم: جامعه مدرسین.
2. ابن‌منظور، محمدبن مکرم (1414 ق.)، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر.
3. اشعری، ابوالحسن (1400ق.)، مقالات الاسلامیین، آلمان: فرانس شتاینر.
4. انیس، ابراهیم مصطفی (1392)، المعجم الوسیط، استانبول: المکتبه الاسلامیه.
5. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1387)، المفردات فی غریب القرآن، تهران: آرایه.
6. الرضی، محمدبن حسین (1414ق.)، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، قم: هجرت.
7. سبحانی، محمدتقی (1380)، «اسماء و صفات خداوند»، دانشنامۀ امام علی7، ج2، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
8. شهرستانی، احمد (1387)، الملل والنحل، مصر: دار المعرفة للطباعة والنشر.
9. الطباطبایی، سید محمدحسین (1384)، الرسائل التوحیدیه، ایران: موسسة النشر الاسلامی.
10. طبرسى، احمدبن ‌على (1403ق.)، الإحتجاج على أهل اللجاج، مشهد: نشر مرتضى.
11. عبدالقاهر (1408ق.)، الفرق بین الفرق بغدادی، بیروت: دارالآفاق، دارالجیل.
12. الفراهیدی، خلیل‌بن احمد (1414ق.)، کتاب العین،تحقیق از فخرومی و سامرایی، تهران: انتشارات اسوه.
13. کلینى، محمدبن یعقوب‌بن اسحاق (1407ق.)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
14. ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (۱۹۸۱م.)، الاسفار الاربعه،حاشیه سبزوارى، بیروت: دار
احیاء التراث.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار