خدایاری, علی نقی. (1390). نظریه‌های نفس‌شناسی متکلمان امامی سده‌های میانی و کارکرد آنها در تبیین آموزۀ معاد. نقد و نظر (فصلنامه علمی پژوهشی فلسفه و الاهیات), 16(61), 69-108.
علی نقی خدایاری. "نظریه‌های نفس‌شناسی متکلمان امامی سده‌های میانی و کارکرد آنها در تبیین آموزۀ معاد". نقد و نظر (فصلنامه علمی پژوهشی فلسفه و الاهیات), 16, 61, 1390, 69-108.
خدایاری, علی نقی. (1390). 'نظریه‌های نفس‌شناسی متکلمان امامی سده‌های میانی و کارکرد آنها در تبیین آموزۀ معاد', نقد و نظر (فصلنامه علمی پژوهشی فلسفه و الاهیات), 16(61), pp. 69-108.
خدایاری, علی نقی. نظریه‌های نفس‌شناسی متکلمان امامی سده‌های میانی و کارکرد آنها در تبیین آموزۀ معاد. نقد و نظر (فصلنامه علمی پژوهشی فلسفه و الاهیات), 1390; 16(61): 69-108.
نظریه‌های نفس‌شناسی متکلمان امامی سده‌های میانی و کارکرد آنها در تبیین آموزۀ معاد
مسئلۀ چیستی حقیقت انسان یکی از مسائل اختلافی در میان عالمان و متکلمان امامی است. در یک رده‌بندی کلی می‌توان گفت که سه نظریه دربارۀ چیستی انسان درمیان متکلمان امامی وجود دارد. برخی از متکلمان امامی حقیقت انسان را عبارت از جوهر مجرد متعلق به بدن شمرده‌اند. برخی بر آن رفته‌اند که انسان عبارت از همین پیکر محسوس و مشهود است. و گروهی دیگر برآنند که حقیقت انسان اجزائی اصلی در بدن است که پایا و دگرگونی‌ناپذیر است. از نظر جایگاه بحث، متکلمان پیش از ابن‌میثم بحرانی، بحث حقیقت انسان و چیستی نفس را در بحث تکلیف و ذیل مباحث عدل الهی مطرح کرده‌اند؛ زیرا مسئلۀ ایشان، تعریف مکلف و صفات و شرایط وی بوده است. متکلمان پس از ابن میثم بحرانی با چرخشی آشکار، بحث از چیستی انسان را در مبحث معاد مطرح کرده‌اند. زیرا مسئله ایشان تبیین آموزۀ معاد بر پایۀ تعریف انسان بوده است.
The Soul-Body Theories of Imamiah Theologians of the Mid-Period and their Role in an Explanation of the Resurrection
نویسندگان [English]
Alinaqi Khodayari
چکیده [English]
This paper seeks to provide a report of the psychological views of the Imamiah theologians (mutakalimin) of the mid-period (4th to 7th centuries) and their historical developments. On the other hand, the paper is to examine the roles of these theories in providing an account of the problems of resurrection. In order to acquaint the reader with the background of some 4th century views, we need to address some Mutazili views about the human nature.
کلیدواژه‌ها [English]
Nafs (Soul), mutakalimīn, Resurrection
مراجع
قرآن کریم
آشتیانی، (1399ه.ق) لوامع الحقائق فی أصول العقائد، بیروت: دارالمعرفة للطباعة و النشر.
ابن ابى الحدید، شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، دار احیاء الکتب العربیة.
ابن بابویه، منتجب الدین، (1366) الفهرست، قم: کتابخانه آیة الله مرعشی.
ابن حنبل، احمد، مسند ابن حنبل بیروت: دار صادر.
ابن شعبه حرانى، حسن بن علی بن حسین، (1363) تحف العقول عن آل الرسول صلى الله علیه وآله، تحقیق: على اکبر غفارى، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
ابن شهر‌آشوب مازندرانى، (1328) محمد بن على، متشابه القرآن و مختلفه، اتتشارات بیدار.
ابن ماجه قزوینی، محمّد بن یزید، سنن ابن ماجة، تحقیق محمّد فؤاد عبدالباقى، دارالفکر، بیروت.
ابن ملاحمی، رکن الدین، (1386) الفائق فی اصول الدین، تحقیق: ویلفرد مادلونگ و مارتین مکدرموت، مؤسسه پژوهش حکمت و فلسفه ایران و مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین.
10. ابن نوبخت، ابو اسحاق ابراهیم، (1386) الیاقوت فى علم الکلام، تحقیق، على اکبر ضیائى، قم: کتابخانه آیة اللَّه مرعشى.
11. اشعرى، ابوالحسن على بن اسماعیل (1419ه.ق) مقالات الاسلامیین واختلاف المصلین، تحقیق: محمد محیى الدین عبد الحمید، بیروت: المکتبة العصریة.
13. بحرانى، میثم بن على بن میثم، قواعد المرام فى علم الکلام، تحقیق: سید احمد حسینى، قم: کتابخانه آیة اللَّه مرعشى.
14. بخاری، محمّد بن اسماعیل، الجامع الصحیح، بیروت: دارالفکر.
15. بریدی آبی، اشرف الدین صاعد، (1970م) الحدود و الحقائق، تحقیق: حسین علی محفوظ، بغداد: مطبعة‌المعارف.
16. تهرانى، آقا بزرگ، (1403ه.ق) الذریعة إلى تصانیف الشیعة، بیروت: دار الأضواء، چاپ سوم.
17. جوینى، عبد الملک بن عبداللَّه، (1416ه.ق) الارشاد الى قواطع الادلة فى اصول الاعتقاد، تحقیق: اسعد تمیم مؤسسة الکتب الثقافی.
18. حلبى، ابو الصلاح، (بی‌تا) الکافی، تحقیق: رضا استادی، اصفهان: مکتبة الامام امیرالمؤمنین. ـــــــ ، تقریب المعارف، (1417ه.ق) تحقیق و نشر: فارس تبریزیان حسون.
19. حلی، حسن بن سلیمان، مختصر البصائر، تحقیق: مشتاق مظفر.
20. حلى، حسن بن یوسف (علامه حلی)، (1362) انوار الملکوت فى شرح الیاقوت، تحقیق: محمد نجمى زنجانى، انتشارات رضى و بیدار.
21. ـــــــ ، تسلیک النفس الی حضیرة القدس، (1426 ه.ق)تحقیق: فاطمه رمضانی، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
22. ـــــــ ، کشف المراد فى شرح تجرید الاعتقاد، تحقیق: زنجانی.
23. ـــــــ ، کشف المراد فى شرح تجرید الاعتقاد، تحقیق: جعفر سبحانى.
24. ـــــــ ، مناهج الیقین فى اصول الدین، (1415ه.ق) تحقیق: یعقوب جعفرى مراغى، دار الاسوة للطباعة و النشر.
25. حلى، نجم الدین جعفر بن حسن (محقق حلی)، (1414ه.ق) المسلک فى اصول الدین، تحقیق: رضا استادى، مشهد: آستان قدس رضوى.
26. حمصی رازی، سدید الدین محمود، (1414ه.ق) المنقذ من التقلید، تحقیق و نشر: مؤسسة النشر الاسلامی.
27. خدایاری، علی نقی، «بررسی آموزه‌های اختلافی میان شیخ مفید و نوبختیان بر پایه احادیث الکافی»، مجموعه مقالات فارسی کنگره بین المللی بزرگداشت ثقة الاسلام کلینی، ج5.
28. خواجویی، محمد اسماعیل بن حسین، (1418ه.ق) جامع الشتات، تحقیق: سید مهدی رجایی.
29. سید مرتضی، علی بن حسین موسوی، (1405ه.ق) رسائل المرتضی، مقدمه و اشراف: سید احمد حسینی، اعداد: سید مهدی رجایی، قم: دار القرآن الکریم.
30. ـــــــ ، (1411ه.ق) الذخیرة فی علم الکلام، تحقیق: احمد حسینی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
31. ـــــــ ،(1325ه.ق) الأمالی (غرر الفرائد و درر القلائد)، تصحیح وتعلیق: سید محمد بدر الدین نعسانی حلبی، قم: کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی.
32. ـــــــ ،(1414ه.ق) شرح جمل العلم و العمل، تحقیق: یعقوب جعفرى مراغى، قم: دار الاسوة للطباعة و النشر.
33. سیورى حلى، مقداد بن عبد اللَّه، ارشاد الطالبین الی نهج المسترشدین.
34. صدوق، محمد بن على بن بابویه، (1414ه.ق) الأمالى، تحقیق: مؤسسه بعثت.
35. ـــــــ ، الاعتقادات، تحقیق: عصام عبدالسید، کنگره جهانی شیخ مفید.
62. ـــــــ ، (1413ه.ق(ه.))الارشاد فى معرفة حجج اللَّه على العباد، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید.
63. ـــــــ ، (بی‌تا) الامالى، تحقیق: حسین استاد ولى، على اکبر غفارى، قم: جامعه مدرسین.
64. مقری نیشابوری، محمد بن حسن، (1385) التعلیق، تحقیق: محمود یزدی مطلق (فاضل)، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
65. ـــــــ ،( 1414ه.ق ) الحدود، تحقیق: محمود یزدی مطلق (فاضل)، قم: مؤسسة الامام الصادق7.
66. مکدرموت، مارتین، (1372) اندیشههاى کلامى شیخ مفید، ترجمه: احمد آرام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
67. مکی عاملی، محمد بن جمال الدین، (1418ه.ق) ذکرى الشیعة فی أحکام الشریعة، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
68. نجاشى، احمد بن على،(1416ه.ق) رجال النجاشى، تحقیق سید موسى شبیرى زنجانى، قم: مؤسسة النشر الاسلامى، چاپ پنجم.
69. نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، بیروت: دارالفکر.
70. همدانی اسدآبادی، (بی‌تا) عبدالجبار بن احمد، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، تحقیق: عبدالحلیم محمود و دیگران، مصر: الدار المصریة للتألیف و الترجمة.
ابتدای صفحه