زمینه‌گرایی در فقه

نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

استادیار دانشگاه شهید بهشتی، عضو هیئت علمی گروه فلسفه

چکیده

رویکرد اتمیستی در فهم نصوص دینی در اجتهاد، نظامی فقهی به بار می‌آورد که احکامی اجرا‌‌نشدنی دارد، ملاک‌مندی احکام را به تعارفی تجملی فرو می‌کاهد، ربط روشنی با مقاصد شریعت ندارد، به نصوص مراجعۀ گزینشی می‌کند و بسیاری از نصوص دینی را وامی‌نهد. در مقابل، رویکرد زمینه‌گرا به نصوص، منظومه‌ای فقهی به بار می‌آورد که هیچ حکم اجرا‌‌نشدنی‌ا‌ی ندارد، ملاک‌‌محور است، تحقق مقاصد شریعت را هدف می‌گیرد، همۀ آموزه‌های دین را در مقام استنباط در نظر می‌گیرد، بحران‌های جاری در فقه را حل می‌کند و ادامۀ مشی اصولی در مقابل مشی اخباری است. در این مقاله، پس از تبیین زمینه‌گرایی و ابعاد آن، نشان می‌دهیم که زمینه‌گرایی ادامه همان مشی اصولی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Contextualism inFeqh (Islamic Jurisprudence)

نویسنده [English]

  • Hossein Valeh
چکیده [English]

The atomistic approach to the understanding of religious texts in ijtihad will lead to a system of Feqh, the rules of which would be unperformabe; it will reduce the criteria of the rules to mere artifice and would not have a clear relation with the purposes of shari’ah; it will selectively refer to texts, and will leave out many religious texts. On the other hand, the contextualist approach to the texts will result in a system of Feqh which has performable rules, centered around criteria, aims at the realization of the purposes of shari’ah, considers all religious doctrines in ijtihad, resolves the current deadlockes in Feqh and is in continuity with the Usuli method as opposed to the Akhbari approach. In this paper, after the explanation of contextualism and its aspects, I will show that contextualism is the natural continuum of Usuli approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Feqh
  • atomistic ijtihad
  • contextualisticijtihad
  • criteria of the rules
  • purposes of shari’ah. 

مراجع

  1. آخوند خراسانی، محمدکاظم (بی‌تا)، کفایة الاصول، ج1و2، تهران: کتابفروشی اسلامیة.
  2. اسلامی، رضا (1387)، اصول فقه حکومتی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  3. انصاری، مرتضی (شیخ انصاری) (1313)، الرسائل، بی‌جا، چاپ رحلی حاج ابراهیم طباع تبریزی.
  4. ایازی، سید محمدعلی (1389)، ملاکات احکام و شیوه‌های استکشاف آنها، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ دوم.
  5. جوادی آملی، عبدالله (1381)، شریعت در آینۀ معرفت، قم: نشر اسراء، چاپ پنجم.
  6. خمینی، روح الله (1373)، ولایت فقیه، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  7. راولز، جان (1383)، عدالت به مثابۀ انصاف، ترجمه عرفان ثابتی، تهران: انتشارات ققنوس.
  8. سروش، عبدالکریم (1373)، قبض و بسط تئوریک شریعت، چاپ سوم، تهران: صراط.
  9. صافی، لطف‌الله (1412)، الاحکام الشرعیة ثابتة لاتتغیر، قم: دارالقرآن الکریم.

10. صدر، محمدباقر (1977)،اقتصادنا، بیروت: دارالکتاب اللبنانی.

11. صرامی، سیف‌الله (1385)،حق حکم تکلیف، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

12. طباطبائی، سید محمد حسین (1394)، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیة.

13. طبرسی نوری، سید اسماعیل (بی‌تا)، کفایة الموحدین،  انتشارات علمیه اسلامیه.

14. عاملی، محمدبن حسن (بی‌تا)،  وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

15. عراقی، ضیاء‌الدین (بی‌تا) ، نهایة الافکار، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.

16. علی‌اکبریان، حسنعلی (1386)،  معیارهای بازشناسی احکام متغیر وثابت، ج1و2، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول.

17. غنی نژاد، موسی (1377) ، « بحثی در مبانی معرفتی ربا وبهره بانکی»، نقد ونظر، ش .

18. فنایی، ابوالقاسم(1389) ، اخلاق دین‌شناسی، تهران: نگاه معاصر.

19. مبلغی، احمد (1381-1382)، «ضوابط بهره‌گیری از مبانی کلامی در اصول»، مجلۀ پژوهش‌های اصولی، قم، ش 2و3.

20. مجتهد شبستری، محمد (1379)، نقدی بر قرائت رسمی دین، تهران: طرح نو.

21. مطهری، مرتضی (1368)، مجموعه آثار، تهران و قم: صدرا.

22. ـــــــــــــــــ ، (1403)، بررسی اجمالی اقتصاد اسلامی، تهران: انتشارات حکمت.

23. مظفر، محمدرضا (1379)، اصول الفقه، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ نهم.

24. منتظر ظهور، محمود (1376)، اقتصاد، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ ششم.

25. نائینی، محمدحسین (1406)، فوائد الاصول، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.

26. نجفی، محمدحسن (1981)، جواهر الکلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار