اوتانازیای فعّال و منفعل

نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

سیدمحمدحسینی سورکی

چکیده

به‌ ناگزیر به بحث و تحلیل‌های مهم و مناقشه‌ برانگیزی در باب تمایز مشهور میان اوتانازیای فعال و منفعل می‌انجامد. اوتانازیا به دو قسم فعّال[i] و منفعل[ii] تقسیم می‌شود و معمولاً تحلیل و ارزیابی این تقسیم و تمایز با پاسخ‌گویی به این پرسش مهم و کلیدی همراه می‌شود که به‌لحاظ اخلاقی آیا کشتن از سر عمد و اختیار (قتل عمد) شنیع و شرم‌آورتر است از این‌که فردی را - که با مرگ دست‌وپنجه نرم می‌کند - به حال خود رها کنیم تا بمیرد؟ و به‌بیان دیگر، به‌لحاظ اخلاقی، آیا کشتن (Killing) بدتر و غیر اخلاقی‌تر است  از وانهادن برای مرگ (Letting to die). بسیاری با تکیه بر این استدلال که کشتن عمدی و از سر اختیار - که به‌لحاظ حقوقی، قتل به‌حساب می‌آید - به‌‌مراتب بدتر و غیراخلاقی‌تر است از وانهادن دیگری تا این‌که بمیرد، «اوتانازیای فعال» را غیراخلاقی و ناپسند دانسته و اوتانازیای منفعل را به این سبب که مستظهر به انگیزه‌های انسان‌دوستانه نیز هست، مجاز و اخلاقی دانسته‌اند، به‌بیان دیگر، بسیاری معتقدند، تمایز وتفاوت ادعایی میان  اوتانازیای فعال و اوتانازیای منفعل در داوری اخلاقی نیز تأثیرگذار بوده و این‌ دو قسم به‌لحاظ اخلاقی نیز احکام متفاوتی خواهند داشت.در این نوع اوتانازیا، با اعمال شیوه‌های مستقیم( مثل تزریق عامدانة داروهای مرگبار و...) به زندگی بیماری که مشرف به موت است و ازدرد طاق نفرسایی رنج می‌برد، پایان داده می‌شود. (م.) در این نوع اوتانازیا، بیمار به حال خود رها می‌شود و پزشک معالج و همراهان بیمار با خودداری از معالجة بیمار و با عدم دخالت در روند طبیعی بیماری، زمینه را برای مرگ او و رهایی از درد و زجر جانکاه حاصل از بیماری، فراهم می‌آورند. اوتانازیای منفعل گاه با حذف تجهیزات و وسایل حمایت‌کنندة زندگی و عدم استفاده از آنها (مثل خاموش کردن دستگاه‌های تنفسی، و یا متوقف‌کردن مراحل درمانی پزشکی مثل قطع داروها و...) همراه است. از دیگر تقسیمات اتانازیا می‌توان به اتانازیای داوطلبانه (voluntary euthanasia) و اتانازیای غیرداوطلبانه (non voluntary euthanasia)و اتانازیای اجباری (involuntary euthanasia) اشاره کرد. (م.)

عنوان مقاله [English]

اوتانازیای فعّال و منفعل

نویسنده [English]

  • seyyed mohdmma husseini suraki
مشخصات کتاب‌شناختی مقاله به شرح زیر است:
Rachels,  James “Active and Passive Euthanasia” in Life and Death: A Reader in Moral Problems (2nd Edition) edited by Louis P. Pojman, Cambridge University, 2000,  pp. 190-195.  Reprinted By Permission Of The New England Journal of  Medicine, Vol. 292, January 9, 1975, Pp. 78-80.
[1]. جیمز ریچلز (1994- 2003)  James Rachelsاستاد فلسفه در دانشگاه آلاباما [در بیرمنگام] و نویسندة مقالات و کتب متعددی در حوزة فلسفة اخلاق است ‌که از جمله آنها می‌توان به کتاب سرانجام زندگی(1986) اتانازی و اخلاق (1986)، برآمده از حیوانات: لوازم اخلاقی نظریۀ داروین (1990) اشاره کرد. چاپ چهارم مشهورترین کتاب او با نام عناصر فلسفۀ اخلاق (The Elements of Moral Philosophy) با عنوان فلسفه اخلاق و با ترجمة آرش اخگری از سوی انتشارات حکمت، منتشر شده است. (م.)
[1]. واژة اتانازی ευθανασία از ترکیب دو واژة یونانی«ευ » به‌معنای خوب و کام‌بخش و «θάνατος» به‌معنای مرگ، مشتق شده است. واژة Thanasia خود از واژة «Thanatos» (الهة مرگ در یونان باستان) گرفته شده است. این واژه در فارسی به عباراتی چون: مرگ آسان، مرگ شیرین، قتل ترحمی، قتل از روی ترحم، آسان‌مرگی و به‌مرگی و... ترجمه شده است. اما باید توجه داشت که اوتانازیا از آن‌جا که مرز میان قتل و خودکشی است، در ترجمة دقیق آن نه می‌توان واژه مرگ را به‌کار برد و نه واژه قتل را و هرکدام از این‌دو بار مثبت و یا منفی مخصوص به خود دارند. در زبان عربی از این واژه با عبارت «القتل الرحیم» یا «الموت الرحیم» تعبیر شده است. (م.)
[1]. active euthanasia
در این نوع اوتانازیا، با اعمال شیوه‌های مستقیم( مثل تزریق عامدانة داروهای مرگبار و...) به زندگی بیماری که مشرف به موت است و ازدرد طاق نفرسایی رنج می‌برد، پایان داده می‌شود. (م.)
[1]. passive euthanasia
در این نوع اوتانازیا، بیمار به حال خود رها می‌شود و پزشک معالج و همراهان بیمار با خودداری از معالجة بیمار و با عدم دخالت در روند طبیعی بیماری، زمینه را برای مرگ او و رهایی از درد و زجر جانکاه حاصل از بیماری، فراهم می‌آورند. اوتانازیای منفعل گاه با حذف تجهیزات و وسایل حمایت‌کنندة زندگی و عدم استفاده از آنها (مثل خاموش کردن دستگاه‌های تنفسی، و یا متوقف‌کردن مراحل درمانی پزشکی مثل قطع داروها و...) همراه است. از دیگر تقسیمات اتانازیا می‌توان به اتانازیای داوطلبانه (voluntary euthanasia) و اتانازیای غیرداوطلبانه (non voluntary euthanasia)و اتانازیای اجباری (involuntary euthanasia) اشاره کرد. (م.)
[1]. هم‌اینک برخی اقسام اوتانازیا در کشورهای بلژیک، لوکزامبورگ، هلند، تایلند و همچنین ایالت اورگان و واشنگتن آمریکا قانونی هستند. برای آگاهی بیشتر از تعریف، تاریخچه و استدلال‌هایی در له و علیه اوتانازیا، نک:
www. Euthanasia. com&   Young, Robert "Voluntary Euthanasia. " Internet. Stanford Encyclopedia of Philosophy. Accessed Aug 27, 2008.
http: //plato. stanford. edu/entries/euthanasia-voluntary/#Int. Euthanasia
[1]. انجمن پزشکی آمریکا American Medical Association)) که در سال 1947 پایه‌گزاری شد، بزرگترین انجمن پزشکی و پیرا‌پزشکی در ایالات متحده آمریکا است، و یکی از پرفروش‌ترین مجلات هفتگی در زمینۀ پزشکی با نام (Journal of the American medical Association (JAMA  را منتشر می‌کند.
see  http: //www. ama-assn. org/
[1]. mercy killing
[1]. سندرم داون (Down Syndrome) یا (D. S..) عارضه‌ای ژنتیکی است که به‌دلیل افزایش تعدادی کامل یا نسبی در کروموزم ۲۱ به‌وجود می‌آید و موجب کندی رشد کودک شده و معمولا به عقب‌ماندگی ذهنی و ناهنجاری در بسیاری از اعضاء می‌انجامد. نام سندرم داون  و یا به تعبیر دیگر«نشانگان داون»که در گذشته «مونگولیسم» نیز نامیده می‌شد، از نام یک پزشک انگلیسی به‌نام جان ال. داون (John L. Down) که برای اولین بار این سندرم را در سال ۱۸۶۶ توصیف نمود، گرفته شده ‌است. (م.)