در جست‌و‌جوی مدرنیته اسلامی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

رابطه میان سطح تحلیل و اجتهاد (به معنای نظریه‌پردازی) از موضوعات مهم در علوم اجتماعی است. در این نوشتار تلاش می‌شود نشان داده شود که میان سطح تحلیل و تفکر و اجتهاد رابطه‌ای خاص وجود دارد و استفاده از هر سطح تحلیل بر استنباط‌ها و برون‌دادهای اجتهادی تأثیرگذار خواهد بود. اساساً این سطح تحلیل است که میزان اهمیت و اولویت مسائل را برای متفکر و مجتهد مشخص می‌کند. در این مقاله، مقام تبیین رابطه این دو، مقام معطوف به مباحث نظری و مبنایی نیست، بلکه مقام معطوف به کنش و رفتار یا برون‌دادهای عملی است که در ضمن بررسی آرا و فتاوی نمایان می‌شود. برای مطالعه موردی، آرای علامه بدیع الزمان سعید نورسی ـ از عالمان مشهور ترکیه ـ در باره رابطه میان اسلام و غرب و در نهایت راه برون‌رفت از معضلات ناشی از مواجهه این دو حوزه تمدنی در دوره معاصر انتخاب شده است. بنابراین، فرضیه فرعی این نوشتار آن است که چون سعید نورسی با رویکرد تمدنی به مسئله مواجهه اسلام و غرب می‌نگرد، پروژه «مدرنیته اسلامی» و یا «تمدن قرآنی» و چگونگی دستیابی بدان را وجهه همت خود قرار داده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

In Search of an Islamic Modernity (A critique of Said Nursi's view of civilization)

نویسنده [English]

  • Rasoul Norouzi Firouz
چکیده [English]

The relation between the level of analysis and ijtihad (that is, theorization) is a significant issue in social sciences. In this paper I seek to show that there is a particular relation between the level of analysis and ijtihad, and the employment of any level of analysis will affect the outputs of ijtihad or theorization. Indeed, it is the level of analysis that specifies the importance and priority of certain issues for the thinker and mujtahid. In this paper, the explanation of the relation between the two does not count as a theoretical, foundational matter; rather it is a matter of actions and behaviors or practical outputs emerging from the relevant views. As a case study, I focus on views of Said Nursi—known as Badi’al-Zaman, a well-known Turkish scholar—regarding the relation between Islam and the West, and the ways out of the problems caused from their civilizational encounter. One thesis of the paper is that since Said Nursi considers the problem of the Islam-West encounter with a civilizational approach, he gives a center-stage to the project of "Islamic modernity" or "Quranic civilization".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Said Nursi
  • level of analysis
  • Ijtihad
  • modernity
  • Civilizational Identity
  • Islamic civilization

مراجع

 
1. ارس، بولنت و کاها، عمر (1384)، «جنبش اسلام لیبرالی در ترکیه: اندیشه‌های فتح‌الله گولن»، مطالعات خاورمیانه، سال نهم، ش4.
2. بابایی، حبیب الله (1393)، کاوش‌های نظری در الهیات و تمدن، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
3. پل رو، ژان (1352)، ترکیه، ترجمه خان‌بابا بیانی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
4. حدادعادل، غلامعلی؛ سخنرانی در همایش بین المللی بررسی اندیشه‌های بدیع الزمان سعید نورسی، تهران: مجمع تقریب مذاهب اسلامی، 20/10/1390.
5. خامنه‌ای، سیدعلی (1390)، بیانات در تاریخ 24/7/1390 در: .www.leader.ir
6. خسروشاهی، سیدهادی (1384)، «یادداشت‌های سفر: نهضت نور در ترکیه»، درس‌هایی از مکتب اسلام، سال دهم، ش4.
7. ــــــــــــــــ ، سخنرانی در همایش بین المللی بررسی اندیشه‌های بدیع الزمان سعید نورسی، مجمع تقریب مذاهب اسلامی تهران: 20/10/1390، در: سایت مرکز بررسی‌های اسلامی به آدرس http://iscq.ir.
8. داوری اردکانی، رضا (1384)، رساله در باب سنت و تجدد، تهران: ساقی.
9. ــــــــــــــــ (1393)، «تفاوت ما و ژاپن در برخورد با تمدن غرب»، خبرگزاری دانا، 21/5/1393، در: http://danakhabar.com.
10. راد، علی (1382)، «بازشناسی پژوهش‌ها و اندیشه‌های قرآنی بدیع الزمان سعید نورسی»، معرفت، ش72.
11. روحانی، سیدکاظم (1365)، «جریان‌های فکری و فرهنگی در امپراتوی عثمانی»، کیهان اندیشه، ش8.
12. شریعتی، علی (1368)، تاریخ تمدن، ج1، تهران: نشر قلم.
13. الصالحی، احسان قاسم (2010)، نظره عامه عن حیاه بدیع الزمان سعید نورسی، قاهره: دار سوزلر للنشر.
14. مددپور، محمد (1380)، خودآگاهی تاریخی (تجدد و سنت)، ج3، تهران: تربیت.
15. نقیب‌زاده، احمد (1392)، تاریخ دیپلماسی و روابط بین الملل از وستفالی تا امروز، تهران: قومس.
16. نورالدین، محمد (1380)، «اسلام سیاسی و اسلام اجتماعی در ترکیه»، ترجمه غلامرضا مرادی، پگاه حوزه، ش18.
17. ــــــــــــــــ (1382)، ترکیه: جمهوری سرگردان، تهران: مؤسسه مطالعات اندیشه سازان نور.
18. نورسی، سعید (1992)، کلمات، من کلیات الرسائل النور، اعداد و ترجمه احسان قاسم الصالحی، قاهره: دار سوزلر للنشر.
19. ــــــــــــــــ (1998)، احسان، بدیع الزمان سعید نورسی فکره و دعوته، العهد العالمی للفکر الاسلامی، مکتب اردن.
20. ــــــــــــــــ (2000الف)، سیره ذاتیه، من کلیات الرسائل النور، اعداد و ترجمه احسان قاسم الصالحی، قاهره: دار سوزلر للنشر.
21. ــــــــــــــــ (2000ب)، اشارات الاعجاز فی مظان الایجاز، من کلیات الرسائل النور، اعداد و ترجمه احسان قاسم الصالحی، قاهره: دار سوزلر للنشر.
22. ولد، مری (1389)، اسلام در ترکیه مدرن: زندگینامه یک روشنفکر: بدیع الزمان سعید نورسی، ترجمه فرزاد صیفی‌کاران، تهران: نشر احسان.
23. هانتیگتون، ساموئل (1384)، سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر علم.
24. یاووز،‌‌ هاکان (1375)، «کثرت‌گرایی اسلام در ترکیه»، نامه فرهنگ، ش24.
25. یوکیچی، فوکوتساوا (1379)، نظریه تمدن، ترجمه چنگیز پهلوان، چاپ دوم، تهران: نشر گیو.
26. Aydıner, Furkan (2000), “The Struggle between "Dissolute Civilization" and "Virtuous Civilization" in: A Globalizing World, Bediuzzaman Said Nursi's Place in Islamic Thought, the 30th Anniversary Since His Death, at: http://www.bediuzzamansaidnursi.org.
27. Badilli, Abdulkadir (1990), Bediüzzaman Said Nursi, Istanbul: Timas.
28. Canan, Ibrahim (1991),“‌Bediüzzaman Said Nursi’s view of civilization,” in International Bediüzzaman Symposium Papers in Turkey: Bediuzzaman Said Nursi's Place in Islamic Thought at the 30th Anniversary Since His Death, at: http://www.iikv.org.
29. Ebaugh, Helen Rose (2010), The Gülen Movement A Sociological Analysis of a Civic Movement Rooted in Moderate Islam, London: Springer.
30. Iqbāl, Muzaffar (2007), Science and Islam, London: Greenwood Publishing Group.
31. Kadioglu ayse and keyman fuat (ed.) (2011), Symbiotic Antagonisms Competing Nationalisms in Turkey, Utah-USA: the university of Utaha press.
32. Keyman, E. Fuat (2007), “Modernity, secularism and Islam; the case of Turkey,” Theory, culture and society. March, vol. 24: no. 2.
33. Koneczny, feliks (1962), On the plurality of the civilizations, London: Polonica Publications.
34. Markham, Ian. S (2009), Engaging With Bediuzzaman Said Nursi: A Model of Interfaith Dialogue, ashgate.
35. Nasr, Seyyed hossein (2009), “Civilizational Dialogue and the Islamic World” in: Al-Idrus Mohamed Ajmal bin Abdul Razak (ed.), Islam Hadhari: Bridging Tradition and Modernity, Kuala Lumpur: International Institute of Islamic Thought and Civilization (ISTAC).
36. Nursi, Bediüzzaman (2008), Words, From: the Risale-i Nur Collection, Translated by Şükran Vahide, Istanbul, Sözler Neşriyat.
37. __________ (1958), Mesnevi-i Nuriye, Istanbul: Osman Yalçin Matbaasi.
38. __________ (1977), Muhakemat, Istanbul: SözlerYayinevi.
39. __________ (2009), Flashes, from: the Risale-i Nur Collection Translated from the Turkish ‘Lem’alar’ by Şükran Vahide, Sözler Neşriyat.
40. Rabasa, angel and larabee, Stephan f. (2008), the Rise of Political Islam in Turkey: Rand corporation, at: http://www.rand.org/pdfrd.
41. Sukran Vahide (2005), Islam in Modern Turkey: An Intellectual Biography of Bediuzzaman Said Nursi, new york: suny press.
42. Turner Colin and Horkuc Hasan (2008), Said Nursi: Makers of Islamic Civilization, oxford: oxford university press.
43. Yavuz, m. hakan (2003), Islamic political identity in turkey, oxford: oxford university press.
44. Yavuz, M. Hakan and Esposito, John L. (2003) Turkish Islam and the Secular State: The Gülen Movement, new york: Syracuse university press.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار