تاملاتی در حاشیه اقتراح

در این مقاله، نویسنده نگاهى نقادانه به اقتراح شماره نخست دارد. ایشان با اشاره به نکات مفید و قابل توجه اقتراح، به لغزشهاى منطقى، تحلیلى وتاریخى آن پرداخته است. این نوشته در سه محور به نگارش درآمده است:استنباط فقهى و نظریات دینى، انتظار از دین، خلط مفهوم با مصداق.
گفتنى است در این کاوش نقادانه تنها به پاره‏اى از نظریات در اقتراح پرداخته شده و از میان آراى مندرج در اقتراح، به نظریات سه تن از آنان بسنده شده است.
در مکتوبى تحت عنوان اقتراح، در شماره اول مجله محترم نقد و نظر، سخنانى از فضلا و محققان حوزه و دانشگاه، در باب مبانى اجتهاد و ارتباط تحولات علوم با اجتهاد و کیفیت امضاى بناى عقلا و مسائلى از این دست، به چاپ رسیده است. مجموعه این گفتارها که حجم معتنابهى از مجله را به خود اختصاص داده، متضمن نکات مفید و قابل توجهى است. در عین حال، گاه لغزشهاى منطقى، تحلیلى و تاریخى روشنى هم در آنها دیده مى‏شود. نقد و بررسى همه آن مجموعه، در فرصتى کوتاه میسر نیست. هر یک از ایده‏هاى مطرح شده در آن براى منقح شدن نیاز به تاملات و نقد و بررسیهاى فراوان دارد. آنچه به دنبال مى‏آید، کاوشى است نقادانه و مختصر درباره پاره‏اى از آرا و اقتراحات مطرح شده در آن مکتوب. به امید آنکه در بارورى این بحثها و روشن شدن حد و مرزهاى بحث مفید افتد.
اشکال عمده‏اى که تقریبا به سرتاسر این مکتوب وارد است و باید قبل از ورود به موارد خاص بدان اشاره کنم، مساله عدم وضوح و اجمال در سؤال و گاه جواب است.
در پاره‏اى سؤالها، اجمال سؤال چنان است که هر کسى جوابى به آن داده، به طورى که هیچ وجه مشترکى با جواب دیگرى ندارد; یعنى به موضوع واحدى نمى‏پردازند. به عنوان مثال در مساله تاثیر زمان و مکان در احکام شرعى چنین وضعى پیش آمده، که با اندک تاملى روشن مى‏شود.