مقدمه
رویکرد من در این مساله، رویکرد یک دانشجوى فلسفه آفریقایى است. اما فلسفه چه سخنى براى ارائه در مقالهاى که موضوعش ارزیابى الهیاتى تجددگرایى است دارد؟ به نظر مىرسد که این مساله بیشتر به الهیات و علوم دینى مربوط مىشود تا فلسفه. پرسش دیگر آن است که آیا با چشمانداز فلسفى مىتوان از «تاثیر تجددگرایى در کشورهاى غیرغربى» سخن گفت؟ از فیلسوف مىخواهند که پدیدهاى را فىنفسه تفسیر کند تا سرانجام، معنایى فراتر یافته و «جایگزینى محتمل» یا امکان «شناخت آن پدیده را به شیوهاى متفاوت» بیان کند. اما ظاهرا گستاخانه استبراى فیلسوفى که در این باره یا در زمینه هر علم دیگر، به گونهاى جبرانناپذیر، غیرحرفهاى است. فلسفه، با این که به تعبیر هگل، همواره از همه دیرتر، از گرد راه مىرسد، با این حال چیزى براى عرضه در این باره که جهان چگونه باید باشد، دارد. وظیفه فلسفه آن است که این مسائل را، که معمولا در قالب الفاظ و مفاهیم علوم اجتماعى بیان مىشوند، در چارچوبى به مراتب بحثانگیزتر که عموما انسانى و حتى مابعدطبیعى است، جاى دهد. ولى در آفریقا ما درصدد برآمدیم تا معناى واقعى را صرفا در قالب مفاهیم دینى لمس کنیم. فلسفه طرحى کلى فراهم مىآورد تا علوم دینى بتوانند به تفسیر و شرح و بسط استدلالهاى فلسفى و علمى بپردازند. به نظر من، در پرداختن به این مساله اخلاقى باید سخن آخر را در ادیان جستجو کرد; زیرا براى پرده برداشتن از ژرفترین معناى موقعیت کنونى و گشودن راههاى نوین به سوى آیندهاى بهتر، یا دستکم آیندهاى با رنج کمتر براى مونتو، (muntu) ،ادیان در مقایسه با فلسفه از موقعیتبهترى برخوردارند. ما در این تحلیل به دو نکته اساسى خواهیم پرداخت. در ابتدا و از همه مهمتر، تحولات عظیمى را که در آفریقا در جریان است و چالشهاى اخلاقىاى را که این تحولات براى مردم آفریقا ایجاد مىکنند، در یک نگاه کلى مورد بررسى قرار مىدهیم. در مرحله بعد، خواهیم کوشید تا الگویى «بدیل» از سنت ارتباطات آزادىبخش را به عنوان اخلاق ارتباطات براى مونتو معرفى کنیم. این الگوى بدیل در حال حاضر، چیزى بیش از پیشنهاد براى کشف و اکتشاف فراتر نیست
1. درواقع تمامى ادیان بزرگ جهان، خدا را به چشم حق و حقیقت مطلق نگریستهاند. گوهر تجربه دینى کسب حقیقت، این موهبتخداوندى، است; چنانکه یوحنا در انجیل مىگوید «(...) اگر همانگونه که به شما گفتم زندگى کنید، شاگردان واقعى من خواهید بود و حقیقت را خواهید شناخت و حقیقتشما را آزاد خواهد ساخت.» (یوحنا: 31 و32) 2. Cfr. MARTINI M. C., Effata "Apriti", I.
)