دانش سیاسى در این پژوهش، مجموعهاى وحدتیافته از سنتسیاسى است. منظور از نتسیاسى، مجموعهاى از میراث علمى و عملى، و تجارب بازمانده از گذشته دور و نزدیک، اسلامى و غیر اسلامى است که همراه ما، یا در زندگى سیاسى ما حضور دارند. (1) این سنتبا دیدگاهها و مبانى متفاوت تفسیر شده است; «تفسیر مبتنى بر تجدد غرب» و نیز، «فهم سنتى از سنت»، دو دیدگاه اساسى هستند که چشماندازها و نتایج متفاوتى از دانش سیاسى دوره میانه ارائه دادهاند. روش نخست که «شرقشناسى»، (Orientalism) نامیده شده است، به لحاظ معرفتشناختى، بیرون از سنتسیاسى دوره میانه قرار گرفته و دانش سیاسى این دوره را به اعتبار دوران، (Epoch) غیریتسازى، که متغایر با دوران جدید غرب است، اما بر مبناى تجدد اروپایى، ارزیابى مىکند. لیکن روش دوم، دانش سیاسى دوره میانه را نه به اعتبار دورانى که سپرى شده است، بلکه به مثابه دورهاى، (Period) از سنت اسلامى تلقى مىکند که پرسشهاى آن مىبایست در درون سنت و با توجه به الزامات آن طرح شود. به نظر مىرسد که هر دو تفسیر فوق، آمیزههاى ایدئولوژیک دارند و پژوهش در دانش سیاسى دوره میانه را به قلمروها و نتایج از پیش تعیین شده سوق مىدهند. اما از آن روى که بسیارى از تحقیقات انجام شده در اندیشههاى سیاسى اسلامى در دایره الزامات دو الگوى شرقشناسانه و سنتى قرار دارند، طرح اجمالى آنها نه تنها خالى از فایده نیست، بلکه پرتوى بر برخى معضلات معرفتشناختى در تحقیق حاضر خواهد افکند.
عنوان مقاله [English]
سنت و تجدد دو الگوى معرفتشناختى در تحلیل دانش سیاسى مسلمانان
1. محمد عابد الجابرى، التراث والحداثة، (بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیه، 1991)، ص45. 2. محمد ارکون، نزعة الانسنة فى الوسط الاسلامى، ترجمه هاشم صالح، (بیروت، دارالساقى، 1997)، ص247. 3. جابرى، پیشین، ص29-28. 4. بنگرید به: سید جواد طباطبایى، زوال اندیشه سیاسى در ایران، (تهران، کویر، 1373) ص290-277. 5. بنگرید به: Edward w. said, Orientalism New York, 1979. 6. سید جواد طباطبایى، ابن خلدون و علوم اجتماعى، (تهران، طرح نو، 1374)، ص63-62. 7. محمدرضا نیکفر، «در ضرورت تهافت دیگر» مجله نگاه نو، شماره 25، تهران 1374، ص127. 8. همان، ص131. 9. همان، ص134. 10. بنگرید به: داریوش آشورى، ما و مدرنیت، (تهران، صراط، 1376) ص87-69. 11. لوئى گارده و محمد ارغون، اسلام، دیروزفردا، ترجمه محمدعلى اخوان، (تهران، نشر سمر، 1370) ص97-83. 12. سید جواد طباطبایى، ابن خلدون، پیشین، ص68-67 به نقل از: ابواسحاق شاطبى، الموافقات فى اصول الشریعة، (بیروت، دارالمعرفة، بىتا) ج1، ص99-97. 13. براى آگاهى از تعاریف متعدد سنتبنگرید به: جولیوس گولد و ویلیام بى. کولب، فرهنگ علوم اجتماعى، (تهران، مازیار، 1376) ص520-519. 14. على اکبر دهخدا، لغتنامه دهخدا، زیر نظر، محمد معین و سید جعفر شهیدى (تهران، دانشگاه تهران،بىتا) ج8، ص12146. 15. ملااحمد نراقى، عوائد الایام، (قم، مرکز النشر لمکتبة الاعلام الاسلامى، 1375) ص319. 16. شیخ عبدالله البحرانى الاصفهانى، عوالم العلوم والمعارف والاحوال، (قم، بنیاد فرهنگى امام مهدى، بىتا) ص623-662. 17. ملااحمد نراقى، پیشین، ص326-325. 18. همان، ص325. 19. برتران بدیع، دو دولت، ترجمه احمد نقیبزاده (دستنوشته، در حال انتشار).
)