دین و تجربه

نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

چکیده

یش گفتار
انسانها در فرهنگهاى مختلف مدعى داشتن تجربه هایى هستند که متفاوت و متمایز از تجربه هاى عادى بشرند. شاید نتوان فرهنگى را یافت که از چنین تجربه هایى خالى باشد: تجربه اتحاد با جهان, احساس نزدیکى و التصاق به یهوه خداى اسرائیل (دِوکوت), احساس یگانگى با خداوند پدر آسمانى مسیحیان, احساس قرب و فنا در ذات اقدس اله در میان مسلمانان, وصول به نیرواناى بودایى یا برهمن ـ آتمن هندویى, تائوى مطلق و….
تجربه دینى یعنى چه؟ حقیقت آن چیست؟ چند نوع تجربه دینى داریم و چه ارتباطى میان تجربه دینى و تجربه عرفانى وجود دارد؟ آیا تجربه دینى امرى احساسى و یا حسى است, یا از مقوله مافوق طبیعت است؟ آیا امرى صرفاً بشرى است یا دست ماوراى طبیعت در کار است؟
پاره اى از متکلمان و فیلسوفان دین نیز مدعى اند که مى توان از این تجربه ها به دین پل زد و حقانیت دین و دعاوى و پیش فرضهاى آن, و در رأس همه پیش فرضها, وجود خداوند را اثبات کرد. برخى نیز از آن براى اثبات عقلانیت باورهاى دینى بهره مى برند و دسته اى دیگر, به کلى با هر گونه استفاده از تجربه هاى دینى براى اثبات حقانیت یا عقلانیت باورهاى دینى مخالفند, و حتى عینیت آن تجربه ها را نیز زیر سؤال مى برند.

عنوان مقاله [English]

دین و تجربه

نویسنده [English]

  • Hadi Sadeghi
پى نوشتها:
1. Friedrich Schleiermanacher متکلم و فیلسوف آلمانى.
2. See: Hepburn, Ronald W., "Religious Experience Argument for the Existence of God" in The Encyclopedia of Philosophy, ed. Paul Edwards, V.7, New York: Macmillan Publishing Co, Inc. & the Free Press, 1972 [1967].
3. On Religion
4. Christian Faith
5. See: Proudfoot, Wayne, Religious Experience, Berkeley: University of California Press, 1985.
6. Wilhelm Dilthey فیلسوف آلمانى.
7. Rudolf Otto فیلسوف و اندیشمند آلمانى.
8. See: Otto, Rudolf, The Idea of the Holy, London: Oxford University Press, 1958.
9. William James فیلسوف پراگماتیست آمریکایى.
10. See: James, Willian, The Varieties of Religious Experience, New York: New American Library, 1958.
11. Soren A. Kierkegard فیلسوف و متکلم دانمارکى و بنیانگذار اگزیستانسیالیسم.
12. See: Kierkegard, Soren A., Concluding Unscientific Postscript, tr. David F. Swenson and Walter Towrie, Princeton, NJ: Princeton University Press, 1941, p.182.
13. ر.ک: برنارد, رام. عقل و ایمان, ترجمه مهرداد فاتحى, تهران: شوراى کلیساهاى جماعت ربانى, آموزشگاه کتاب مقدس, 1368, ص80 ـ81.
14. Walter Terance Stace فیلسوف و نویسنده انگلیسى.
15. Steven Katz
16. Wayne Proudfoot
17. مایکل پترسون و دیگران, عقل و اعتقاد دینى, ترجمه احمد نراقى و ابراهیم سلطانى, تهران: طرح نو, 1376, ص36.
18. ر.ک: همان, ص37.
19. ر.ک: همان, ص41.
20. Proudfoot, 1985, p.23.
21. Ibid, pp.25-26.
22. Ernest Cassirer
23. Jachim Wach
24. Ludwing Wittgenstian فیلسوف تحلیلى مشرب اتریشى.
25. Otto, Rudolf, The Idea of The Holy, London, Oxford University Press, 1958, p.12.
به نقل از عقل و اعتقاد دینى, ص42.
26. Katz, Steven t., "Language Epistemology and Mysticism", in Mysticism and Philosophical Analysis, ed. Katz, Oxford, Oxford University Press, 1978.
27. Proudfoot, 1985, pp.78, 108.
28. ر.ک: اقبال, محمد, احیاى فکر دینى در اسلام, ترجمه احمد آرام, تهران: رسالت قلم, بى تا.
29. William Alston
30. Manifestation Beliefs
31 . ر.ک: عقل و اعتقاد دینى, ص43ـ 48 و 236ـ243.
32. Alston, William P., "Riligious Diversity and Perceptual Knowledge of God", Faith and Philosophy, Vol.5, 1988, 446.
به نقل از عقل و اعتقاد دینى, ص242.
33. See: Peterson, M. &ة, Reason and Religious Belief: An Introduction to the Philosophy of Religion, Oxford, Oxford University Press, 1991, pp.17-20.