مشکلات رابطۀ نفس و بدن: مقایسه ابن‌سینا و ملاصدرا

نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

استادیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

چکیده

قاعدۀ مهمی در فلسفۀ اسلامی وجود دارد: هر امری که در زمان حادث شود نیازمند به ماده است. رویکرد ابن سینا و ملاصدرا در سازگارساختن نظریه‌شان - در حوزۀ نفس - با این قاعده، کاملاً متفاوت است. از آن‌جا که ابن‌سینا نفس را حادث مجرد می‏داند و نسبت امر مجرد با همۀ امور زمانی یکسان است، او به ناچار حصول مزاج خاص در بدن را موجب ترجیح حدوث نفسی بر نفس دیگر دانسته که مشکلات بزرگی برای وی به بار آورده است. از جملۀ این مشکلات، حصول استعداد امری مجرّد در امری مادی است. ملاصدرا با لحاظ این اشکال و با توجه به مبانی خاص فلسفی که در حوزۀ اصالت وجود و تشکیک در وجود و به تبع آنها حرکت جوهری دارد توانسته است نفس را در حین حدوث، امری جسمانی بداند و از این معضل و مشکلات دیگری که نظریۀ حدوث روحانی با آن مواجه است رهایی یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Problems of Soul-Body Relation: A Comparison of Avicenna and Mulla Sadra

نویسنده [English]

  • Abdorrasul Oboudiat
چکیده [English]

 
There is an important rule in Islamic philosophy: everything that originates in time needs a matter. Avicenna and Mulla Sadra adopt different approaches to make their views about soul compatible with this rule. Since Avicenna maintains that the soul is spiritual (immaterial) and originated, and the spiritual entity has the same relation to all temporal entities, he has to take the genesis of a particular humor in the body as what causes the preference of the origination of one soul over another; this has brought him great troubles, including the fact that on this view, the potentiality of a spiritual entity is in a material entity. Given this trouble and his particular philosophical foundations concerning the principality of existence, the hierarchy of existence and the substantial motion, Mulla Sadra can adopt the view that the soul is corporeal at the time of its origination, and thereby he can rid of this trouble and other troubles with which the theory of spiritual origination encounters.

کلیدواژه‌ها [English]

  • soul
  • body
  • Soul-Body Relation
  • Avicenna
  • Mulla Sadra
  1. ابن سینا، (1379) النجاة من الغرق فى بحر الضلالات، مقدمه و تصحیح: محمدتقى دانش‌پژوه‏،‏ تهران: دانشگاه تهران‏.
  2. ــــــــــــــ ، (1404ه‍.ق) الشفاء (الالهیات)، تصحیح: سعید زاید، ‏ قم: مکتبة آیة‌الله المرعشى.
  3. بهمنیار بن مرزبان، (1349) التحصیل، تهران: دانشگاه تهران.
  4. رازی، فخرالدین (فخر رازی)، (1418ه‍.ق) المباحث المشرقیة، قم: بیدار.
  5. سهروردی، شیخ شهاب‌الدین، (1373) مجموعه مصنفات، تصحیح و مقدمه: هانری کربن، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ دوم.
  6. الشهرزورى، شمس‌الدین، (1388) رسائل الشجرة الالهیة فى علوم الحقایق الربانیة، مقدمه و تصحیح: نجفقلى حبیبی، تهران: موسسه حکمت و فلسفه ایران.
  7. شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (1981م) الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: ‌دار الاحیاء التراث العربی.
  8. ــــــــــــــ ، (1375) مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین، تهران: انتشارات حکمت.
  9. ــــــــــــــ ، (1382) المبدأ و المعاد، 2ج، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.

10. ــــــــــــــ ، (1382) تعلیقة بر شفا، تحقیق: نجفقلی حبیبی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.

11. ــــــــــــــ ، (بی‌تا) تعلیقه بر حکمة الاشراق، بی‌جا، بی‌چا (چاپ سنگی).

12. ــــــــــــــ ، (بی‌تا) شرح الهدایة الأثیریة، بی‌جا، بی‌چا (چاپ سنگی).

13. مطهری، مرتضی، (1376) مجموعه آثار، قم: انتشارات صدرا، چاپ پنجم.