پژوهشگر پژوهشکده کلام اهل‌بیت: (پژوهشگاه قرآن و حدیث)
چکیده
در میان شاگردان صادقین(ع) برخی شخصیت‌ها تأثیرگذارتر، مشهورتر و جالب‌توجه‌تر از دیگران بوده‌اند. یکی از این شخصیت‌ها جابر بن‌یزید جعفی است که بیشتر از محضر امام باقر(ع)بهره برده است. گرچه وی را از بزرگان امامیه خوانده‌اند و آثاری نیز برای وی نام برده شده است، اما گزارش‌هایی نیز وجود دارد که متضمن قدح و ذم اوست. پس از وفات جابر، غالیان نیز به او ابراز علاقه کرده و برخی از عقائد خود را به او نسبت دادند. آنان همچنین روایات و کراماتی را نیز به وی منتسب کردند. برداشت‌های نادرست از اندیشه‌های این راوی پرکار، سبب شده تا چهره‌ای مخدوش و متهم به غلو از او ارائه شود. در این پژوهش نخست بر اساس گزارش‌های رسیده دربارۀ جابر جعفی به سیر زندگی علمی و اجتماعی او پرداخته شده و در ادامه گزارش‌های مربوط به اتهام جابر به غلو بررسی شده است.
عنوان مقاله [English]
Jābir Joʿfi, Doctrinal Extremist or Accused of Extremism
نویسندگان [English]
Mustafa Haqānifazl
چکیده [English]
Among the deciples of holy Imams Baqir and Sadiq, some figures are more influential and prominent than others. Of these is Jābir ibn Yazid Joʿfi who was most endowed with the knowledge of Imam Baqir. Although he was regarded as a prominent scholar of Imamiyyah and some works were attributed to him, there are reports implying his fault and blameworthiness. Furthermore, after his death the extremists were interested in him and ascribed some of their beliefs to him. Hadiths and charismatic acts were attributed to him. Misconception of the ideas of this vigorous transmitter was the ground for tarnishing his image and accusing him of doctrinal extremism. This research deals with first on the basis of available reports his scholarly and social life and goes on to examine the reports on his accusation of extremism.
کلیدواژه‌ها [English]
Jābir Joʿfi, accused of extremism, Moghayrites, Mansurites
مراجع
ابن ابی‌عاصم (1411ق)، الآحاد والمثانی، تحقیق: باسم فیصل احمد الجوابره، ریاض: دار الدرایة.
ابن‌اثیر (بی‌تا)، اللباب فی تهذیب الانساب، بیروت: دار صادر.
ابن‌جوزی (1412ق)، المنتظم فی تاریخ الأمم والملوک، تحقیق: محمد عبد القادر عطا ومصطفی عبدالقادر عطا، تصحیح: نعیم زرزور، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن‌حبان (بی‌تا)، المجروحین، تحقیق: محمود ابراهیم زاید، بی‌جا: بی‌نا، توزیع مکه: دار الباز.
ابن‌حزم (1320ق)، الفصل فی الملل والأهواء والنحل، بیروت: دار صادر.
ابن‌حیان، محمد بن‌خلف (بی‌تا)، اخبار القضاة، بیروت: عالم الکتب.
ابن‌سعد (بی‌تا)، الطبقات الکبری، بیروت: دار صادر.
ابن‌شهرآشوب، محمد بن‌علی (1376ق)، مناقب آل ابی‌طالب، تحقیق: گروهی از اساتید نجف، نجف: مطبعة الحیدریه.
ابن‌غضائری، احمد بن‌حسین (1380)، رجال ابن الغضائری، تحقیق: سید محمدرضا جلالی، قم: دار الحدیث.
10. ابن‌قتیبه دینوری (1969م)، المعارف، تحقیق: دکتر ثروت عکاشه، الطبعة الثانیة، قاهره: دار المعارف.
11. ابن‌معین، یحیی بن‌معین بن‌عون (بی‌تا)، تاریخ ابن‌معین، تحقیق: عبدالله احمد حسن، بیروت: دار القلم.
12. ابن‌منظور، محمد بن‌مکرم (1405ق)، لسان العرب، قم: نشر ادب الحوزه.
13. اردبیلی، محمد بن‌علی (1331)، جامع الرواة وازاحة الاشتباهات عن الطرق والاسناد، قم: مکتبه المحمدی.
14. اشعری، ابوالحسن (1400ق)، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، تصحیح: هلموت ریتر، چاپ سوم، آلمان ـ ویسبادن: فرانتس شتاینر.
15. آقا بزرگ طهرانی (1406ق)، الذریعه الی تصانیف الشیعه، تحقیق: سید احمد حسینی، الطبعة الثانیة، بیروت: دارالاضواء.
16. بخاری، محمد بن‌اسماعیل (بی‌تا)، التاریخ الکبیر، نظارت دکتر محمد عبدالمعید خان، دیار بکر: المکتبه الاسلامیه.
17. بدوی، عبدالرحمن (1973م)، مذاهب الاسلامیین، بیروت: دار العلمم للملایین.
18. برقی، احمد بن‌محمد بن‌خالد (1371ق)، المحاسن، تحقیق: سید جلال‌الدین محدث، چاپ دوم، قم: دار الکتب الاسلامیه.
19. ترمذی، محمد بن‌عیسی (1403)، سنن الترمذی، تحقیق وتصحیح: عبدالوهاب عبداللطیف، الطبعة الثانیة، بیروت: دار الفکر.
20. تستری، محمدتقی (1410ق)، قاموس الرجال، الطبعة الثانیة، قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
21. جابر جعفی (1429ق)، تفسیر جابر الجعفی، گردآوری و تنظیم: رسول کاظم عبدالساده، نجف: انتشارات الاعتصام.
22. حاج‌منوچهری، فرامرز (1379)، «اصل»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج9، تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
23. حر عاملی، محمد بن‌حسن (1409ق)، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت(ع).
24. حلی، حسن بن‌یوسف (1417ق)، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، تحقیق: شیخ جواد قیومی، [قم]: مؤسسة نشر الفقاهه.
ابتدای صفحه