مدرسۀ کلامی قم

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر پژوهشکده کلام اهل بیت: (پژوهشگاه قرآن و حدیث)

چکیده

با انتقال میراث حدیثی کوفه به قم در آغاز سدۀ سوم هجری مدرسه‌ای با محوریّت شهر قم پدید آمد که اگرچه رویکردی حدیثی داشت و بزرگ‌ترین مرکز نشر حدیث بود، اما با دارا بودن ویژگی‌های کلامی، در یک سلسله پیوسته از اندیشمندان و صاحبان آثار، نقش مؤثری در تاریخ کلام امامیه برجای گذاشت و مدرسه‌ای کلامی پدید آورد. مدرسۀ قم، در شیوه و روش کارِ کلامی ادامه جریان محدثْ متکلمان کوفه بود که با التزام و تکیه بر نص به تبیین معارف رسیده از اهل بیت(ع) و به هنگام ضرورت، به دفاع از آن پرداخته و نظامی جامع از اندیشه امامیه ارائه نمود. این جریان البته اختلافاتی درون خود داشت که خطوط فکری مختلفی را در قم پدید آورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Qum School of Kalām

نویسنده [English]

  • Hasan Taliqani
چکیده [English]

 With the transfer of Hadith heritage of Kufah to Qum at the beginning of third century a school with Qum as its center came into being that though it had a hadith-bound approach and hence was the greatest center for dissemination of hadiths, it played a decisive role in the history of Kalām due its reliance on theological features and with the contribution of a series of thinkers and authors and gave rise to a Kalām school. In so far as the Kalām methodology is concerned the Qum school is a continuation of Kufah school, with a commitment to and reliance on scripture made attempts in explaining religious teachings bequeathed by Ahl al-Bayt (PBUT) and upon demand defended it against opponents and finally offered them in a comprehensive system. There are, however, differences of opinions among themselves which brought about different lines of though.

کلیدواژه‌ها [English]

  • history of Imamiyyah Kalām
  • revealed Kalām
  • literalism
  • school of Qum
  • traditionist- thelogians
  1. ابن الغضائری، احمد بن الحسین (1422ق)، الرجال، به کوشش محمدرضا حسینی جلالی، قم: دارالحدیث.
  2. ابن الندیم، محمد بن اسحاق (1366)، الفهرست، به‌کوشش رضا تجدد، تهران: انتشارات امیر کبیر.
  3. اشعری، ابوالحسن علی بن اسماعیل (1369ق)، مقالات الاسلامیین، تصحیح: محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره: مکتبة النهضة المصریة.
  4. افندی، میرزا عبدالله (1403ق)، ریاض العلما وحیاض الفضلا، به اهتمام سید محمود مرعشی، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
  5. برقی، احمد بن محمد (1342)، طبقات الرجال، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  6. ــــــــــــــ (1371ق)، المحاسن، تصحیح: جلال الدین محدث، قم: دارالکتب الاسلامیة.
  7. شوشتری، سید نورالله (1377)، مجالس المؤمنین، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
  8. صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه (1430ق)، الاعتقادات، قم: موسسة الامام الهادی.
  9. ـــــــــــ (1395ق)، کمال الدین وتمام النعمة، تصحیح: علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه.

10. ـــــــــــ (بی‌تا)، التوحید، به کوشش سید هاشم حسینی طهرانی، قم: مؤسسة‌النشر الاسلامی.

11. طوسی، محمد بن الحسن (1363)، اختیار معرفةالرجال، به کوشش سید مهدی رجایی، قم: مؤسسة آل البیت:.

12. ـــــــــــ‏‏  (1381ق)، الرجال، نجف: انتشارات حیدریه.

13. ـــــــــــ (1420ق)، فهرست کتب الشیعه، به کوشش عبد العزیز طباطبایی، قم: ستاره.

14. ـــــــــــ (1411ق)، الغیبة، به کوشش عبادالله تهرانی، قم: دارالمعارف الاسلامیة.

15. قمّی، محمد بن الحسن (1385)، تاریخ قم، به کوشش محمد رضا انصاری قمی قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.

16. کلینی، محمد بن یعقوب (1429ق)، الکافی، قم: دارالحدیث.

17. موسوی خویی، سیدابوالقاسم (1413ق)، معجم رجال الحدیث، قم: مرکز نشر آثار شیعه.

18. نجاشی، احمد بن علی (1407ق)، الرجال، به کوشش سید موسی شبیری زنجانی، قم: مؤسسة النشرالاسلامی.