تاکنون مباحث فلسفی گوناگونی پیرامون نظریۀ احتمالات مطرح شده است. مهمترین مسئله در این میان آن است که چه تفسیر یا تفسیرهایی را می‌توان از مفهوم احتمال - که اساسی‌ترین نقش را در نظریۀ احتمالات بازی می‌کند -به‌دست داد. فیلسوفان مغرب زمین تفسیرهای متفاوتی را برای این مفهوم پیشنهاد کرده‌اند. از میان اندیشمندان مسلمان نیز شهید سیدمحمدباقر صدر تفسیری از احتمال ارائه داده است که می‌توان آن را «تفسیر اجمالی» نامید. تلقی رایج این است که شرط کفایت هر تفسیری از مفهوم احتمال آن است که اصول موضوعة نظریة احتمالات را نتیجه دهد، یا دست‌کم با آن سازگار باشد. در نوشتار حاضر به این مسئله می‌پردازم که تفسیر شهید صدر تا چه اندازه با اصول موضوعة نظریة احتمالات هماهنگ است. چنان که خواهیم دید، ناهماهنگی‌هایی میان تفسیر اجمالی و اصول موضوعة نظریة احتمالات وجود دارد، که البته با اعمال اصلاحاتی در تفسیر اجمالی می‌توان آنها را برطرف ساخت.
There are various philosophical treatments on probability theory. The most important question raised is that what interpretation(s) can be given about the concept of probability which plays the most basic part in the probability theory. Western philosophers have suggested different interpretations of this concept. Among Muslim thinkers Martyr Sayyed Muhammad Baqir Sadr offered an interpretation that can be called a “generic interpretation” of probability. It is commonly understood that any interpretation of this concept is adequate provided that it results in or at least is compatible with postulates of probability theory. The present article attempts to show extent to which Sadr’s interpretation is compatible with the postulates of probability theory. As it has been shown, there are some incompatibilities between generic interpretation and postulates of probability theory which, of course, can be removed in case of some modifications in Martyr Sadr’s view in this respect.
کلیدواژه‌ها [English]
probability theory, Martyr Sadr, postulates of probability theory, generic interpretation of probability
4. هاشمی، سیدمحمود(1405ﻫ.ق) بحوث فی علم الاصول (تقریرات اصول شهید صدر). قم: المجمع العلمی للشهید صدر.
5. Fitelson, B. & Hajek, A. & Hall, N. "Probability" In The Routledge encyclopedia of Philosophy of Science, edited by Rausch S., and Sarkar, S. Pfeiffer, J.
6. Fitelson, B. & Hajek, A. & Hall, N.,. "Probability" In The Routledge Encyclopedia of Philosophy of Science. URL=http: //philrsss. anu. edu. au/people-defaults/alanh/papers/probability. pdf.
7. Gillies, D. Philosophical Theories of Probability. London: Rutledge, 2000.
8. Hajek, A. Interpretation of Probability. Vers. substantive revision. Dec 31, 2009. http://plato. stanford. edu/entries/probability-interpret/.
9. Kolmogorov, A. N (1956) Foundation of The Theory Of Probability. Translated by N. Marrrison. New York: Chelsea Publishing Company.
10. Mellor, D. H. Probability: A Philosophical Introduction. London and New York: Routledge, 2005.
ابتدای صفحه