بررسی تطابق دیدگاه ملاصدرا با موضع شریعت در باب حدوث و قدم نفس

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

mohammademiri@gmail.com

چکیده

پیوند مباحث خودشناسی و خداشناسی درقرآن کریم و کلمات شریف معصومین(ع) اهمیت «علم النفس» را نزد فیلسوف مسلمان دو چندان کرده است. افزون بر این، آیات الاهی و رهنمودهای معصومان (ع) دربارۀ نفس، افق‌های جدیدی پیش روی اندیشمند مسلمان قرار داده است. با این وجود، سازگارکردن دستاوردهای عقلی با ظواهر شرع، مسئله‌ای مستقل و چالشی مهم برای فیلسوف مسلمان به شمار می‌رود. درحالی‌که بیشتر متکلمان- به پیروی از ظواهر ادله نقلی- به طرفداری از نظریه «پیدایش نفس پیش از بدن» پرداخته‌اند، تقریباً همۀ فیلسوفان مسلمان خلقت نفس پیش از بدن را محال دانسته و به نوعی به حدوث نفس- همراه با بدن یا پس از آن- قائل شده‌اند. بی‌شک دیدگاه ملاصدرا، بر دیگر مکاتب برتری دارد؛ چرا که افزون‌بر همخوانی و سازواری آن با محتوای آیات و روایات با اصول فلسفی نیز سازگاری بیشتری دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Examination of the Compatibility of the Sadraean View with the Religious View Regarding the Huduth (createdness) and Qedam (preeternity)

نویسنده [English]

  • Mohammad Miri
چکیده [English]

For Muslim philosophers, Islamic philosophical psychology is of much significance due to the connection between knowledge of the self and knowledge of God in Quran and Hadiths. Moreover, Quran and Hadiths have opened new horizons for Muslim thinkers. However, one challenge for Muslim philosophers is to show the compatibility between intellectual achievements and the implications of religious texts. Though most theologians—following the religious texts—have advocated the theory of the ‘emergence of the soul before the body’, almost all Muslim philosophers have considered this as impossible and supported the view according to which the soul has emerged with or after the body. The Sadraean view has an advantage over its alternatives, because it is more compatible both with religious texts and with philosophical principles.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Sadra
  • Createdness and Pre-eternity of the soul
  • soul and body
  • Resurrection

مراجع

  1. ابن تیمیة الحرانی، أحمد بن عبد الحلیم (1406ق)، منهاج السنة النبویة، المؤسسة قرطبة.
  2. ابن ابى جمهور احسائى (1405ق)، عوالی اللآلی، قم: انتشارات سید الشهداء(ع).
  3. ابن سینا، حسین ابن عبدالله (1375)،الاشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغة.
  4. . ــــــــــــ (1379)، النجاة من الغرق فى بحر الضلالات‏، مقدمه و تصحیح: محمدتقى دانش‌پژوه‏، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم‏.
  5. ــــــــــــ (1404ق)،التعلیقات تحقیق: عبد الرحمن بدوى، بیروت: مکتبة الاعلام الاسلامى‏.
  6. ‏‏ــــــــــــ (1404ق)، الشفاء (الالهیات)، تصحیح: سعید زاید، قم: مکتبة آیة الله المرعشى.
  7. ــــــــــــ (1404ق)، الشفاء (الطبیعیات)،تحقیق: سعید زاید، قم‏: مکتبة آیة الله المرعشى‏.
  8. ابن شهرآشوب مازندرانى (1379ق)، مناقب آل أبی طالب (ع)،قم: مؤسسه انتشارات علامه.
  9. افلاطون (1367)، مجموعه آثار، ترجمۀ محمد حسن لطفی، تهران: انتشارات خوارزمی.

10. افلوطین‏ (1413ق)، اثولوجیا تحقیق: عبدالرحمن بدوى‏، قم: انتشارات بیدار.

11. آشتیانى، سیدجلال‏الدین‏ (1381)،شرح بر زاد المسافر، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.

12. بخاری، محمد بن إسماعیل بن إبراهیم(بی‌تا)، صحیح البخارى، مصر: موقع وزارة الأوقاف المصریة.

13. بیهقی، ابو بکر أحمد بن الحسین (1410ق)، شعب الإیمان، تحقیق: محمد السعید بسیونی زغلولبیروت: الدار الکتب العلمیة.

14. ‏تفتازانى،‏‏ سعدالدین (1409ق)، شرح المقاصد، افست، قم.

15. حر العاملی، الشیخ محمد بن الحسن(1418ق/ 1376)،الفصول المهمة فی أصول الأئمة، المحقق: محمد بن محمد الحسین القائینى، قم: المؤسسة معارف اسلامی امام رضا (ع)، نگین قم.

16. رازى‏، فخر الدین(فخر رازی) (1411ق)،المباحث المشرقیة‏، قم: انتشارات بیدار.

17. السبزوارى‏، ملاهادی (1360)،التعلیقات على الشواهد الربوبیة، تصحیح و تعلیق: سیدجلال‌الدین آشتیانى، مشهد: المرکز الجامعى للنشر، چاپ دوم.

18. ــــــــــــ (1369)، شرح المنظومة، تصحیح و تعلیق: حسن حسن‌زاده آملى، تهران: نشر ناب.‏

19. سعیدی، احمد و فیاضی، غلامرضا (1387)، فصلنامه معرفت فلسفی، سال ششم، ش2.

20. سهروردی، شیخ شهاب الدین (1380)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق شهاب‌الدین سهروردی، مقدمه‌: هانری کربن، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

21. شیرازی، محمد ابن ابراهیم (ملاصدرا) (1360)،اسرار الآیات، مقدمه و تصحیح: محمد خواجوى‏، تهران: انجمن حکمت و فلسفه.

22. ‏.ــــــــــــ (1361)، العرشیة، تصحیح: غلامحسین آهنى‏، تهران: انتشارات مولى.

23. ‏.‏ــــــــــــ (1363)، المشاعر، به اهتمام هانرى کربن‏، تهران: کتابخانه طهورى.

24. .ــــــــــــ (1363)، مفاتیح الغیب، تصحیح: محمد خواجوى‏، تهران: تحقیقات فرهنگى.

25. ‏.ــــــــــــ (1366)، شرح اصول کافی، تصحیح: محمد خواجوى، تهران: موسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

26. ‏.ــــــــــــ (1375)، مجموعه رسائل فلسفى صدر المتالهین‏، تحقیق و تصحیح: حامد ناجى اصفهانى، تهران: انتشارات حکمت‏.

27. .ــــــــــــ (1981م‏)، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: ‌دار احیاء التراث.

28. ــــــــــــ (بی‌تا)، ایقاظ النائمین، تصحیح: محسن مؤیدى‏، تهران: انجمن اسلامى حکمت و فلسفه ایران.

29. ــــــــــــ (بی‌تا)، الحاشیة على الهیات الشفاء، قم: انتشارات بیدار.

30. طباطبایى، سید محمد حسین‏ (1417ق)، المیزان فى تفسیر القرآن‏، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.

31. . الطوسى، خواجه نصیرالدین (1375)، شرح الاشارات و التنبیهات‏، قم: نشر البلاغة.

32. ــــــــــــ (1405ق)،تلخیص المحصل‏، ‌بیروت: دار الاضواء، چاپ دوم.

33. فیاض لاهیجى (1383)،گوهر مراد، تهران: نشر سایه.‏

34. القشیری النیسابوری، ابوالحسین، صحیح مسلم، تعلیق: محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت: الدار إحیاء التراث العربی.

35. قمى، قاضی سعید (1415ق)،شرح توحید الصدوق‏، تصحیح و تعلیق: نجفقلی حبیبی،‌ تهران:‏ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

36. کلینى‏، محمد ابن ابراهیم (1362)،الکافی‏، تهران: انتشارات اسلامیه.

37. مجلسى، محمدباقر (1404ق)،بحار الانوار، بیروت: موسسة الوفاء

38. .‏ــــــــــــ (1404ق)،مرآة العقول‏، تحقیق: سید هاشم رسولی‏، تهران: ‌دار الکتب الاسلامیة.

39. شیخ مفید (1413ق)،المسائل السرویه، قم: الموتمر العالمی للشیخ المفید.

40. ناصر خسرو قبادیانى‏ (1384)، زاد المسافر، تحقیق: سیدمحمد عمادى حائرى،تهران: میراث مکتوب.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار