دادباورى

Document Type : Professional

10.22081/jpt.1997.22798

Abstract

از چه رو راستان و درستکاران به رنج و درد، دچار مى‏گردند؟ چرا فرومایگان و پلید مردمان، کامران و نیکروزند؟ و چراست که کودکان بى‏گناه را بیمارى و مرگ فرا مى‏رسد؟ اینها، پرسشهایى هستند که در روزگار ما به سبب رویدادهاى دهشتناک همه‏سوزى و همه‏کشى در اروپا، جامه نوى از اندوه و ناگوارى به تن کرده‏اند. این حقیقت که بسیارى از درگذشتگان آن همه‏سوزیها و همه‏کشیها، دینداران پارسامنش یهودى یا مسیحى بوده‏اند نیز، دشوارى ویژه‏اى نزد باورهایى که آن قربانیان بدان وابسته و سرسپرده بودند، مى‏نهد. یهودیان و مسیحیان از دیرباز و بر پایه سنت‏خود، بر خیرمندى و نیکخواهى خداوند و فرمانفرمایى بى‏حد و مطلق وى برفراشد تاریخ، سر تایید فرود آورده‏اند. اما اکنون چگونه مى‏توان این باور را با رنج و شکنجه‏اى که [بازداشتگاه] «آشویتس‏» نماد آن است، در سنجه‏اى، سازش و برابرى بخشید؟

توضیح مترجم: واژه تئودیسى (Theodicy) ، چنان که در متن آمده، برامده از همکنارى ( خداوند) و dike ( عدالت و دادگرى) است و معناى خاص آن، چنانکه خواسته واضع لفظ لایب نیتز بوده، نظریه (نظرپردازى درباره) باور به دادگرى خداوند در عین به رسمیت‏شناختن هستى رنج در این عالم است. برابرهاى فارسى پیشنهادى براى این واژه عبارتند از: خداشناسى استدلالى حمید عنایت)، عدل الهى (احمد آرام)، الهیات خاص (بهاءالدین خرمشاهى)، الهیات استدلالى (منوچهر بزرگمهر) و دادباورى (داریوش آشورى). البته واژه تئودیسى کاربرد عامترى نیز دارد چنانکه در متن، ذیل عنوان آیین هندویى و دین بودایى مى‏بینیم و آن عبارت است از باور به عدالت گسترده در هستى در کنار توجیه و تبیین پدیده رنج. از میان برابرهاى فارسى یاد شده براى واژه تئودیسى، آنچنان که فحوا و محتواى متن حاضر اقتضا دارد، تنها «دادباورى‏»، به معناى اعتقاد به عادلانه بودن نظام هستى اعم از باور به خداوند دادگر و آفریننده این جهان یا ناباورى بدان، کاربرد مناسب خود را مى‏یابد.
1. ترجمه این پاره و دیگر سخنان نقل شده از کتاب مقدس در متن، یکسره از برگردان فارسى کتاب مقدس، اثر انجمن کتاب مقدس ایران آورده شده است.
2. در همه جاى این مقاله براى برگردان آیات قرآنى، از ترجمه بهاءالدین خرمشاهى سود جسته‏ایم.(م)
3. آیات 142 و 140 بیشتر با خواسته نویسنده همسویى دارند. (م)