از چه رو راستان و درستکاران به رنج و درد، دچار مىگردند؟ چرا فرومایگان و پلید مردمان، کامران و نیکروزند؟ و چراست که کودکان بىگناه را بیمارى و مرگ فرا مىرسد؟ اینها، پرسشهایى هستند که در روزگار ما به سبب رویدادهاى دهشتناک همهسوزى و همهکشى در اروپا، جامه نوى از اندوه و ناگوارى به تن کردهاند. این حقیقت که بسیارى از درگذشتگان آن همهسوزیها و همهکشیها، دینداران پارسامنش یهودى یا مسیحى بودهاند نیز، دشوارى ویژهاى نزد باورهایى که آن قربانیان بدان وابسته و سرسپرده بودند، مىنهد. یهودیان و مسیحیان از دیرباز و بر پایه سنتخود، بر خیرمندى و نیکخواهى خداوند و فرمانفرمایى بىحد و مطلق وى برفراشد تاریخ، سر تایید فرود آوردهاند. اما اکنون چگونه مىتوان این باور را با رنج و شکنجهاى که [بازداشتگاه] «آشویتس» نماد آن است، در سنجهاى، سازش و برابرى بخشید؟
توضیح مترجم: واژه تئودیسى (Theodicy) ، چنان که در متن آمده، برامده از همکنارى ( خداوند) و dike ( عدالت و دادگرى) است و معناى خاص آن، چنانکه خواسته واضع لفظ لایب نیتز بوده، نظریه (نظرپردازى درباره) باور به دادگرى خداوند در عین به رسمیتشناختن هستى رنج در این عالم است. برابرهاى فارسى پیشنهادى براى این واژه عبارتند از: خداشناسى استدلالى حمید عنایت)، عدل الهى (احمد آرام)، الهیات خاص (بهاءالدین خرمشاهى)، الهیات استدلالى (منوچهر بزرگمهر) و دادباورى (داریوش آشورى). البته واژه تئودیسى کاربرد عامترى نیز دارد چنانکه در متن، ذیل عنوان آیین هندویى و دین بودایى مىبینیم و آن عبارت است از باور به عدالت گسترده در هستى در کنار توجیه و تبیین پدیده رنج. از میان برابرهاى فارسى یاد شده براى واژه تئودیسى، آنچنان که فحوا و محتواى متن حاضر اقتضا دارد، تنها «دادباورى»، به معناى اعتقاد به عادلانه بودن نظام هستى اعم از باور به خداوند دادگر و آفریننده این جهان یا ناباورى بدان، کاربرد مناسب خود را مىیابد. 1. ترجمه این پاره و دیگر سخنان نقل شده از کتاب مقدس در متن، یکسره از برگردان فارسى کتاب مقدس، اثر انجمن کتاب مقدس ایران آورده شده است. 2. در همه جاى این مقاله براى برگردان آیات قرآنى، از ترجمه بهاءالدین خرمشاهى سود جستهایم.(م) 3. آیات 142 و 140 بیشتر با خواسته نویسنده همسویى دارند. (م)
)