ارزشِ باورِ دینیِ عقلانى

مشخصات کتاب شناختى این مقاله بدین قرار است:
سوین برن، ریچارد، ایمان و عقل (آکسفورد، انتشارات دانشگاه آکسفورد، 1989)، فصل سوم (ص72ـ103).
1. فیلسوفان اعمالى را که من صرفاً انجام مى دهم و نمى توان دستورالعملى براى چگونگى انجام آنها صادر کرد، اعمال بنیادى نامیده اند. باز کردن دهان، بیان برخى کلمات، یک پا را جلو پاى دیگر گذاردن، اعمالى بنیادى هستند. باید این گونه اعمال را از اعمال فکورانه اى که من با ارتکاب اعمال بنیادى انجام مى دهم تفکیک کرد: با فشردن انگشت، تیراندازى مى کنم، با گذاردن یک پا در جلو پاى دیگر قدم مى زنم و با گفتن (برو) باعث مى شوم که شما محلى را ترک کنید. براى انجام عامدانه عملى فکورانه (یعنى با قصد انجام آن) نیازمند باورهایى صادق درباره نحوه انجام آن هستم. اى. سى. دانتو کسى است که اعمال بنیادى را از اعمال فکورانه متمایز ساخته است. نگاه کنید به مقاله وى، (اعمال بنیادى)، در فصلنامه فلسفه آمریکا، 1965، 2، ص141ـ 148.
2. بخشهاى آغازین (مابعدالطبیعه) ارسطو شرحى کلاسیک از این نظر که دانش بیشتر به خاطر نفس دانش، ارزشمند است تا استفاده اى که از آن مى شود و این که ارزشمندترین نوع دانش علم به حقیقت مابعد طبیعى است به دست مى دهد. وى مى نویسد: ما افراد بشر را (نه به خاطر توانایى در عمل، بلکه به علت برخوردارى از دانش نظرى و دانستن علت امور، خردمندتر مى دانیم). (ب981); این دانش نظرى را باید با ارزش تر از دانش عملى دانست و علم برتر آنى است که به (مبادى و علل) اولیه مى پردازد. یقیناً نظریه اى که من از آن دفاع مى کنم به این شدت نیست. من صرفاً مى گویم دانش به دلایلى غیر از سودمندى عملى آن ارزشمند است.

3. Beatific Vision of God
4. The Omnipotent

5 . در مقالات و سخنرانیهاى وى (1879).
6 . در اینجا جمع بندى بسیار خلاصه اى از بحث صفحات 203 تا209 و فصل پانزدهم کتاب خود، انسجام خداپرستى ارائه مى کنم.

7. Wager

8 . من در اینجا خلاصه اى از آنچه عملاً نتیجه کل سنجش خرد ناب کانت است ارائه مى کنم.
9 . نگاه کنید به فصل (کمال مطلوب خرد ناب)، بویژه بخش هفتم آن در کتاب سنجش خرد ناب.

10. gluonn

11 . در مورد شرح این نکات نگاه کنید به کتاب من، وجود خدا، فصل سوم.
12 . براى مطالعه شرح کوتاهى از نظرات بارت و ارجاعاتى به آثار وى، نگاه کنید به: جى مک کوارى، اندیشه دینى قرن بیستم (چاپ تجدید نظر شده، لندن، 1971)، ص24ـ318.
13 . نویسنده دیگرى که دلیلى مشابه مى آورد کلمنت اسکندرانى است: (اگر کسى بگوید که دانش مبتنى بر اثبات از طریق استدلال است باید بداند که اصول اولیه غیرقابل اثبات است…از این رو چنین تصور مى شود که علت اولى عالم صرفاً از طریق ایمان قابل درک است). Stromateis 2.4. (آثار کلمنت اسکندرانى، ج دوم، ترجمه دبلیو ویلسن، ادینبورگ، 1869.)

14. see J. H. Newman، An Essay in Aid of a Grammer of Assent، pp.177ff.
15. common sense

16 . دیوید هیوم، رساله در طبیعت بشر، I، 704.17. inaction
18 . بى. پاسکال، اندیشه ها، ترجمه اى. جى. کریل شایمر (هارموند زورث، میدل اسکس، 1966) شماره 418.
19 . همان، شماره 418.
20 . همان، شماره 429.
21 . یعنى (خدایى که (تقریباً) واجد اوصافى است و (تقریباً) اعمالى انجام داده است که در باورهاى مسیحیان تأیید شده است.
22 . به عنوان مثال، آنتونى فلو این نکته را به خوبى مطرح کرده است. نگاه کنید به خدا و فلسفه او، (لندن، 1966) 9/9 به بعد.
23 . بازیل میچل، توجیه باور دینى (لندن، 1973)، ص130.24. Passive
25 . آنسلم قدیس، مخاطبه با غیر I، ترجمه اس. ان دین (شیکاگو، 1903).

26. weltanshauung
27. irrational
28. St. Thomas Aquinas، Summa Theologglae، Ia 2ae (Black Friaks edn، London، 1966، Translated by Thomas Gilby OP).