2024-03-29T19:09:22Z
https://jpt.isca.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=126
نقد و نظر
نقد و نظر
1062-8952
1062-8952
1388
14
55
متعلق شوق و اراده از منظر پارهای از اصولیان
علیرضا
محمدی
دانشوران علم اصول در مسئلة معروف تعلق امر به طبایع یا افراد به تبیین متعلق شوق و اراده نیز پرداختهاند. معمولاً این بحث در علم اصول اینگونه مطرح میشود که اراده و شوق آیا به طبیعت تعلق میگیرد یا به فرد. البته، تفسیرهای متفاوتی از طبیعت و فرد و نسبت میان آنها مطرح شده است. با اینکه مسئلة یادشده در اساس مسئلهای فلسفی است، فیلسوفان مسلمان کمتر به آن پرداختهاند؛ اما اصولیان توجه جدی به آن داشته و دیدگاههای جالب توجه و متفاوتی در اینباره مطرح کردهاند. نوشتار حاضر نخست به گزارش و بررسی برخی از مهمترین دیدگاههای اصولیان در اینباره میپردازد و در نهایت، دیدگاهی را در معرض نقد خوانندگان قرار میدهد که به نظر میرسد بر دیگر نظریههای مطرحشده در این نوشتار برتری دارد.
شوق
اراده
متعلق
معروض
وجود
ایجاد
طبیعت
فرد
2010
09
23
2
39
https://jpt.isca.ac.ir/article_1117_516d1f4fbdf4ae2a66c1ff7b749b540f.pdf
نقد و نظر
نقد و نظر
1062-8952
1062-8952
1388
14
55
شهید صدر و اصول موضوعة نظریة احتمالات
محمود
مروارید
تاکنون مباحث فلسفی گوناگونی پیرامون نظریۀ احتمالات مطرح شده است. مهمترین مسئله در این میان آن است که چه تفسیر یا تفسیرهایی را میتوان از مفهوم احتمال - که اساسیترین نقش را در نظریۀ احتمالات بازی میکند -بهدست داد. فیلسوفان مغرب زمین تفسیرهای متفاوتی را برای این مفهوم پیشنهاد کردهاند. از میان اندیشمندان مسلمان نیز شهید سیدمحمدباقر صدر تفسیری از احتمال ارائه داده است که میتوان آن را «تفسیر اجمالی» نامید. تلقی رایج این است که شرط کفایت هر تفسیری از مفهوم احتمال آن است که اصول موضوعة نظریة احتمالات را نتیجه دهد، یا دستکم با آن سازگار باشد. در نوشتار حاضر به این مسئله میپردازم که تفسیر شهید صدر تا چه اندازه با اصول موضوعة نظریة احتمالات هماهنگ است. چنان که خواهیم دید، ناهماهنگیهایی میان تفسیر اجمالی و اصول موضوعة نظریة احتمالات وجود دارد، که البته با اعمال اصلاحاتی در تفسیر اجمالی میتوان آنها را برطرف ساخت.
نظریۀ احتمالات
شهید صدر
اصول موضوعۀ احتمالات
تفسیر اجمالی احتمال
2010
09
23
40
62
https://jpt.isca.ac.ir/article_1118_b793a9a0adb3a7267b955226904b07bc.pdf
نقد و نظر
نقد و نظر
1062-8952
1062-8952
1388
14
55
آیۀ فطرت و نظریۀ توحید و دین فطری؛ رهیافت تاریخی
محمد
غفوری نژاد
آیۀ فطرت بهلحاظ تفسیر مفهوم فطرت از آیات بحثانگیز در تاریخ اندیشۀ اسلامی است. یکی از نظریههای عمده در تفسیر فطرتی که خداوند، مردم را بر آن سرشته است، ارجاع آن به توحید یا اسلام است. گرایش مفسران به این تفسیر به سبب عواملی همچون روایات وارده در منابع شیعه و سنی، مبیّن بودن عقیدۀ توحید از لحاظ عقلانی و همچنین برخی احتمالات نحوی در بیان نقش ترکیبی واژۀ فطرت در آیه است. بسیاری از مفسران از ارائۀ تحلیلی از رابطۀ میان توحید یا اسلام از یکسو و فطرت انسانی از سوی دیگر، قصور ورزیدهاند. برخی این رابطه را بر اساس عقلانیت آموزههای اسلام تفسیر کردهاندو برخی دیگر بیانهای پیچیدۀ عرفانی و فلسفی از این رابطه ارائه کردهاند. در این مقاله به بررسی ومقایسة تحلیلی تفاسیر ارائه شده از آیة فطرت پرداخته شده است.
آیۀ فطرت
نظریۀ فطرت
خداشناسی فطری
دین فطری
توحید فطری
2010
09
23
63
85
https://jpt.isca.ac.ir/article_1119_8c330a90e7ac5f54d295829ed2c752b1.pdf
نقد و نظر
نقد و نظر
1062-8952
1062-8952
1388
14
55
الهام واژهها: بررسی نظریههای لفظمحور در باب الهام کتاب مقدس
محمد
حقانی فضل
نظریههای الهام(یا بنابر آنچه در سنت اسلامی« وحی» شناخته شده است) به تبیین ارتباطِ میان خدا و واسطة انسانی در انتقال وحی میپردازند. زمانی که نظریهای به مسئلة الهامیبودن یک متن مقدس (مثل قرآن یا کتاب مقدس) میپردازد، دو مسئلة عمده را کانون توجه خود قرار میدهد: الف) سازوکار الهام (چگونگی انتقال مطالب خداوند به واسطة انسانی) وب) محدودة الهام( این که چه میزان از مطالب موجود در یک متن مقدس، الهامی است). مسیحیان نیز بر این اعتقادند که کتاب مقدس آنها الهامی است. دیدگاههای آنها در تبیین الهام و وحی به دو دسته تقسیم میشوند: نظریههایی که واژههای کتاب مقدس را نیز الهامی میدانند و نظریههایی که الهام را در جایی ورای الفاظ جستوجو میکنند. در این مقاله تنها به بررسی دستة اول میپردازیم. با توجه به جدیترشدن بحث دربارة الهام و وحی در فضای اندیشگی ایران، بررسی نظریههای موجود در دیگر فضاهای دینی خالی از فایده نخواهد بود.
الهام
کتاب مقدس
الهام لفظمحور
وحی
پیامبران
2010
09
23
86
110
https://jpt.isca.ac.ir/article_1120_ad201d3e4fc8ff1b0c5f089a392c99fb.pdf
نقد و نظر
نقد و نظر
1062-8952
1062-8952
1388
14
55
ماهیت انسان معاصر و نیازهاى او از دیدگاه سیدحسین نصر
علیرضا
صالحی
از نظر سیدحسین نصر انسان ماهیت حقیقى ثابت و تغییرناپذیر دارد و تحولات جوامع در طول تاریخ عارضی بوده و آن ماهیت ثابت را تغییر نداده است. با اینحال، نصر تصویر خاصی از انسان سنتى و انسان متجدد ارائه میدهد و انسانشناسى متجدد را متفاوت از انسانشناسی سنتی میداند. بررسى دیدگاه نصر دربارة ویژگىهاى ثابت انسان و ویژگىهاى خاص انسان متجدد، نشان میدهد که او هم برای مجموع انسانها ـ اعم از سنتی و متجدّد ـ و هم بهطور خاص برای انسانهای متجدد نیازهایی چند را برشمرده است. مهمترین این نیازها عبارتاند از: نیاز به ذات قدسی، معرفت مابعدالطبیعی، معنای زندگی، همزیستی مسالمتآمیز، حفظ محیطزیست، علم مقدس، و یکپارچگی شخصیت انسان.
سیدحسین نصر
ماهیت انسان
انسانشناسی
انسان سنتی
انسان متجدد
نیاز
2010
09
23
111
142
https://jpt.isca.ac.ir/article_1121_68589e8ea2a3e504d47bc806c3b44835.pdf
نقد و نظر
نقد و نظر
1062-8952
1062-8952
1388
14
55
دلالتِ صلب و ذاتگرایی درباره افراد
ساجد
طیبی
در این مقاله به بررسی رابطة میان آموزة معناشناسیکِ دلالتگری صلب نامهای خاص در زبان طبیعی و آموزة متافیزیکی ذاتگرایی دربارة افراد میپردازیم. بهطور مشخص میخواهیم بررسی کنیم که استدلالهای کریپکی برای هر یک از ادعاهای ذاتگرایانة او دربارة افراد تا چه اندازه به آموزة صلبیت نامهای خاص وابسته است. برای این منظور ابتدا به معرفی هریک از این آموزهها میپردازیم و سپس با تمییز میان سه سطح متفاوت از ذاتگرایی در نامگذاری و ضرورت رابطة هر کدام از این ادعاهای ذاتگرایانه را با صلبیتِ نامهای خاص بررسی میکنیم. خواهیم دید که کریپکی در هیچکجا در استدلال برای هیچ ادعای ذاتگرایانة اساسی و غیرپیشپاافتادهای، صرفاً بر مقدمههای معناشناسیک متکی نبوده است
دلالتِ صلب
ویژگیهای ذاتی
ذاتگرایی
ضرورت منشأ
کریپکی
2010
09
23
143
173
https://jpt.isca.ac.ir/article_1122_bc3d7ccb84ec249fdb865f73afd86c04.pdf
نقد و نظر
نقد و نظر
1062-8952
1062-8952
1388
14
55
اجتماعگرایی اخلاق عرفانی
علیرضا
آل بویه
در این مقاله با نگاهی به ادبیات و آموزههای عرفانی عارفان مسلمان در سدههای پیشین، با اشارۀ اجمالی به دغدغههای اجتماعی عارفان، این مسئله مورد بررسی قرار گرفته است که آیا اخلاق عرفانی صرفاً یک اخلاق فردی فارغ و بیاعتنا به زندگی اجتماعی است، یا اینکه به زندگی اجتماعی و نهادهای اجتماعی توجه و اعتنا دارد. در این راستا، پس از تبیین مفهوم اخلاق اجتماعی و برشمردن معانی آن، به عوامل و آموزههای تحذیردهنده نسبت به ورود در شبکههای اجتماعی در ادبیات عرفانی اشاره شده و در ادامه پس از برشمردن و تبیین عوامل ترغیبکننده به ورود در شبکههای اجتماعی، به نقش اجتماعی عارفان مسلمان اشاره شده است. در پایان، ضمن تحلیل آموزههای عرفانی و صوفیانه، جمعبندی و نتیجهگیریای در باب نسبت اخلاق عرفانی و دغدغهمندی نسبت به اجتماع و اجتماعگرایی عارفان، ارائه شده است.
اخلاق اجتماعی
عرفان اسلامی
عزلتگزینی
اجتماعگریزی
2010
09
23
174
212
https://jpt.isca.ac.ir/article_1123_4d0e205f3dc0ea6aa910235f9c0e7c23.pdf