TY - JOUR ID - 72565 TI - بررسی و نقد اعتبار قاعده‌ی لطف JO - نقد و نظر JA - JPT LA - fa SN - 1062-8952 AU - موسوی راد, سید جابر AD - استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 27 IS - 105 SP - 137 EP - 159 KW - قاعدۀ لطف KW - اصل تمکین KW - لطف محصّل KW - لطف مقرّب KW - ضرورت بعثت KW - ضرورت وعد و وعید DO - 10.22081/jpt.2021.62033.1873 N2 - بیشتر متکلمین شیعه و معتزله اعتبار قاعدۀ لطف را پذیرفته‌‌اند. در این مقاله، ابتدا مفهوم قاعدۀ لطف تبیین می‌گردد. با توضیحات این مقاله روشن می‌شود اموری که امکان اطاعت خداوند را فراهم می‌کنند با اصل «تمکین» اثبات می‌شوند و بعد از وجود این امور، قاعدۀ لطف به‌عنوان اصلی زائد بر اصل تمکین مطرح می‌شود. در مرحلۀ بعد، اعتبار قاعدۀ لطف مورد بررسی قرار می‌گیرد. به‌ نظر می‌رسد این نظریه با چالش‌های جدّی مواجه باشد. اولین نقدی که می‌توان بر این نظریه مطرح کرد این است که عقل انسان ضروری می‌داند که خداوند اموری را که بدون آن‌ها اطاعت ممکن نیست، ایجاد کند؛ اما عقل هرگز حکم نمی‌کند که خداوند باید هر چیزی را که موجب نزدیک‌شدن به اطاعت می‌شود، به وجود آورد؛ بلکه گاهی حکمت خداوند اقتضا می‌کند تا به‌جهت آزمایش بندگان، مصادیق لطف را ایجاد نکند. دومین انتقادی که نسبت به این قاعده می‌توان مطرح کرد این است که مواردی را می‌توان یافت که طبق قاعدۀ لطف باید در جهان تحقّق می‌یافت، ولی هرگز وجود نیافته است. برای حل مشکل دوم ممکن است کسی مدّعی شود که قاعدۀ لطف شامل الطاف شخصی نمی‌شود، ولی این راه‌حل‌ هم با مشکلات خاصّ خود مواجه است. UR - https://jpt.isca.ac.ir/article_72565.html L1 - https://jpt.isca.ac.ir/article_72565_6a510868cfc0473fd2f6d42647926efe.pdf ER -