TY - JOUR ID - 71387 TI - اراده آزاد و دشواره جبر در نظریه سلطنت JO - نقد و نظر JA - JPT LA - fa SN - 1062-8952 AU - صیدی, امین AU - لاهوتیان, حسن AU - محمدی منفرد, بهروز AD - دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس، تهران AD - دانشجوی دکتری دانشگاه علامه طباطبایی، تهران AD - استادیار دانشگاه تهران، Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 26 IS - 103 SP - 60 EP - 87 KW - نظریۀ سلطنت KW - نظریۀ طلب KW - ارادۀ آزاد KW - جبر و اختیار KW - شهید صدر KW - محقق نائینی DO - 10.22081/jpt.2021.60730.1835 N2 - تقابل ضرورت علّی با ارادۀ آزاد و اختیار آدمی یکی از مسائل مهم و چالش برانگیز در تاریخ فلسفه و کلام اسلامی بوده است. بسیاری از متفکران سعی بر حل این دشواره داشته‌‌اند. شهید صدر از اندیشمندان ناسازگارگرای معاصر است که با وام‌‌گیری از «نظریۀ طلب» محقق نائینی و جرح‌‌وتعدیل و تکمیل آن، طرحی نو در این مسئله درانداخته است. با این بیان که «فعل انسان به عنوان یکی از مصادیق قاعدۀ ضرورت علّی تا وجوب پیدا نکند، وجود نمی‌‌یابد و وجوب (ضرورت) تنافی با اختیار دارد؛ پس انسان در افعالش مجبور است» طرح اشکال کرده است و با تخصیص قاعدۀ فلسفی «ضرورت بالغیر» که از وجوه و صُور ضرورت علّی است، جریان این قاعده در فاعل‌‌های مختار را انکار کرده و با افزودن مادۀ سلطنت به مواد سه‌‌گانۀ فلسفی (وجوب، امکان، امتناع) صورت قاعده را از «الشَئُ مَا لَم یَجِب لَم یُوجَد» به «الشَیءُ لایُوجَدُ اِلّا بِالوُجُوبِ أو السَلطَنَه» تغییر داده است. در پژوهش حاضر، برآنیم که به شیوه‌ای تحلیلی «نظریۀ سلطنت» را تبیین کنیم و با رفع اشکالات، اتقان و صحت آن را به اثبات برسانیم تا ارادۀ آزاد و شبهه جبر را بر محملی صحیح بنشانیم. UR - https://jpt.isca.ac.ir/article_71387.html L1 - https://jpt.isca.ac.ir/article_71387_a088cd145c7076b1036d0e2636f24dfa.pdf ER -