ORIGINAL_ARTICLE
احتجاج اخلاقی بر ضرورت زندگی پس از مرگ
کسی نیست که با پرسش از زندگی پس از مرگ روبهرو نشده باشد. ازآنجاکه پیامبران الهی و اوصیای ایشان پیغام الهی را دربارۀ زندگی پس از مرگ به مردم ابلاغ کردهاند، در این پژوهش تلاش میشود نشان داده شود درک ضرورت این ابلاغ در نهاد هر انسانی هست و شناسایی آن تنها نیازمند آشکارسازی است؛ ازاینرو به روش عقلی روشن میشود نظام احسن آنگاه درک خواهد شد که هیچ بخشی از آن نادیده گرفته نشود. اگر جهان طبیعت بدون جهان پسین وارد عقل شود، در برابر پرسشهای عقل نظری به خلأ تبیین بر میخورد. این خلأ تبیین در عقل عملی حکایت دیگری دارد. عقل عملی نهتنها آدمی را به سوی فعل اخلاقی سوق میدهد و او را بدان مکلف میسازد، بلکه جهان اخلاق را در کنار جهان طبیعت قرار میدهد تا معقولیت آن را به اتمام رساند. عقل بدون جهان اخلاق و زندگی اخلاقی در پس زندگی در طبیعت نمیتواند از معقولیت عمل اخلاقی پشتیبانی تام کند. در این نوشتار میکوشیم تا با استفاده از مفاهیم اخلاقی بر ضرورت وجود جهان دیگر استدلال کنیم. این استدلال با بهرهمندی از مقدماتِ در دسترس همگان میکوشد خود را به مرتبۀ احتجاج برساند. نقطۀ عزیمت این استدلال، فهم عام از مفهوم اخلاقی «وظیفه» است.
https://jpt.isca.ac.ir/article_69269_cdbdc0eb17c6d173bc81fa30cc48102c.pdf
2020-06-21
6
27
10.22081/jpt.2020.56105.1674
وظیفه
قانون اخلاق
زندگی اخلاقی
جهان اخلاق
جاودانگی اخلاقی
زندگی پس از مرگ
امیر
دیوانی
divani.mofiduni@gmail.com
1
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه مفید، قم، ایران.
LEAD_AUTHOR
1. دیوانی، امیر. (1391). آخرت به مثابۀ جهان اخلاق. فصلنامۀ تخصصی اخلاق وحیانی، 1(1)، صص72-53.
1
2. سبزواری، ملاهادی. (1386). شرح المنظومه فی المنطق والحکمة (ج2). قم: انتشارات بیدار.
2
3. سعدی، مصلح ابن عبدالله. (1377). گلستان (مصحح: غلامحسین یوسفی). تهران: انتشارات خوارزمی.
3
4. شیرازی، صدرالدین. (1368). الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیة الاربعة (ج9). قم: انتشارات مصطفوی.
4
5. شیرازی، صدرالدین. (1363). مفاتیح الغیب (مصحح: محمد خواجوی). تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
5
6. فرانکنا، ویلیام کی. (1376). فلسفه اخلاق (مترجم: هادی صادقی). قم: مؤسسه فرهنگی طه.
6
7. فردوسی، ابوالقاسم. (1383). شاهنامه (ج1)(به کوشش: پرویز اتابکی). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
7
8. کانت، ایمانوئل. بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق (مترجم: حمید عنایت و علی قیصری). تهران: انتشارات خوارزمی.
8
9. کانت، ایمانوئل. (1392). نقد عقل عملی (مترجم: انشاالله رحمتی). تهران: انتشارات سوفیا.
9
10. لاهیجی، ملا عبدالرزاق. (1364). سرمایه ایمان. قم: انتشارات الزهراء.
10
11. لاهیجی، ملا عبدالرزاق. (1383). گوهر مراد. تهران: نشر سایه.
11
12. مولوی، جلالالدین محمد. (1382). کلیات شمس تبریزی. تهران: مؤسسه انتشارت امیرکبیر.
12
ORIGINAL_ARTICLE
نسبت سعادت اخلاقی و جاودانگی در اندیشه ابن عربی و کیرکگور
امسئله اصلی این مقاله مقایسه نسبت میان دو مفهوم سعادت و جاودانگی از منظر ابنعربی و کرکگور، به عنوان دو اندیشمند اسلامی و مسیحی است. مقصود از این مقایسه که با روش توصیفی - تحلیلی به پیش میرود، یافتن مبانی و پیامد آرای آنان در کنارِ کشفِ وجوه مشترک و متمایزِ دو دیدگاه در تقریر کارکرد دنیوی و اخروی اخلاق است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که در اندیشۀ ابنعربی، سعادت به معنای تخلّق به اخلاق الله و تحقّق در اسماء الله است؛ یعنی بهلحاظ مفهومی معادل و بهلحاظ مصداقی مساوق با جاودانگی است؛ بدین ترتیب انسان در قوس صعود با حرکت حبّی خویش به سمت سعادت اخلاقی و درنتیجه به مقصد جاودانگی حرکت میکند؛ اما از نگاه کرکگور اخلاق به معنای کسب فضایل دنیوی است که از نظر مفهومی و مصداقی از عمل به تکلیف الهی و جاودانهشدن با تفرّد مؤمنانه افتراق مییابد. کرکگور با تکیه بر ایمان، اخلاق را مرتبه افراد قاصر از امتحان الهی میداند و درنتیجه قهرمان فانیِ اخلاق را نازلتر از شهسوار جاودانِ ایمان میشناسد. در مقام داوری و با نظر به مبانی و مفروضات دو متفکر، به نظر میرسد خوانش ابنعربی که حیات دینی و اخلاقی را همسان میداند، بر نگرش کرکگور که اخلاق را مرتبه نازلی از حیات مؤمنانه میشمارد، ترجیح دارد
https://jpt.isca.ac.ir/article_69270_93481b559406e2d045f9ae237416f569.pdf
2020-06-21
28
54
10.22081/jpt.2020.56086.1673
ابن عربی
جاودانگی
حیات دینی
سعادت اخلاقی
کرکگور
علیرضا
آرام
a.r.aram1359@gmail.com
1
دکترای فلسفه اخلاق، قم، ایران.
LEAD_AUTHOR
سید احمد
فاضلی
ahmad.fazeli@qom.ac.ir
2
استادیار گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم، قم، ایران.
AUTHOR
ابنعربی، محی الدین. (۱۳۸۷). فصوص الحکم (مصحح و مترجم: محمد خواجوی، چاپ اول). تهران: مولی.
1
ابنعربی، محی الدین. (۱۳۹۱). دفتر دانایی (کتاب المعرفة) (مترجم: سعید رحیمیان، چاپ اول). تهران: نگاه معاصر.
2
ابنعربی، محی الدین. (۱۳۹۳). مواقع النجوم (مصحح و مترجم: محمد خواجوی، چاپ دوم). تهران: مولی.
3
ابنعربی، محی الدین. (۱۳۹۵الف). فصوص الحکم (مترجم و شرح: محمدعلی موحد و صمد موحد، چاپ هفتم). تهران: کارنامه.
4
ابنعربی، محی الدین. (۱۳۹۵ب). کشف المعنی عن سرّ اسماء الله الحسنی (مترجم و شرح: علی زمانی قمشهای، چاپ سوم). قم: آیت اشراق.
5
ابنعربی، محی الدین. (۱۴۱۳ق). الدرة البیضاء (و یلیه عقیدة اهل الاسلام) (محقق: محمد زینهم محمد عزم، الطبعة الاولی). قاهره: مکتبة مدبولی.
6
ابنعربی، محی الدین. (۱۹۶۶م). فصوص الحکم (مصحح و تعلیق: ابوالعلاء عفیفی). بیروت: دار الکتاب العربی.
7
ابنعربی، محی الدین. (۲۰۱۱ م). الفتوحات المکیة (مصحح: احمد شمس الدین، ج۱-۸). بیروت: دار الکتب العلمیة.
8
ابنعربی، محی الدین. (بیتا الف). انشاء الدوائر (محقق: عاصم ابراهیم الکیالی). بینا.
9
ابنعربی، محی الدین. (بیتا ب). تنزل الاملاک من عالم الارواح الی عالم الافلاک (حواشی: عبد الوارث محمدعلی). بیروت: دارالکتب العلمیة.
10
جندی، مؤید الدین. (۱۳۶۱). شرح فصوص الحکم (مصحح: سیدجلال الدین آشتیانی). مشهد: دانشگاه مشهد.
11
کرکگور، سورن. (۱۳۹۶الف). ترس و لرز (مترجم: عبدالکریم رشیدیان، چاپ شانزدهم). تهران: نی.
12
کرکگور، سورن. (۱۳۹۶ب). تکرار (مترجم: صالح نجفی، چاپ دوم). تهران: مرکز.
13
کرکگور، سورن. (۱۳۹۶ج). مفهوم آیرونی (مترجم: صالح نجفی، چاپ دوم). تهران: مرکز.
14
15.Evans, C. S. (2004). Kierkegaard's Ethic of Love. Oxford: Oxford University Press.
15
16.Gardiner, P. (1989). Kierkegaard. Oxford: Oxford University Press.
16
17.Howland, J. (2006). Kierkegaard and Socrates. Cambridge: Cambridge University Press.
17
18.Kierkegaard, S. (2009). Concluding Unscientific Postscript (Alastair Hannay, Ed. & Trans.). Cambridge: Cambridge University Press.
18
19.Krishek, S. (2009). Kierkegaard on Faith and Love. Cambridge: Cambridge University Press.
19
20.Lippitt, J. (2003). Routledge Philosophy Guide Book to Kierkegaard and Fear and Trembling. London: Routledge.
20
21.Stokes, P. (2010). Kierkegaard’s Mirrors: Interest, Self, and Moral Vision. London: Palgrave Macmillan.
21
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی جاودانگی انسان از دیدگاه ابومنصور ماتریدی
ماتریدیه، مذهب کلامی منسوب به ابومنصور محمد ماتریدی سمرقندی (م 333ق)، از مذاهب کلامی کهن و گستردۀ اهل سنت است که در میان مسلمانان حنفیمذهب رایج است. ماتریدیان نیز همانند دیگر فرقههای اسلامی به جاودانگی انسان و حیات پس از مرگ که از مسائل بنیادین کلامی است باور دارند. یکی از موضوعات مربوط به حیات پس از مرگ، مسئله جاودانگی و نیز نوع استدلالهای اقامهشده در این زمینه است. در این مقاله، به روش توصیفی ـ تحلیلی و با مراجعه به آثار کلامی و تفسیری ابومنصور ماتریدی، در مقام بنیانگذار مذهب ماتریدیه، به بررسی این مسئله میپردازیم که وی چه تصویری از جاودانگی انسان ارائه داده و از چه استدلالهایی بهره برده است. ماتریدی به جاودانگی انسان به صورت ترکیبی از روح و جسم در آخرت باور دارد و در مقام استدلال، در کنار استدلالهای نقلی، بیشتر از استدلالهای عقلی بهره میبرد؛ هرچند در منظومۀ کلامی ماتریدیه که جزو فرقههای عقلگرا شمرده میشود، در بحث از جاودانگی انسان، به طور عمده به استدلالهای نقلی تمسک میشود و اساساً برخی از ماتریدیان مسائل مربوط به حیات پس از مرگ را «سمعیات» عنوان دادهاند. با این حال، ابومنصور ماتریدی در تبیین و تفسیر این استدلالهای نقلی، با درپیشگرفتنِ رویکرد کلی عقلگرایانۀ خود، برخی استدلالهای عقلی نیز ارائه کرده یا دستکم به تبیین عقلیِ استدلالهای نقلی پرداخته است.
https://jpt.isca.ac.ir/article_69271_1253e34f1525ede14fdcf50fe8a4dab4.pdf
2020-06-21
55
81
10.22081/jpt.2020.57327.1719
جاودانگی نفس
حیات پس از مرگ
ماتریدیه
ابومنصور ماتریدی
استدلال نقلی
استدلال عقلی
سید لطف الله
جلالی
sl.jalali@yahoo.com
1
استادیار جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران.
LEAD_AUTHOR
* قرآن کریم
1
1. ابلاغ، عنایت الله. (1407ق). الإمام الاعظم ابوحنیفه المتکلم. قاهره: بینا.
2
2. ابن الأثیر الجزری، علی بن محمد. (1414ق). اللباب فی تهذیب الانساب. بیروت: دار صادر.
3
3. ابن همام، محمد بن عبدالواحد. (بیتا). المسایرة فی علم الکلام (تعلیق: محمد محییالدین عبدالحمید). قاهرة: مکتبة محمود.
4
4. ابوزهره، محمد. (بیتا). تاریخ المذاهب الاسلامیه. قاهره: دارالفکر العربی.
5
5. اشعری، علی بن اسماعیل. (1400ق). مقالات الاسلامیین واختلاف المصلین (مصحح: هلموت ریتر). ویسبادن: دار النشر فرانز شتاینر.
6
6. الحربی، احمد. (1421ق). الماتریدیه دراسةً و تقویماً (چاپ دوم). ریاض (عربستان): دارالصمیمی.
7
7. المغربی، علی عبدالفتاح. (1405ق). امام اهل السنة والجماعة ابو منصور الماتریدی وآراؤه الکلامیة. قاهره: مکتبة وهبه.
8
8. بزدوی، محمد بن عبدالکریم. (1383ق/1963م). اصول الدین (محقق: د. هانز بیتریس). قاهره: دار احیاء الکتب العربیة.
9
9. بغدادی، اسماعیل باشا. (1951م). هدیة العارفین: اسماء المؤلفین وآثار المصنفین (ج2). استانبول: وکالة المعارف الجلیله.
10
10. بیاضی، کمال الدین. (1368ق). اشارات المرام من عبارات الامام (محقق و تعلیق: یوسف عبدالرزاق). مصر: شرکت المصطفی البانی.
11
11. پاکتچی، احمد. (1372). ابوحنیفه. در: دائرة المعارف بزرگ اسلامی (سرویراستار: سیدکاظم موسوی بجنوردی، ج5). تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
12
12. تمیمی داری، تقیالدین. (1403ق)، طبقات السنیة فی تراجم الحنفیة (محقق: عبدالفتاح محمد الحلو، ج1). ریاض: دار الرفاعی للنشر والطباعه والتوزیع.
13
13. جلالی، سیدلطفالله. (1386). تاریخ و عقاید ماتریدیه. قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
14
14. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله. (1419ق). کشف الظنون عن اسامی الکتب والفنون (ج6). بیروت: دارالفکر.
15
15. زبیدی، محمد الزبیدی الحسینی الشهیر بمرتضی. (1414ق). اتحاف السادة المتقین بشرح احیاء علوم الدین (ج2). بیروت: مؤسسة تاریخ العربی.
16
16. زرکلی، خیرالدین. (1345ق). الأعلام: قاموس تراجم الرجال والنساء من العرب والمستعربین. مصر: مطبعة العربیه.
17
17. سمرقندی، ابوطاهر. (1367). سمریه (بهکوشش: ایرج افشار)، بیجا: مؤسسه فرهنگی حهانگیری.
18
18. سمرقندی، محمد بن عبدالجلیل. (1367). قندیه، بیجا: مؤسسه فرهنگی جهانگیری.
19
19. شهرستانی، محمد. (1395ق). الملل والنحل (تعلیق: محمد سید کیلانی، ج1). بیروت: دار المعرفة.
20
20. طاش کبریزاده، احمد بن مصطفی. (1934م). طبقات الفقهاء (تعلیق و تصدیر: احمد نیله). موصل (عراق): مکتبة الفازی.
21
21. طاش کبریزاده، احمد بن مصطفی. (بیتا). مفتاح السعادة ومصباح السیادة فی موضوعات العلوم (ج2). بیروت: دارالکتب العلمیه.
22
22. قرشی، ابن ابیالوفاء عبدالقادر. (1419ق/1993م). الجواهرالمضیة فی طبقات الحنفیه (محقق: عبدالفتاح محمد الحلو، ج1 و 3، چاپ دوم). ریاض (عربستان): انتشارات هجر.
23
23. کحاله، عمر رضا. (1414ق). معجم المؤلفین: تراجم مصنفی الکتب العربیة (ج3). بیروت: مؤسسة الرسالة.
24
24. لکنوی، محمد عبدالحی. (بیتا). الفوائدالبهیه فی تراجم الحنفیه (به ضمیمه التعلیقات السنیه علی الفوائد البهیه) (مصحح و تعلیق: محمد بدرالدین النعسانی). بیروت: دارالمعرفه.
25
25. ماتریدی، ابومنصور محمد. (1422ق). کتاب التوحید (محقق: بکر طوبال اوغلی و محمد آروشی). بیروت و استانبول: دار صادر و مکتبة الارشاد.
26
26. ماتریدی، ابومنصور محمد. (1426ق). تأویلات اهل السنة: تفسیر الماتریدی (محقق: مجدی باسلوم، ج1-10). بیروت: دار الکتب العلمیة.
27
27. ماتریدی، ابومنصور محمد. (بیتا). کتاب التوحید (محقق و تقدیم: فتح الله خلیف). اسکندریه مصر: دارالجامعات المصریة.
28
28. مادلونگ، ویلفرد. (1375). مکتبها و فرقههای اسلامی در سدههای میانه (مترجم: جواد قاسمی). مشهد: آستان قدس.
29
29. نسفی، میمون بن محمد. (1407ق)، التمهید فی اصولالدین (محقق، تعلیق و تقدیم: د. عبدالحی قابیل). قاهره: دارالثقافه للنشر والتوزیع.
30
30. نسفی، میمون بن محمد. (1421ق). بحر الکلام (محقق: محمد صالح فرفور، چاپ دوم). دمشق: مکتبة دار الفرفور.
31
31. نسفی، میمون بن محمد. (1990م). تبصرة الادلة فی اصول الدین علی طریقة الامام ابی منصور الماتریدی (محقق وتعلیق: کلود سلامة، ج1). دمشق: المعهد العلمی الفرنسی للدراسات العربیة.
32
32. نسفی، میمون بن محمد. (2003م). تبصرة الادلة فی اصول الدین (محقق وتعلیق: حسین آتای و شعبانعلی دوزکون، ج2). انقره [آنکارا]: نشریات رئاسة الشئون الدینیة للجمهوریة الترکیة.
33
33. وفاریشی، محمد. (1426ق). المذهب الحنفی. در: المذاهب الاسلامیة الخمسة (تاریخ و توثیق: فضلی، عبدالهادی و دیگران). بیروت: الغدیر.
34
ORIGINAL_ARTICLE
برهان در فلسفه کانت
در اندیشۀ کانت، برهان به معنای واقعی کلمه در شناخت فلسفی وجود ندارد و تنها در شناخت ریاضی جاری است. وی دلیل این امر را در شهودیبودن دلایل ریاضی میداند و معتقد است که یک دلیل یقینی، تنها تا آنجا که شهودی است، برهانی میباشد؛ بنابراین باید دید شهود از نظر کانت چیست و چه نسبتی با برهان واقعی در اندیشه وی دارد؟ بنابراین مقاله حاضر با روش توصیفی_تحلیلی در صدد است نخست روشن کند که منظور کانت از شهودی که یک دلیل یقینی تنها با تکیه بر آن وصف برهان را میپذیرد چیست و سپس چنین شهودی چه نسبتی با برهان دارد؟ آیا شهود مورد نظر بر ساختار برهان نیز ربط پیدا میکند یا تنها به مبادی برهان مربوط میشود؟ بررسی حاضر نشان داد اولاً شهود مورد نظر کانت در بحث برهان، شهود محض است و او مصداق آن را زمان و مکان میداند که عامل پیونددهندۀ شهود تجربی در فاهمه میباشند و همین دو شهود هستند که همه شناختهای برهانی و ضروری ریاضیات بر آنها مبتنی است؛ ثانیاً از نظر وی درنهایت تنها اصول متعارف و مبادی برهان شهودی هستند و بنابراین تمایز برهان از استدلال فلسفی تمایز ماهوی نخواهد بود؛ بلکه به شهودیبودن مقدمات استدلال قیاسی مربوط میشود نه ساختار برهان.
https://jpt.isca.ac.ir/article_69272_7488138ce24db057b9d5ab5f32060735.pdf
2020-06-21
82
105
10.22081/jpt.2020.58876.1775
کانت
ابن سینا
شهود اصول متعارف
تعریف
برهان
علی
لاریجانی
larijani.ali@ut.ac.ir
1
استادیار دانشگاه تهران، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
1. ابنسینا، حسین بن عبدالله. (1375/ 1975 م). الشّفا؛ المنطق. (مصحح: ابراهیم مدکور). قاهره: وزارة التربیه والتعلیم ومطبعة الأمیریه.
1
2. کانت، ایمائونل. (1367). تمهیدات (مترجم: غلامعلی حداد عادل). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
2
3. لاریجانی، علی. (1383). روش ریاضی در فلسفه کانت. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
3
4. Brouwer, I. (1981). Philosophy And Mathe Matics. Amesterdam.
4
5. Brouwer, Le. (1981). On The Founda Tion Of Mathematacs. Imcollected Work Iphilsophy And Mathematics. Amesterdam.
5
6. Freidman, M. (1992). Kant And Exact Science. Harward: Harward University Press.
6
7. Hintikkq. Kant On The Mathematical Metheod. In: Kant Studes Today.
7
8. Kant, I. (1983). Critique Of Pure Reason (Tans. By Norman Kemp Smith). New York: Mcmillan Press.
8
9. Kant, I. Lectures On Logic. Part 17. The Jascha Logic Edited By G. B. Combridge: Combridge University Press.
9
10. Kitcher, P. (1975). Kant And The Foundation Of Mathematics. Philosophical Review, No. 4.
10
11. Martin, G. (1985). Kant's Metaphysics And Theory Of Seience (Trans By Locows). Manchester.
11
12. Parsons. (1982). Kants Philsophe Of Arithenatic. Kant On Pure Reason. Oxford: Oxford Unuversity Press.
12
ORIGINAL_ARTICLE
برهان وجودی آنسلم(بر اساس تقریر گراهام اُپی) و مقایسه آن با برهان صدیقین ابنسینا
برهان آنسلم یکی از بحثانگیزترین براهین وجودی و خاستگاه سایر براهین وجودی است. از نظر گراهام اُپی، این برهان، میتواند در گروه براهین وجهی، ماینونگی و یا مفهومی قرار گیرد. وی معتقد است که یکی از منابع تفکر آنسلم، در ارائه برهان وجودی، برهان وجودی وجهی ابنسینا است. در این پژوهش برآنیم تا به این پرسش-هاپاسخ دهیم: آیا میتوان برهان صدیقین سینوی را گونهای برهان وجودی دانست؟ و آیا برهان آنسلم، یک استدلال با دو تفسیر متفاوت میباشد، یا وی در پی طراحی دو استدلال جداگانه بوده است؟ هدف از این پژوهش، آن است که با روش توصیفی- تحلیلی به مقایسه برهان آنسلم با برهان صدیقین ابنسیناست. یافتههای پژوهش نشان میدهد که از منظر اُپی، آنسلم در رساله پروسلوگیون، تنها یک برهان بر وجود خدا بنا نهاده است. این برهان، اگرچه در پیشینی بودن، الهام از کتاب مقدس و طی طریق از خدا به خدا به برهان صدیقین شباهت دارد، اما تفاوت ماهوی بین دو استدلال به حدی است که میتوان، از این مشابهتها صرفنظر نمود. برهان وجودی از «نفس مفهوم وجود» آغاز میکند، در حالی که برهان سینوی براساس «نفس حقیقت وجود» پیریزی میشود و این امر سر آغاز تفاوتهای مهمی بین این دو استدلال است.
https://jpt.isca.ac.ir/article_69273_e45dd090efd5f63789846ab2efcc67f9.pdf
2020-06-21
106
136
10.22081/jpt.2020.57333.1720
برهان وجودی
برهان صدیقین
ابنسینا
آنسلم
گراهام اُپی
کتاب اشارات و تنبیهات
فرح
رامین
f.ramin@qom.ac.ir
1
دانشیار دانشکده الهیات و کلام اسلامی دانشگاه قم، قم، ایران.
LEAD_AUTHOR
1. ابن سینا، حسین بن عبدالله. (1363). المبدأ والمعاد (به اهتمام عبدالله نورانی، چاپ اول). تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران.
1
2. ابن سینا، حسین بن عبدالله. (1364). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات (مصحح: محمدتقی دانشپژوه، چاپ دوم). تهران: انتشارات مرتضوی.
2
3. ابن سینا، حسین بن عبدالله. (1379). التعلیقات (چاپ چهارم). قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
3
4. ابن سینا، حسین بن عبدالله. (1383). الاشارات والتنبیهات (همراه با شرح نصیرالدین طوسی و قطب رازی، ج3، چاپ اول). قم: نشر البلاغه.
4
5. ابن سینا، حسین بن عبدالله.(1387). الالهیات من کتاب الشفاء (محقق: حسن حسنزاده آملی، چاپ سوم). قم: انتشارات بوستان کتاب.
5
6. ابن سینا، حسین بن عبدالله. (1400ق). الرسالة العرشیه (رسائل ابنسینا) (چاپ اول). قم: بیدار.
6
7. بارنز، جاناتان. (1386). برهان وجودی (مترجم: احمد دیانی، چاپ اول). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
7
8. پترسون، مایکل و دیگران. (1376). عقل و اعتقاد دینی (مترجم: احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، چاپ اول). تهران: انتشارات طرح نو.
8
9. جوادی آملی، عبدالله. (1368). شرح حکمت متعالیه، اسفار اربعه (ج6، چاپ اول). تهران: انتشارات الزهراء.
9
10. جوادی آملی، عبدالله. (1390). تبیین براهین اثبات خدا (محقق: حمید پارسانیا، چاپ ششم). قم: نشر اسراء.
10
11. حائری مازندرانی، محمدصالح. (1362). حکمت بوعلی (گردآورنده: حسین عمادزاده، ج4). تهران: نشر محمد.
11
12. حائری یزدی، مهدی. (1361). کاوشهای عقل نظری (چاپ دوم). تهران: امیرکبیر.
12
13. حلی، حسن بن یوسف. (1417ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد (چاپ هفتم). قم: مؤسسه نشر اسلامی.
13
14. دکارت، رنه. (1369). تأملات در فلسفه اولی (مترجم: احمد احمدی، چاپ دوم). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
14
15. ژیلسون، اتین. (1366). روح فلسفه قرون وسطی (مترجم: علیمراد داوودی، چاپ اول). تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
15
16. سبزواری، ملاهادی. (1981م). تعلیقات بر اسفار (در: شیرازی، صدرالدین محمد، الحکمة المتعالیه فی الاسفار الاربعه، ج6). بیروت: دارالتراث العربی.
16
17. سلیمانی امیری، عسکری. (1388). نقد برهان ناپذیری وجود خدا (چاپ دوم). قم: مؤسسه بوستان کتاب.
17
18. سلیمانی امیری، عسکری. (1397). برهان صدیقین علامه طباطبایی (چاپ دوم). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
18
19. شیرازی، صدرالدین محمد. (1981م). الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیة الاربعة (ج6). بیروت: دارالتراث العربی.
19
20. شیروانی، علی. (1376). ترجمه و شرح نهایة الحکمة (چاپ چهارم). قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
20
21. عشاقی اصفهانی، حسین. (1387). برهانهای صدیقین (216 برهان به شیوه صدیقین بر هستی خداوند) (چاپ اول). قم: حسین عشاقی اصفهانی.
21
22. فارابی، محمد بن محمد. (1364). فصوص الحکم (مصحح: محمدحسن آل یاسین). قم: بیدار.
22
23. کاپلستون، فردریک چارلز. (1393). فیلسوفان انگلیسی؛ از هابز تا هیوم (مترجم: امیر جلالالدین اعلم، چاپ هشتم). تهران: سروش.
23
24. لاک، جان. (1380). جستاری در فهم بشر (مترجم: صادق رضازاده شفق، چاپ اول). تهران: شفیعی.
24
25. نراقی، مهدی بن ابیذر. (1380). شرح الالهیات من کتاب الشفاء (مصحح: حامد ناجی اصفهانی، ج1، چاپ اول). تهران: کنگره بزرگداشت محققان ملامهدی و ملا احمد نراقی.
25
26. Anselm, Saint. (1965). St Anselms᾽s Proslogion (trans: M.J. Charlesworth.) Oxford: Clarendon Press.
26
27. Davidson, Hebert, A. (1977). Proofs for Eternity, Creation and The Existence of God. In: Medieval Islamic and Jewish Philosophy. New York: Oxford University Press.
27
28. Hartshorne, Charls. (1967). What Did Anselm Discover?. In: The Many Faced Argument, Hick and Arthur. C. Mc Gill (eds). New York: Macmillan.
28
29. Kenny, Antony. (1969). The Five Ways: St Thomas Aquinas’Proofs of God᾽s Existence. New York: Schochen Books.
29
30. Lock, J. (1964). An Essay Concerning Human Understanding. New York: New American Library.
30
31. Mackie, J. L. (1982). The Miracle of Theism. Oxford: Clarendon Press.
31
32. Malcolm, N. (1965). Anselm᾽s Ontological Arguments. In: The Ontological Argument from St. Anselm to Contemorary Philosophers (Alvin. Plantinga (ed)). New York: Anchor Books.
32
33. Morewedge, Parviz. (1960). Ibn Sina Avicenna and Malcolm and The Ontological Argument. Monist, 54, p.234-249.
33
34. Morewedge, Parviz. (1979). A Third Version of The Ontological Argument in The Ibn Sinian Metaphysics. In: Islamic Philosophical Theology (Parviz. Morewedge (ed.)). Albany: State University of New York Press.
34
35. Oppy, Graham. (1995). Ontological Argument and Belief in God. New York: Cambridge University Press.
35
36. Oppy, Graham. (2006). Arguing about gods. New York: Cambridge University Press.
36
37. Oppy, Graham. (2013). The Best Argument against God. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
37
38. Oppy, Graham. (2019). Ontological Arguments. In: The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Edward, N. Zalta (ed.)). https://Plato.stanford.edu/entries/ontological-arguments.
38
39. Plantinga, Alvin. (1965). The Ontological Argument. New York: Doubleday.
39
40. Russell, B .(1946a). The History of Western Philosophy. London: Allen & Unwin.
40
41. Russell, B. (1946b). My Intellectual Development. In: The Philosophy of Bertrand Russell (P. Schilpp (ed)). New York: Tudor, pp.1-20.
41
42. Wisnovsky, Robert. (2003). Avicennaʹs Metaphysics in Context. New York: Cornell University Press.
42
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهشی در باب تفاوت عرفان، فلسفه و کلام
در سه علم عرفان، حکمت الهی و کلام، «وجود» به عنوان موضوع آنها معرفی میشود. با توجه به دیدگاه مشهور که امتیاز علوم از یکدیگر را بر اختلاف موضوعهای آنها مبتنی میداند، این پرسش مطرح میگردد که علوم یادشده با فرض وحدت موضوع، چگونه تکثّر یافتهاند؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی در صدد پاسخ به پرسش یادشده است. در پاسخ مشخّص خواهد شد که موضوع عرفان، مطلق وجود یا حقیقت و مصداق وجود است و موضوع فلسفۀ الهی و کلام نیز، وجود مطلق یا مفهوم وجود میباشد؛ بنابراین دو علم حکمت الهی و کلام، بر خلاف نظر مشهور میان متکلمان، تفاوت در موضوع ندارند و اختلافشان در مأخذ مبادی تصدیقی آنهاست. مبادی تصدیقی الهیات، از عقل بدون تقیّد آن به مطابقت با ظاهر شرع اخذ میگردد و علم کلام، مبادی خود را از ظواهر شرع میگیرد و چنانچه ظواهر شرعی با دقت لازم به دست آیند، بدون نیاز به تأویل به نتایجی همسو با نتایج مبادی عقلی منتج خواهند بود.
https://jpt.isca.ac.ir/article_69274_95f03780a6c48a05faebb6668d169a43.pdf
2020-06-21
137
163
10.22081/jpt.2020.58197.1753
موضوع علم
عرفان
فلسفه الهی
کلام
مبادی تصدیقی
سیدرضا
اسحاقنیا
r.eshaqnia@isca.ac.ir
1
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
LEAD_AUTHOR
* قرآن کریم
1
** نهج البلاغه. نسخه دکتور صبحی صالح. (1980م). بیروت: دار الکتاب اللبنانی.
2
1. ابنترکه اصفهانی، صائن الدین علی بن محمد. (1360). تمهید القواعد (مقدمه و تصحیح: سیدجلال الدین آشتیانی). تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه.
3
2. ابنسینا، حسین بن عبدالله. (1377). الاشارات والتنبیهات (الجزء الاول فی علم المنطق مع الشرح للمحقق نصیر الدین محمد بن محمد بن الحسن الطوسی و شرح الشرح للعلامه قطب الدین محمد بن محمدبن ابی جعفر الرازی). بیجا: مطبعه حیدری.
4
3. ابنسینا، حسین بن عبدالله. (1404ق). الشفاء، الالهیات. قم: منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی.
5
4. انصاری شیرازی، یحیی. (1384). دروس شرح منظومه حکیم ملا هادی سبزواری (چاپ اول). قم: مؤسسه بوستان کتاب.
6
5. الرازی، قطب الدین محمود بن محمد. (بیتا). شرح الشمسیه (بهخط احمد تفرشی). تهران: کتابفروشی علمیه اسلامیه.
7
6. الهی قمشهای، میرزا مهدی. (بیتا). کلیات دیوان حکیم الهی قمشهای. تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
8
7. الیزدی الشهابادی، نجمالدین شهابالدین حسین. (بیتا). الحاشیه لملاعبدالله علی تهذیب المنطق لسعد الدین التفتازانی. طهران: المکتبة الاسلامیه.
9
8. خراسانی، محمدکاظم. (1364). کفایة الأصول (چاپ دوم). تهران: مکتبة علمیة اسلامیه.
10
9. سبزواری، حاج ملاهادی. (1366). شرح المنظومه (چاپ پنجم). قم: مؤسسه انتشارات دار العلم.
11
10. شبستری، شیخ محمود. (1361). گلشن راز (بهاهتمام صابر کرمانی، چاپ اول). تهران: کتابخانه طهوری.
12
11. شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1981م). الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیة الاربعه (ج1 و 8، چ3). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
13
12. طریحی نجفی، فخر الدین. (بیتا). مجمع البحرین (با مقدمه آیة الله سید شهابالدین نجفی). تهران: کتابفروشی جار اللهی و کتابفروشی بوذرجمهری مصطفوی.
14
13. قیصری رومی، محمد داوود. (1375). شرح فصوص الحکم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
15
14. لاهیجی، عبد الرزاق. (بیتا الف) شوارق الالهام فی شرح تجرید الکلام (ج1). بیجا.
16
15. لاهیجی، عبد الرزاق. (بیتا ب). گوهر مراد (چاپ افست). بیجا.
17
16. مظفر، محمدرضا. (1373). اصول الفقه (ج2، چاپ ششم). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
18
17. مظفر، محمدرضا. (1388). المنطق (چاپ سوم). قم: دار الکتب العلمیه اسماعیلیان.
19
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تحلیلی و مقایسهای مفهوم جوهر در فلسفه ارسطو و ملاصدرا
مساله جوهر از مسائل اصلی و محوری فلسفه است و لذا موضع هر فیلسوفی نسبت به آن، قطعا نقش تعیین کنندهای در کل فلسفهاش خواهد داشت. از طرفی مقایسه بین دیدگاهها یکی از بهترین راههای تحلیل و فهم رویکردهای فلسفی مختلف است و لذا نوشتار حاضر با روش کتابخانهای و تحلیلی، در تلاش است که بررسی تحلیلی دیدگاه دو فیلسوف مهم تاریخ فلسفه؛ یعنی ارسطو و ملاصدرا در خصوص مفهوم جوهر را در قالبی مقایسهای به انجام رساند. در نتیجه بررسی انجام شده معلوم گردید با وجود اینکه هم ارسطو و هم ملاصدرا در بحث جوهر به یک معنا دنبال واقیعت و منشاء واقعی تشخص و شیئیت شیء هستند، چیزی که حقیقتاً موجود است و سایر چیزها به تبع آن موجود شدهاند؛ اما ارسطو نهایتاً از بین موجودات تنها از صورت به عنوان جوهر نخستین یاد میکند و سایر نامزدهای جوهر بودن را به معنای ثانوی جوهر میداند در حالی که ملاصدرا با توجه به اصالت وجود، وجود را به عنوان جوهری واحد و مشکک معرفی میکند که تمامی موجودات تعینات آن هستند.
https://jpt.isca.ac.ir/article_69275_124b98f0b5853c30bd8e29ee12d8726a.pdf
2020-06-21
164
181
10.22081/jpt.2020.57507.1723
ارسطو
ملاصدرا
جوهر
صورت
وجود
عیسی
موسی زاده
isa.mousazadeh83@gmail.com
1
دانشجوی دکتری دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
LEAD_AUTHOR
مصطفی
عابدی جیغه
m.abedi2015@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
AUTHOR
ابراهیم
علیپور
alipoor969@yahoo.com
3
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.
AUTHOR
1. ارسطو. (1379). متافیزیک (مترجم: شرفالدین خراسانی، چاپ دوم). تهران: انتشارات حکمت.
1
2. ابن سینا. حسین بن عبدالله (1371). المباحثات (محقق: محسن بیدارفر). قم: بیدار.
2
3. ملاصدرا. محمد بن ابراهیم (1981م). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقیلة الاربعة (ج1 و 2 و 3 و 4 و 5 و 6، چاپ سوم). بیروت: دار احیاء التراث العرب.
3
4. ملاصدرا. محمد بن ابراهیم (1360). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه (مصحح: سیدجلالالدین آشتیانی، چاپ دوم). مشهد: مرکز نشر دانشگاهی.
4
5. Aristotle. (1988). Metaphysics. In: A New Aristotle Reader. (translated by J.L.Ackrill). Oxford: Oxford Univercity Press.
5
6. Ross, David. (1928). The Works of Aristotle (second edi(. Oxford: Clarendon Press.
6