ORIGINAL_ARTICLE
تنوّع اسلامی در فرایند تمدنی
آنچه در این مقاله بر آن تأکید میشود نه طرح کلی و جامع در فرایند تمدن جدید مسلمانان (رویکرد ایجابی) است و نه بیان تفاوتها و حدود و مرزهای تمدن اسلامی با الگوی تمدنی سکولار در غرب امروز (رویکرد سلبی)، بلکه آنچه در این مقاله بدان تأکید میشود، «وحدت و کثرت» بهمثابه مسئلۀ اصلی در فلسفۀ دینِ اسلام ازیکسو و چالش مرکزیِ تمدن مدرن ازسویدیگر است. توجه به این مسئلۀ مشترک، یعنی ضرورت وحدت در وضعیت متکثر تمدنی و تطبیق این دو در دو سویۀ مدرن و سنتی، میتواند نقطه عزیمتی در تبیین الگوی تمدنیِ اسلام در عصر حاضر باشد. پیشنهاد تمدنیِ ما در این مقاله، تفکیک کثرات الهی از کثرات عرفی و دنیوی است. در این نگاه، توحید تمدنی نه رفع هرگونه کثرت، بلکه انباشتی ازکثرات الهی و انسانی است که بدون آن (کثرات الهی)، سُبُل کُلّی ایجاد نمیشود و بدون سبل کلیِ الهی، صراط تمدنی در جامعه مسلمانان تحقق نمییابد.
https://jpt.isca.ac.ir/article_65400_24e6fe90abf3cbf2e2063d380649cbf2.pdf
2017-12-22
4
27
10.22081/jpt.2017.65400
تمدن
تکثر
وحدت
توحید
معاصرت
سُبُل و صراط
حبیب الله
بابایی
h.babaei@isca.ac.ir
1
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
1. بابایی، حبیبالله (1394)، «عیار و اساس در اسلامیبودن تمدن»، نقدونظر، ش 80.
1
2. __________ (1396)، «تبارشناسی مفهوم تمدن در غرب جدید»، آیینه پژوهش، ش 163.
2
3. __________ (1395)، «چیستی «تمدن» در فلسفه، (عناصر ماهوی «تمدن» در نظریههای برخی فیلسوفان معاصر)»، نقدونظر، ش 84.
3
4. بحرانی، سیدهاشم (1419 ھ 1999 م.)، البرهان فی تفسیر القرآن، ج 2 بیروت: مؤسسه اعلمی.
4
5. جوادی آملی، عبدالله (1381)، سروش هدایت، ج 1، قم: مرکز نشر اسراء.
5
6. ________ (1386)، وحدت جوامع در نهج البلاغه، قم: مرکز نشر اسراء.
6
7. ________ (1388)، تسنیم، ج 9، قم: مرکز نشر اسراء.
7
8. ________ (1389)، تسنیم، ج 10، قم: مرکز نشر اسراء.
8
9. ________ (بی تا)، درسهای تفسیر قرآن، ش 399.
9
10. سمرقندی، ابی النصرمحمدبن مسعود ابنعیاش (بی تا)، تفسیر عیاشی، ج 1، تهران: المکتبة العلمیة الاسلامیة.
10
11. سیوطی، جلال الدین (1416)، الاتقان فی تفسیر القرآن، ج 2، دمشق ـ بیروت: دار ابن کثیر.
11
12. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الاعلمی.
12
13. فیض کاشانی، ملامحسن (1415ق)، تفسیر صافی، تهران: الصدر.
13
14. مجلسی، محمدباقر (1403)، بحار الانوار، بیروت: دار احیا التراث العربی.
14
15. مرادی، فاطمه (1394)، «تعارف و تعامل معروف دو اصل بنیادین در فرایند تمدنی»، نقدونظر، ش 80.
15
16. مطهری، مرتضی (1385)، مجموعه آثار، ج ۲۳ (انسان کامل)، تهران: انتشارات صدرا.
16
17. هاشمی رفسنجانی، اکبر و جمعی از محققان (1375)، تفسیر راهنما، ج 5، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
17
18. یزدی، علیمحمد (1392)، روش بیان قرآن، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
18
19. Ahmed, Shahab (2016), What Is Islam, The Importance of Being Islamic, Princeton and Oxford: Princeton University Press.
19
20. Hodgson, Marshall G. S. (1974), The Venture of Islam, Conscience and History in a World Civilization, The Classical Age of Islam, Chicago and London: The University of Chicago Press, Vol. 1.
20
21. Hunter, James Davision (2010), To Change the World, the Irony, Tragedy & Possibility of Christianity in the Late Modern World, New York: Oxford University Press.
21
22. Jacobson, N. P. (1952), “The problem of Civilization,” Ethics, Vol. 63, No. 1.
22
23. William, Edelglass (2006), “Levinas on Suffering and Compassion,” Sophia, Vol. 45, No.2.
23
ORIGINAL_ARTICLE
الهیات اجتماعی و تمدن اسلامی (بررسی آرای محمد فتحالله گولن درباره تمدن اسلامی)
فتحالله گولن از جمله نظریهپردازان الهیات اجتماعی است که عمدهترین نظریههای وی بر نوع کاربرد اسلام در وضعیت مدرن متمرکز است. وی بر مقولههایی مانند خدمت، کار، آموزش و در مجموع ساخت جهان اجتماعی بر اساس مفاهیم اسلامی تأکید میورزد. از همینرو، قرائت وی از اسلام در مقابل قرائت اسلام سیاسی قرار میگیرد، زیرا وی اجراییشدن اسلام را امری اجتماعی و فارغ از مسیر دولت ساماندهی میکند. در نوشتار حاضر تلاش میشود با استفاده از مباحث نظری مطالعات تمدنی، اندیشههای فتحالله گولن بررسی گردد. گولن از جمله متفکرانی است که داعیهدار نظریهپردازی دربارۀ تمدن اسلامی است. وی میکوشد برای مواجهه تمدنی جهان اسلام با مدرنیته غربی نسخهای ارائه دهد که ضمن حفظ هویت تمدن اسلامی و کارامدی برای حل مسائل موجود در جهان اسلام، کمترین منازعه و اختلاف میان جهان اسلام و غرب را در پی داشته باشد تا در پرتو آن سعادت دنیوی و اخروی را در کنار هم تأمین کند. تفاوت گولن با بسیاری از اندیشمندان مسلمان در نحوۀ ورود وی به عرصه عمل و کنش اجتماعی است و به همین دلیل، وی هم اندیشمندی مسلمان و هم رهبری اجتماعی است که تلاش دارد اندیشههای خود را در جمع میان اسلام و مدرنیته در مقام عمل به آزمون بگذارد.
https://jpt.isca.ac.ir/article_65401_30a9099d68e221fb31be6f0a3e5cbe27.pdf
2017-12-22
28
59
10.22081/jpt.2017.65401
هویت
مدرنیته
علمِ اسلامی
گفتوگوی ادیان
تمدن اسلامی
رسول
نوروزی فیروز
r.norozi@isca.ac.ir
1
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
قرآن کریم
1
1. الادریسی، عبدالقادر (2014)، نور وفتح: قراءة فی فکر سعید النورسی وفتح الله کولن، قاهره: دار النیل.
2
2. ارکنه، محمد انس (2011)، فتح الله کولن جذورة الفکریة واستشراقاته الحضاریة، قاهره: دار النیل.
3
3. بکار، عثمان (2014)، الدین والعلم عند کولن: وجهه نظر عالم، فی توبراک، زکی ساری، الاسلام والتسامح فی فکر فتح الله کولن، قاهره: دارالنیل.
4
4. توبراک، زکی ساری (2014)، الاسلام والتسامح فی فکر فتح الله کولن، قاهره: دار النیل.
5
5. جمعی از نویسندگان (1394)، اطلس رهبران: تصویری از صحنه رقابت داعیان مذهب در جهان اهل سنت، قم: دفتر نشر معارف.
6
6. جوادی آملی، عبدالله (1386)، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم: اسراء.
7
7. سبحانی، محمدتقی (1385) «درآمدی بر جریانشناسی دینی در اندیشه معاصر»، فصلنامه نقدونظر، ش 45-46.
8
8. کولن، محمدفتح الله (2014)، حوار مع فتح الله گولن، اعداد دکتور زکی ساری توبراک، فی توبراک، زکی ساری، الاسلام و التسامح فی فکر فتح الله کولن، قاهره: دارالنیل.
9
9. نوروزی، رسول (1391)، «اسلام ترکی تقابل با اسلام انقلابی»؛ بررسی جنبش فتحالله گولن»، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، ش 19.
10
10. ـــــــــــــــ (1392) «فراز و فرود جریانهای اسلامی ترکیه و نسبت آنها با انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهشهای منطقهای جامعةالمصطفی، ش 4.
11
11. ـــــــــــــــ (1392)، «سیاست در اسلام لیبرالی»، فصلنامه پژوهشهای سیاست اسلامی، ش 2.
12
12. ـــــــــــــــ (1393). «در جستوجوی مدرنیته اسلامی (بررسی و نقد اندیشههای تمدنی بدیعالزمان سعید نورسی)»، فصلنامه نقدونظر، ش 74.
13
13. یوکیچی، فوکوتساوا (1379)، نظریه تمدن، ترجمه چنگیز پهلوان، تهران: نشر گیو، چاپ دوم.
14
14. Akdogan, Cemil (2009), “a reappraisal of Islam’s impact on modern science,” in Al-Idrus Mohamed Ajmal bin Abdul Razak (ed.), Islam hadhari: bridging tradition and modernity, Kuala Lumpur: International Institute of Islamic Thought and Civilization (ISTAC).
15
15. Aras, Bulent and Caha, Omer (2000), “Fethullah Gulen And His Liberal” “Turkish Islam" Movement,” Middle East Reviewof International Affairs, vol. 4, No. 4.
16
16. Gulen, M. Fethullah (2004a), The Necessity of Interfaith Dialogue: A Muslim Perspective, New Jeresey: light.
17
17. ____________ (2005a), The Essentials of the Islamic Faith; new Jeresy, light.
18
____________ (2006a), Questions and Answers about Islam, vol.1, New
19
Jersey: light.
20
18. ____________ (2006b), The Messenger of God Muhammad: An Analysis of the Prophet's Life, New Jersey: light.
21
19. ____________ (1996), Prophet Muhammed: The Infinite Light, London: Truestar.
22
20. ____________ (2004b), Toward a Global Civilization of Love and Tolerance, Tughra Books.
23
21. ____________ (2004c), Islam and democracy, Tughra Books.
24
22. ____________ (2005b), pearls of wisdom, New Jersey: light.
25
23. Hall, martin and Jackson, Patrick Thaddeus (ed.) (2007), Civilizational identity: the production and reproduction of “civilizations,” in: international relations, MacMillan: Palgrave.
26
24. Jackson, Patrick (2010), “how to think about civilizations?” In: Civilizations in World Politics: Plural and Pluralist Perspectives, Routledge.
27
25. Katzenstein, Peter J.)2010(, Civilizations in World Politics: Plural and Pluralist Perspectives, Routledge.
28
26. ____________ (2011), “Civilizational state, secularism and religion,” in: Craig Calhoun; Mark Juergensmeyer; Jonathan Van Antwerpen: Rethinking secularism, Oxford University Press.
29
27. Koc Dogan (2012), Strategic Defamation of Fethullah Gülen: English vs, Turkish, university press of America.
30
28. Koneczny, feliks (1962), on the plurality of the civilizations, polonica series, No. 2, London: Polonica Publications.
31
29. Koylu Mustafa (2015), “Religion and Citizenship Education The Case of Turkey,” in: Ednan Aslan, Marcia Hermansen (eds.), Islam and Citizenship Education In Cooperation with Minela Salkic Joldo, springer.
32
30. Nasr, Seyyed hossein (2009), “Civilizational dialogue and the Islamic world,” in: Al-Idrus Mohamed Ajmal bin Abdul Razak (ed.); Islam hadhari: bridging tradition and modernity, Kuala Lumpur: International Institute of Islamic Thought and Civilization (ISTAC).
33
31. Rubin, Barry (2003), Revolutionaries and Reformers: Contemporary Islamist Movements in the Middle, State University of New York press.
34
32. Rudolph hoeber, Susan (2010), “four variants for Indians civilization,” in: Peter J. (ed.), Civilizations in World Politics: Plural and Pluralist Perspectives, Routledge: Katzenstein.
35
33. Tibi, Bassam (2012), Islam In Global Politics Conflict and cross-civilizational bridging, Routledge.
36
34. Unal, Ali (2000), Advocate of Dialogue: Fethullah Gulen, Fountain Pub.
37
ORIGINAL_ARTICLE
امکان تمدن اسلامی در دنیای کنونی؛ نگاهی به مبانی و ظرفیتها
تمدنشناسان بر وجود تاریخی تمدن اسلامی و نقش کمنظیر آن در تمدن جهانی اتفاق نظر دارند، چنانکه حیاتمندی آن را در طول تاریخ گذشته پذیرا شدهاند، ولی با توجه به آنچه در سدههای اخیر این تمدن از خود به جا نهاده و نقش کمرنگی که در صحنه تمدن جهانی داشته است، این پرسش را برای اندیشمندان و محققان پدید آورده که آیا این تمدن میتواند در دنیای کنونی که تحولات بنیادینی یافته، با بازآرایی خود حضوری پویا و رقیبانه داشته باشد یا نه؟ این مقاله با روش تحلیل تاریخی و تبیین علمی به این نتیجه دست یافته است که تمدن اسلامی بهرغم سستی و فتوری که خواسته یا ناخواسته دامنگیرش شده بود، میتواند دوباره در صحنه جهانی حضوری مؤثر بیابد با این پیشفرض که مبانی و ظرفیتهای تمدنساز اسلامی، چنین امکانی را برای ورود مجدد آن به عرصه رقابت تمدنی فراهم میسازد.
https://jpt.isca.ac.ir/article_65402_bc64efcb623744bc8f705386417d1761.pdf
2017-12-22
60
82
10.22081/jpt.2017.65402
تمدن اسلامی
مبانی
ظرفیتها
اسلام تمدنی
تمدن جدید
علیرضا
واسعی
a.vaseei@isca.ac.ir
1
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
قرآن کریم.
1
* نهج البلاغه.
2
1. آلوسی، محمود بنعبدالله (بیتا)، روح المعانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
3
2. ابن عساکر، علی بنحسن (۱۴۱۵)، تاریخ مدینة دمشق، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
4
3. ابنحنبل، احمد (بیتا)، مسند، بیروت: دار صادر.
5
4. ابنشعبه حرانی، حسنبنحسن (۱۴۰۴ق.)، تحف العقول عن آل الرسول، تصحیح علیاکبر غفاری، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
6
5. ابیالسعود، محمد بنمحمد عمادی (بیتا)، تفسیر ابیالسعود، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
7
6. اعتماد السلطنه، محمدحسن خان (۱۳۶۷)، مرآت البلدان، بهکشش: عبدالحسین نوایی و میرهاشم محدث، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
8
7. اقبال لاهوری، محمد (بیتا)، احیای فکر دینی در اسلام، ترجمه احمد آرام، تهران: انتشارات کتاب پایا.
9
8. بابایی، حبیب الله (۱۳۹۳،) کاوشهای نظری در الهیات و تمدن، قم: انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
10
9. بخاری، محمد بناسماعیل (۱۴۰۱ق)، صحیح بخاری، بیروت: دار الفکر.
11
10. بورلو، ژوزف (۱۳۷۹)، تمدن اسلامی، ترجمه اسدالله آزاد، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
12
11. بیهقی، احمد بنحسین (۱۴۰۵)، دلایل النبوه، بیروت: دارالکتب العلمیه.
13
12. توینبی، آرنولد (۱۳۵۳)، تمدن در بوته آزمایش، ترجمه ابوطالب صارمی، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
14
13. جعفریان، رسول (۱۳۸۵)، «ادوار تمدن اسلامی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش 107-108، سازمان انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
15
14. حنبلی، عبدالرحمن (۱۴۱۷)، فتح الباری، تحقیق محمود شعبان و دیگران، مدینه: مکتبة الغرباء.
16
15. دورانت، ویل (۱۳۶۷)، تاریخ تمدن، ترجمه حمید عنایت و...، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ دوم.
17
16. ـــــــــــــــ (۱۳۷۰)، لذات فلسفه، ترجمه عباس زریاب خویی، تهران: سازمات آموزش و انتشارات انقلاب اسلامی.
18
17. رفیع، جلال (۱۳۷۱)، در بهشت شداد، تهران: انتشارات اطلاعات، چاپ دوم.
19
18. زرینکوب، عبدالحسین (۱۳۷۶)، کارنامه اسلام، تهران: انتشارات امیرکبیر.
20
19. زیدان، جرجی (۱۳۳۶)، تاریخ تمدن اسلام، علی جواهرکلام، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم.
21
20. سروش، عبدالکریم (۱۳۶۱)، علم چیست، فلسفه چیست، تهران: پیام آزادی، چاپ دوم.
22
21. ـــــــــــــــ (۱۳۷۰)، تفرج صنع، تهران: انتشارات سروش، چاپ دوم.
23
22. ـــــــــــــــ (۱۳۷۱)، اوصاف پارسایان، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
24
23. شریعتی، علی (۱۳۷۰)، تاریخ تمدن (مجموعه آثار، ج ۱۱)، تهران: انتشارات قلم.
25
24. ـــــــــــــــ (۱۳۷۱)، بازشناسی هویت ایرانی ـ اسلامی (مجموعه آثار، ج ۲۷)، تهران: انتشارات الهام، چاپ سوم.
26
25. شریف، میرمحمد (۱۳۶۲)، تاریخ فلسفه در اسلام، زیر نظر نصرالله پورجوادی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
27
26. صفا، ذبیح الله(۱۳۷۱)، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی تا اواسط قرن پنجم، تهران: مؤسسه انتشارات و نشر دانشگاه تهران.
28
27. طباطبایی، سیدمحمدحسین (۱۴۱۲)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه.
29
28. علمداری، کاظم (۱۳۸۲)، چرا ایران عقب ماند و غرب پیش رفت، تهران: انتشارت نشر توسعه، چاپ نهم.
30
29. عنایت، حمید (۱۳۶۲)، تفکر نوین سیاسی اسلام، ترجمه ابوطالب صارمی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
31
30. ـــــــــــــــ (۱۳۶۳)، سیری در اندیشه سیاسی عرب، تهران: انتشارت سپهر، چاپ سوم.
32
31. غزالی، ابوحامد (بیتا)، احیاء علوم الدین، بیروت: دار الکتب العربی.
33
32. فیض کاشانی، محمدحسن (۱۳۶۵)، الوافی، اصفهان: انتشارات امیرالمؤمنین.
34
33. کرمانی، ناظمالاسلام (۱۳۲۸ق.)، تاریخ بیداری ایرانیان، چاپ سنگی موجود در کتابخانه آستان قدس.
35
34. کرمر، جوئل (۱۳۷۵)، احیای فرهنگی در عهد آل بویه، ترجمه محمدسعید حنایی کاشانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
36
35. کسرایی، محمدسالار (۱۳۷۶)، چالش سنت و مدرنیته در ایران، تهران: نشر مرکز.
37
36. کوفی، محمد بنابیشیبه (۱۴۰۹/۱۹۸۹م)، المصنف، تحقیق سعید اللجام، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
38
37. گرانبام، فن (۱۳۴۲)، وحدت و تنوع در تمدن اسلامی، ترجمه عباس آریانپور، تبریز: کتابفروشی معرفت.
39
38. لوکاس، هنری (۱۳۶۶)، تاریخ تمدن، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، تهران: انتشارات کیهان.
40
39. مایکل، آندره، با همکاری هانری لوران (۱۳۸۱)، اسلام و تمدن اسلامی، ترجمه حسن فروغی، تهران: انتشارات سمت.
41
40. متز، آدام (۱۳۶۴)، تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری، ترجمه علیرضا قراگوزلو، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم.
42
41. مخبرالسلطنه (مهدیقلی)، هدایت (۱۳۶۳)، گزارش ایران، به اهتمام محمدعلی صوتی، تهران: نشر نقره.
43
42. المسایح، احمد عبدالرحیم (۱۴۱۰)، فلسفة الحضارة الاسلامیه، قاهره، بی نا.
44
43. مطهری، مرتضی (۱۳۷۶)، نهضتهای اسلامی در صدساله اخیر، تهران: انتشارات صدرا، چاپ بیستودوم.
45
44. ـــــــــــــــ (۱۳۹۰)، مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا.
46
45. نائینی، محمدحسین (۱۳۳۴)، تنبیه الامه وتنزیه المله، تهران: به کوشش سیدمحمود طالقانی، چاپ سوم.
47
46. نصر، سیدحسین (۱۳۷۹)، انسان و طبیعت (بحران معنوی انسان متجدد)، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
48
47. ـــــــــــــــ (۱۳۸۴)، علم و تمدن در اسلام، ترجمه احمد آرام، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
49
48. ـــــــــــــــ (۱۳۸۹)، اسلام و تنگناهای انسان متجدد، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران: دفتر نشر سهروردی.
50
49. نوروزی فیروز، رسول و فضه خاتمینیا (۱۳۹۲)، «اسلام تمدنی: پلی میان سنت و تجدد»، دوماهنامه آینه پژوهش، ش۱۴۰.
51
50. وایتهد، آلفرد نورث (۱۳۷۱)، سرگذشت اندیشهها، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
52
51. یوکیشی، فوکوتساوا (۱۳۶۳)، نظریه تمدن، ترجمه چنگیز پهلوان، تهران: نشر گیو.
53
ORIGINAL_ARTICLE
گفتمان بهمثابه روششناسی مطالعه تمدن
گفتمان در شمار آن دسته از روششناسیهایی است که درکی تازه از نحوه تحول تاریخ بهدست میدهند. این روششناسی، کشف نوعی از آگاهی در مطالعهای تاریخی را هدف قرار میدهد که معمولاً در سنتهای کلاسیک مطالعات تاریخ فراچنگ نمیآید. این روششناسی بهویژه به کار شناسایی مسیر تطور درونی یک تمدن و توضیح منطق ارتباط یک تمدن با تمدنهای دیگر میآید. تمرکز گفتمان بر سازوکارهای انسجامیابی یک مجموعه و توجه آن به منطق تولید همبستگی و سازگاری در درون نظاموارهای از ایدهها، اَعمال فردی و گروهی، اظهارات، تکنیکهای منجر به بروز قدرت اجتماعی، و بستر معرفتی جاری در آن مجموعه، بیانگر استعداد مطالعات گفتمانی در حوزه تمدنپژوهی است. این توانایی چهبسا به شناسایی برخی زمینههای ناگشوده در مطالعه یک تمدن راه ببرد؛ زمینههایی که بهطور معمول از چشم پژوهشگران دور میمانند. هدف این مقاله آن است که اولاً، امکان و چگونگی بهرهگیری از گفتمان در مطالعه سیر تطور تمدنها را نشان دهد؛ ثانیاً، سودمندی چنین مطالعهای را ضمن تطبیق آن بر یک عرصه مطالعاتی مشخص کند. تلاش خواهد شد تا ضمن کاربست روششناسی گفتمان، درکی از نحوه پدیداری و اهمیتیابی اظهارات، اعمال و آرایش مفاهیم مرکزی در سه حوزه اصلی تمدن اسلامی حاصل کنیم. این سه حوزه «اسلام نخستین»، «اسلام عصر میانه» و «اسلام معاصر» است.
https://jpt.isca.ac.ir/article_65403_6e0f56227b60b7ebc6b712a0dd340ae4.pdf
2017-12-22
83
109
10.22081/jpt.2017.65403
تمدن
تطورشناسی
گفتمان
تبارشناسی
مفصلبندی
عبدالمجید
مبلغی
mobaleghi@gmail.com
1
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
قرآن کریم
1
1. ابنخلدون (1408)، تاریخ ابن خلدون، بیروت: دارالفکر.
2
2. نصر حامد، ابوزید (2010)، التجدید والتحریم و التأویل، بیروت: المرکز الثقافی العربی.
3
3. مبلغی، عبدالمجید (1392)، «خاستگاه هرمنوتیکی دانش فقه و دیگر نظامهای معرفتی مواجهه با نصوص»، مجله فقه، ش 76.
4
4. Elliott and C. Lemert (2009), The Global New Individualist Debate: Three Theories of Individualism and Beyond. London, Sage.
5
5. Brett Bowden (2009), The Empire of Civilization: The Evolution of an Imperial Idea, University of Chicago Press.
6
6. Foucault, Michel (2007), Security, Territory, Population: Lectures at the Collège de France, 1977-78, (ed.), Michel Senellart, Basingstoke: Palgrave Macmillan Lisa.
7
7. M. Given (2008), The Sage encyclopedia of qualitative research methods, London: Sage.
8
8. Gavin Kendall; Gary Wickham (1999), Using Foucault's methods, London: Sage.
9
9. Hesse-Biber, Sharlene Nagy and Patricia Leavy (2010), The Practice of Qualitative Research. London, sage.
10
10. R. Sedgwick, Peter (2001), Descartes to Derrida: an introduction to European philosophy, John Wiley & Sons
11
11. Roy Jackson (2014), What is Islamic Philosophy? Abingdon: Routledge.
12
ORIGINAL_ARTICLE
نقادی نظریه فخر رازی درباره رنجبودن لذات حسی
مسئله لذت و رنج و ارتباط آن با سعادت حقیقی انسان از مباحث چالشبرانگیز و دارای قدمت طولانی در تاریخ فلسفه است و فیلسوفان بزرگ اخلاق در تبیین حقیقت و نقش آنها در سعادت انسانی بسیار کوشیدهاند. فخر رازی با تقسیمبندی لذات به دو قسم عقلانی و محسوس، لذات جسمانی را رنج بالذات دانسته و آنها را عامل دورشدن انسان از کمال و سعادت حقیقی میداند. نظریه فخر رازی در این زمینه با چالشهای اساسی مواجه است که از جمله مهمترین آنها میتوان به این موارد اشاره داشت: نقضشدن نظریه با موارد متعددی از لذات حسی، وجودیبودن لذات حسی و عدمینبودن آنها، مقیدبودن خیریت لذات حسی به رعایت حالت اعتدال، لذیذبودن تکرار لذات حسی و غفلت از حقیقت وجودی لذات؛ یعنی تناسب و ملائمت با طبع انسانی.
https://jpt.isca.ac.ir/article_65404_575655fbe7efa32aabc10d37fed1a5cc.pdf
2017-12-22
110
128
10.22081/jpt.2017.65404
فخر رازی
لذت
رنج
انسان
لذت عقلانی و لذت محسوس
محمود
صیدی
m.saidiy@yahoo.com
1
استادیار دانشگاه شاهد
AUTHOR
محسن
پیشآهنگ
mpf313@yahoo.com
2
دانشجوی دکترای مذاهب کلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب
AUTHOR
1. ابن سینا، حسین بنعبدالله (۱۴۰۴)، التعلیقات، تصحیح عبد الرحمن بدوی، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
1
2. ـــــــــــــــ (1418)، الالهیات من کتاب الشفاء، تصحیح حسنزاده آملی، قم: بوستان کتاب.
2
3. ـــــــــــــــ (1363)، المبدأ والمعاد، تحقیق عبد الله نورانی، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی.
3
4. ـــــــــــــــ (۱۳۶۴)، النجات من الغرق فی بحر الضلالات، ترجمه محمدتقی دانشپژوه، تهران: دانشگاه تهران.
4
5. ـــــــــــــــ (2007)، رساله احوال النفس، تحقیق فواد الاهوانی، پاریس: دار بیبلیون.
5
6. ارسطو (1343)، علم الأخلاق إلی نیقوماخوس، ترجمه سیداحمد لطفی، بیروت: دار صادر.
6
7. سبزواری، هادی (1360)، تعلیقات الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تصحیح سیدجلال الدین آشتیانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
7
8. شریف رضی، حسن بنمحمد (1388)، نهج البلاغه، ترجمه انصاریان، قم: دار العرفان.
8
9. رازی، فخر الدین (1406)، النفس والروح وشرح قواهما، تحقیق حسن معصومی، تهران: بینام.
9
10. ـــــــــــــــ (1373)، شرح عیون الحکمه، تحقیق احمد علی سقا، تهران: مؤسسه الصادق (ع).
10
11. ـــــــــــــــ (1381)، منطق الملخص، تصحیح احد فرامرز قراملکی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
11
12. ـــــــــــــــ (۱۳۸۴)، شرح الاشارات والتنبیهات، تصحیح علیرضا نجفزاده، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
12
13. ـــــــــــــــ (1407)، المطالب العالیه من العلم الالهی، تصحیح سقا احمد حجازی، بیروت: دار الکتاب العربی.
13
14. ـــــــــــــــ (۱۴۱۱)، المباحث المشرقیه، تصحیح محسن بیدارفر، قم: بیدار.
14
15. ـــــــــــــــ (۱۴۱۱الف)، المحصل، تصحیح دکتر اتای، عمان: دار الرازی.
15
16. ـــــــــــــــ (۱۴۲۰)، التفسیر الکبیر، دار احیا التراث العربی.
16
17. ـــــــــــــــ (1986) لباب الاشارات والتنبیهات، تحقیق احمد حجازی السقا، قاهره: مکتبة الکلیات الازهریه.
17
18. ـــــــــــــــ (۱۹۸۶)، الأربعین فی أصول الدین، قاهره: مکتبة الکلیات الأزهریه.
18
19. ـــــــــــــــ (2000)، اسرار التنزیل وأنوار التأویل، تصحیح عبدالرحمان عمیره، قاهره: دار رکابی.
19
20. ـــــــــــــــ (2002)، الرساله الکمالیه فی الحقائق الالهیه، تصحیح علی محی الدین، بیروت: دار الکتب العلمیه.
20
21. ـــــــــــــــ (بی تا)، النبوات وما یتعلق بها، تحقیق احمد حجازی سقا، قاهره: مکتبة الکلیات الأزهریه.
21
22. ملاصدرا، محمد بن ابراهیم(۱۹۸۱)، الحکمة المتعالیة فیالاسفار العقلیة الاربعه، تصحیح امینی و امید، بیروت: دار احیا التراث العربی.
22
23. ـــــــــــــــ (1354)، المبدأ والمعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
23
24. ـــــــــــــــ (1360)، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، مشهد: مرکز نشر دانشگاهی.
24
25. ـــــــــــــــ (1363)، مفاتیح الغیب، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
25
26. ـــــــــــــــ (1381)، کسر اصنام الجاهلیه، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
26
27. ـــــــــــــــ (1422)، شرح الهدایة الاثیریه، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
27
28. مک اینتایر (1385)، فلسفه اخلاق در تفکر غرب، ترجمه حمید شهریاری، تهران: سمت.
28
ORIGINAL_ARTICLE
دفاع از الزامآوربودن توافق فرضی در نظریۀ عدالت رالز
مفهوم وضعیت نخستین از نظر روششناختی، مهمترین بخش نظریۀ رالز دربارۀ عدالت بهشمار میآید. ازسویدیگر، مناقشهبرانگیزترین بخش مفهوم وضعیت نخستین مفهوم توافق فرضی است. این مقاله میکوشد با تبیین جایگاه توافق فرضی در وضعیت نخستین نشان دهد که میتوان از الزامآوربودن توافق فرضی در مقابل برخی انتقادها دفاع کرد. یکی از راههای دفاع از الزامآوربودن توافق فرضی در مقابل انتقادِ «استدلال شباهت» این است که الزامآوربودن توافق فرضی از طریق استناد به دلائل مستقل دیگری که برای دو طرف توافق پذیرفتنی هستند توضیح داده شود. این شیوۀ دفاع به تمایز میان پردۀ بیخبری ضخیم و پردۀ بیخبری نازک نیز مربوط میشود و میتوان آن را بهعنوان دلیلی برای ترجیح اولی به دومی در نظر گرفت. در این مقاله پس از تبیین مفهوم وضعیت نخستین و توافق فرضی، نخست با اشاره به تمایز پردۀ بیخبری ضخیم و نازک، دلائل رالز را برای انتخاب پردۀ بیخبری ضخیم توضیح دادهام. سپس به این پرسش پرداختهام که آیا توافق فرضی بهخودیخود الزامآور است یا نه و آنگاه با ارائۀ استدلال شباهت، از پاسخ منفی به این پرسش دفاع کردهام. در ادامه پس از شرح انتقاد دِوُرکین به الزامآوربودن توافق فرضی نشان دادهام که در مواردی میتوان توافق فرضی را بهلحاظ شهودی الزامآور دانست. هستۀ اصلی تبیین فوق وجود دلائلی است که برای دوطرف توافق فرضی پذیرفتنی هستند.
https://jpt.isca.ac.ir/article_65405_fbaaa83d47e0e4d0e19741e14aa606c0.pdf
2017-12-22
129
151
10.22081/jpt.2017.65405
وضعیت نخستین
توافق فرضی
نظریه عدالت
جان رالز
دِوُرکین
امید
کریمزاده
o_karimzadeh@sbu.ac.ir
1
استادیار/دانشگاه شهید بهشتی- -پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری
AUTHOR
1. Ashford, E. and Mulgan, T. (2012), “Contractualism,” The Stanford Encyclopedia of Philosophy.
1
2. Barnett, Z. & Li, H. (2016), “Conciliationism and merely possible disagreement,” Synthese , No. 193.
2
3. Brownlee, K. and Stemplowska, Z. (2017), “Thought Experiments,” In: Methods in Analytical Political Theory (ed.), Adrian Blau: Cambridge University Press.
3
4. Carey, B. (2011), “Possible disagreements and defeat,” Philos Stud, 155.
4
5. Christensen, David (2007), “Epistemology of Disagreement: The Good News,” Philosophical Review, No.116 (2).
5
6. Christensen, D. (2010), “Higher-Order Evidence,” Philosophical & Phenomenological Research, No. 81(1).
6
7. Christensen, D. (2011), “Disagreement, Question-Begging and Epistemic Self-Criticism,” Philosophers’ Imprint, No. 11(6).
7
8. Clayton, M. (2015), “Rawls and Dworkin on hypothetical reasoning,” In: The Original Position (ed.), Timothy Hinton: Cambridge University Press.
8
9. Cohen, G. A. (2009), Why Not Socialism? Princeton, NJ: Princeton University Press.
9
10. Dworkin, R. (1975), “The Original Position,” In: Reading Rawls (ed.) Norman Daniels, New York: Basic Books.
10
11. Elga, A. (2010), “How to disagree about how to disagree,” In: Disagreement (eds.) Ted Warfield and Richard Feldman, Oxford University Press.
11
12. ____________ (2007), “Reflection and Disagreement,” Nous, No. 41(3).
12
13. Enoch, D. (2017), “Hypothetical Consent and the Value(s) of Autonomy,” Ethics . No.128.
13
14. Estlund, D. (2008), Democratic Authority: A Philosophical Framework, Princeton, NJ: Princeton University Press.
14
15. Foot, P.(2002), “The problem of abortion and the doctrine of double effect,” In: Virtues and Vices and Other Essays in Moral Philosophy. Oxford: Clarendon Press.
15
16. Freeman, S. (2007), Rawls, Routledge.
16
17. Hill, T. (2001), “Hypothetical Consent in Kantian Constructivism,” Social Philosophy and Policy , No.18.
17
18. Nozick, R. (1974), Anarchy, State, and Utopia. Oxford: Blackwell.
18
19. Rawls, J. (1999), A Theory of Justice, Cambridge: Harvard University Press
19
20. Scanlon, T. M. (2001), What We Owe to Each Other, Harvard University Press.
20
21. Thomson, J. (1985), “The trolley problem,” Yale Law Journal, No. 94.
21
22. ____________ (1990), The Realm of Rights, Cambridge, MA: Harvard University Press.
22
23. Waldron, J. (1987), “Theoretical Foundations of Liberalism,” Philosophical Quarterly, No. 37.
23
ORIGINAL_ARTICLE
رهایی از جزم سوم تجربهگرایی؛ طرد بازنماییگرایی و حرکت به سوی استنباطگرایی
دانلد دیویدسن اعتماد به تمایز میان «طرح مفهومی» و «محتوای تجربی» را جزم سوم تجربهگرایی معرفی میکند. در این مقاله نشان میدهیم که نقد دیویدسن درواقع متوجه کاستیهای اساسی رویکرد بازنماییگرایانه به معنا و معرفت است. آموزۀ محوری بازنماییگرایی این است که در تبیین معنا و معرفت باید برای مفهوم بازنمایی اولویت قائل شد و آن را پایهای تلقی کرد. انتقاد اصلی دیویدسن به رویکرد بازنماییگرایانه این است که ما درک روشن یا قابل فهمی از رابطۀ بازنمایی نمیتوانیم داشته باشیم، زیرا اساساً هیچ چیزی وجود ندارد که گزارهها یا نظریهها را صادق کند. در ادامه این ادعا را بررسی کردهایم که انتقادهای دیویدسن را میتوان با درپیشگرفتن رویکرد استنباطگرایانه پاسخ گفت. بهطور خاص، استنباطگرایی میتواند چگونگی فهم عبارت زبانی را تبیین کند و همینطور برداشت غیردوگانهانگارانه از امر مفهومی بهدست دهد. خود دیویدسن نیز بهرغم اشاره به مشکلات عمدۀ بازنماییگرایی، شرحی از معنا و معرفت بهدست میدهد که به علت تأکید بر مفهوم صدق، درنهایت به شکلی از بازنماییگرایی متعهد است.
https://jpt.isca.ac.ir/article_65406_3d97ec9676445730f344a125204872c6.pdf
2017-12-22
152
175
10.22081/jpt.2017.65406
جزم سوم تجربهگرایی
بازنماییگرایی
استنباطگرایی
طرح مفهومی
محتوای تجربی
میثم
محمدامینی
me_amini@sbu.ac.ir
1
استادیار دانشگاه شهید بهشتی، پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری
AUTHOR
1. Brandom, R., (1994), Making It Explicit: Reasoning, Representing, and Discursive Commitment, Harvard University Press.
1
2. ____________ (2000), Articulating Reasons: An Introduction to Inferentialism, Harvard University Press.
2
3. Davidson, D., (1974), “On the Very Idea of a Conceptual Scheme,” Proceedings and Addresses of the American Philosophical Association, No. 47.
3
4. ____________ (1990), “The Structure and Content of Truth,” The Journal of Philosophy, NO. 87.
4
5. Dummet, M., (1975), “What is a Theory of Meaning? (I),” in: Seas of Language, Oxford: Clarendon Press, (1996).
5
6. Fodor, J, LePore, E., (1992), Holism: A Shoppers Guide, Blackwell.
6
7. Føllesdal, D., (1999), “Triangulation,” in: Philosophy of Donald Davidson, Lewis Edwin Hahn (ed.), Chicago: Open Court Publishing Co.
7
8. Lycan, W., (2008) Philosophy of Language, 2nd ed., Routledge & New York.
8
9. Quine, W. V., (1951), “Two dogmas of empiricism,” Philosophical Review, No. 60(1).
9
10. ____________ (1960), Word and Object, Cambridge, Mass.: MIT Press.
10
11. Rorty, R., (1991), Objectivity, Relativism, and Truth: Philosophical Papers, Vol. I, Cambridge University Press.
11
12. ____________ (1992), “Twenty-Five Years After,” in: R. Rorty (ed.), The Linguistic Trun, 2nd ed., London: Hackett.
12