برهان وجودی در الاهیات پویشی هارتسهورن

نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

چارلز هارتسهورن، تقریری جدید از برهان وجودی آنسلم ارائه می‌دهد که متناسب با مفهوم مورد پذیرش او از خداست. از دیدگاه او، نه طرفداران آنسلم و نه مخالفان او فهم صحیحی از برهان اصلی آنسلم نداشته‌اند. او خطای این متفکران را به جهت تبعیت از گانیلو می‌داند که فصل دوم خطابه را در تقریر برهان وجودی ملاک قرار داده و فصل سه و چهار را نادیده گرفته است. هارتسهورن اکثر کتاب‌هایی را که دربارة برهان وجودی آنسلم بحث کرده‌اند، دارای این وجه مشترک می‌داند که به نکات مهمی که آنسلم در فصل‌های سه و چهار خطابه بیان کرده و بارها در پاسخ به گانیلو تکرار کرده است، توجه نکرده و فقط به استدلالی که در فصل دو آمده اکتفا نموده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

53

نویسنده [English]

  • mohammad ali mobini

یادداشت‎های نویسنده

[1] C. Hartshorne، “The Formal Validity and Real Significance of the Ontological Argument،” Philosophical Review، 53 (1944)، 225 - 45، esp. p. 234 n.
[2] برای دیدن مباحثی جالب دربارة مسائلی که در این رابطه وجود دارد، نک:
N. R. Hanson، “A Budget of Cross - Type Inferences،” The Journal of Philosophy، 58 (1961)، 449 - 70.
[من برهان را به شکل cross - type مشاهده نمی‌کنم؛ نه مقدمات جنبة امکانی دارند و نه نتیجه. در عین‌حال، هانسون اشاره می‌کند که او برهان را رد کرده است.]
برای دیدن دیدگاه لوئیس، نک:
A Survey of Symbolic Logic (Berkeley، 1918), p. 336 - 339;
و نیز
Symbolic Logic by Lewis and C. H. Langford (New York: Dover Publications، 1932، 1959)، pp. 492 - 514, esp. 511 - 514.
 

یادداشت‎های مترجم

[1]. Charles Hartshorne, Anselm’s Discovery: A Reـ examination of the Ontological Proof for God’s Existence (LaSalle, Illinois: Open Court Publishing Company, 1965).
[1]. منظور از «الحاد» در این کتاب «الحاد تجربی» است؛ یعنی این دیدگاه که  وجود خدا اشکال منطقی ندارد و تنها دلیل انکار خدا این است که شواهد تجربی به نفع خدا وجود ندارد و یا شواهدی تجربی علیه خدا وجود دارد. موضع مقابل  این دیدگاه، خداباوری تجربی (empirical theism) است؛ یعنی این دیدگاه که هر چند عدم وجود خدا مشکل منطقی ندارد، اما شواهد تجربی به نفع وجود خداست.
[1]. ویلیام آلستون (William P. Alston) در مقالة “Hartshorne and Aquinas A Via Media” (1984) تجدید چاپ‌شده در W. P. Alston, Divine Nature and Human Language: Essays in Philosophical Theology (Ithaca, NY: Cornell, 1989) به نقد دیدگاه پویشی هارتسهورن در مورد خدا پرداخته است. ترجمه‌ای ‌نه چندان دقیق از این مقاله در مجلة هفت آسمان، با مشخصات زیر آمده است: امیرعباس علیزمانی، «هارتشورن و آکویناس، راهی میانه»، هفت آسمان، شمارة 6، تابستان 1379، ص 65 ـ 96.
[1]. منظور پاسخ آنسلم به گانیلو است که هارتسهورن از آن  با عنوان جوابیه (the Reply) نام می‎برد.