توین بى و ابن‌خلدون

پى نوشتها:

* مشخصات اصل مقاله:

Toynbee and Ibn Khaldun (by Robert Irwin) in Middle Eastern Studies, Vol.33, No.3, July 1997, pp.461-479.
1. R. Browning, Poetical Works (London, 1906), Vol.1, p.261.
2. A. J. Toynbee, A Study of History, Vol.7, pp. ix-x.
3. Toynbee, Acquaintances (London, 1907), P.46.
4. Toynbee, Study, vol.10, pp.22-3, 218; idem, Reconsiderations, p.592.

5. در مورد دوره کوتاه خدمت توین بى در سمت استادى کینگز کالج لندن, نگاه کنید به:

- R. Clogg, Politics and the Academy: Arnold Toynbee and the Koraes Chair London, 1986).

که نخستین بار در این منبع منتشر گردید.

Middle Eastern Studies, Vol.21 (1985) no.4 (special issue), pp.1-117.

در مورد کلیات زندگى توین بى, نگاه کنید به:

- W.H. Mc Neill. Arnold J.Toynbee: a life (Oxford, 1989).

6. در مورد رابطه بین مطالب A study of History و علایق سیاسى توین بى در دوران خدمت در Chatham House نگاه کنید به:

Elie Kedourie, The Chatham House version in idem, The Chatham House Version, and other Middle Eastern Studies (London, 1970), pp.351-394.
7. Toynbee. Study, vol.5, pp.324-461: vol.8, pp.19-25.
8. Toynbee, The value of Oriental history for historians, Journal of the Panjab Historical Society, vol.12 (1960), p.17.
9. R. Browning, Rabbi Ben Ezra, in Browning, Poetical Works, vol.1, p.581.

در مورد تأثیر و نفوذ کلام براونینگ بر توین بى نگاه کنید به:

- Toynbee, Study, vol.10, p.317, 331-2.

ضمناً توین بى احتمالاً با مضامین اسلامى (فرشته) و (رؤیا) آشنا بوده است. براونینگ مضامین (فرشته) و (رؤیا) را در ایرانِ دوران صفوى قرن هفدهم میلادى فرض کرده, و از افسانه هاى بیدپاى و شاهنامه فردوسى الهام گرفته بود.

10. T. Shippey and B stablford History in SF in J. Clute and T. Shippey (eds.) The Encyclopedia of Science Fiction (2nd ed. London, 1993), pp.655-7.

11. این کتاب توسط دیوید سامرول در دو جلد و با عنوان A Study of History منتشر گردید, و بعدها نیز با عنوان زیر به چاپ رسید:

David C. Somervell (ed). Abridgement of volumes I-VI, London, 1964 Abridgement of volumes VII-X. 1957.

12. تعدادى از مهم ترین انتقادها, از جمله انتقادهاى مورخان پیش گفته, به صورتى مناسب در منبع زیر جمع آورى و مجدداً چاپ شده اند:

- M. Ashley (ed.), Toynbee and history: Critical essays and reviews (Boston, 1956).

کتاب دیگرى با عنوان Fly and fly bottle (London, 1963) از نوشته هاى V.Mehta
براساس چندین مصاحبه با توین بى, گیل, تره ور راپر و تایلور مى باشد که به این بحث تحقیقى, اما گاه پرمجادله, ابعادى انسانى بخشیده است.
همچنین در کتاب دیگرى با عنوان

- S.F. Mortons: A bibliography of Arnold J. Toynbee (Oxford, 1980), pp.3-38

کتابنامه کاملى از واکنشهایى که تا سال 1980 به بررسى تاریخ نشان داده شده ارائه گردیده است.

G. T. Mcintire and M. Perry (eds) Toynbee Reappraisals (Toronto, 1989)

عمدتاً در برگیرنده مقالاتى است که کوشیده اند تا مورخ بودن توین بى را به اثبات برسانند.

13. G.E. von Grunenbaum, Toynbeeصs concept of Islamic civilization in E.T. Gagan (ed.), The Intent of Toynbeeصs History: a co-operative appraisal (Chicago, 1961); Elie Kedourie, The Chatham version in The Chatham House Version and other Middle Eastern Studies (London, 1970), pp.351-94; Bertold Spuler. Einige Gedankspitter zu Toynbee Bild der Orientalischen Geschichte, Der Islam, 30 (1952), pp.214-21; Gotthold weil, Arnold Toynbeeصs conception of the future of Islam, Middle Eastern Affairs, 2 (1951), pp.3-17.
14. A Hourani. Toynbeeصs Vision of History, in idem. Europe and the Middle East (London, 1980), pp.135-60; cf. idem, Patterns of The Past in T. Naff (ed.) Paths to the Middle East: Ten Scholars Look Back (New York, 1933), pp.34-5.
15. The Venture of Islam: Conscience and History in a World Civilization (1974).
16. Gunpowder and Fireams in the Mamluk Kingdom: A Challenge to a Medieval Society (London, 1956)
17. E. Gellner, Muslim Society (Cambridge, 1981), p.80; cf. Toynbee, Study, vol.3, p.238.

18 . توین بى و سامرول (بحث فى التاریخ) ترجمه ت. باقر (بغداد, 1955), مقایسه کنید با (بحوث مهرجان المورخ توین بى) (ویراسته ع.ا. سوساو اچ.اس. تکریتى (بغداد, 1979).
19 . نگاه کنید به:

- P. Anderson, Passages from Antiquity to Feudalism (London, 1974), pp.217-28; idem, Lineages of the Absolutist State (London, 1974), pp.505-6; D. A. Ayalon, Mamlukiyyat (B) Ibn Khaldunصs View of the Mamluk Phenomenon, Jerusalem Studies in Arabic and Islam 2 (1980), pp.340-49; P. Crone, The Tribe and the State, in J. A Hall (ed.) 95 States in History (Oxford, 1986), pp.48-77; idem, Tribes and States in the Middle East Journal of Royal Asiatic Society (1993), pp.353-76: Ernest Gellner, Muslim Society; A. M. Khazanov, Nomads and the Outside World (Cambridge, 1984); P. S. Khoury, and J. Kostiner, Tribes and State Formation in the Middle East (London, 1991); R. Linder, What was a Nomad Tribe? Comparative Studies in Society and History, vol.24 (1982), pp.689-711; idem, Nomads and Ottomans in Medieval Anatolia (Bloomington, Ind., 1983)
20. Toynbee, Study, vol.3, pp.321-8, 473-6; vol.10, pp.84-2, 236;

فرانتس روزنتال مقدمه عبدالرحمن ابن خلدون را با این عنوان به انگلیسى ترجمه کرد:

The Muqaddima, An Introduction to History, 3 vols. (London, 1958).

توین بى از ترجمه قدیمى تر فرانسه همین اثر که توسط دوسلن (Macguckin de slane) صورت گرفته استفاده کرده که مشخصات کتابشناسى کامل این ترجمه عبارت است از:

Prolegomenes dصEbn-Khaldoun- Notices et extraits des Manuscrits de La Bibliotheque Imperial pp. xix-xix, Paris, 1862-8.

21 . در مورد ابن خلدون, ادبیات ثانویه بسیار گسترده اى وجود دارد, مثلاً نگاه کنید به کتابنامه

A. Azmeh, Ibn Khalldun in Modern Scholarship, A Study in Orientalism (London, 1981), pp.231-318.
- A. Abdesselem, Ibn Khaldun et ses Lecteurs (Paris, 1983).
- D. Ayalon, The Mamluks and Ibn Khaldun, Israel Oriental Studies, 10 (1980), PPO. 11-13.
- A. Azmeh, Ibn Khaldun: An Essay in Reinterpretation (London, 1982)
- M. Brett, the Way of the Nomad, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, vol.58 (1995), pp.251-96.
- C. Fleisher, Royal Authority, Dynastic Cyclism and Ibn Khaldanism in Sixteenth- Century Ottoman Letters. Journal of Asian and African Studies, vol.18 (1983), pp.220.
- G. Newby, Ibn Khaldun and Fredrick Jackson Turner: Islam and the Frontier Experience, ibid, pp. 274-85;
- F. Rosenthal, Ibn Khaldun in his time (May 27, 1332- March 17, 1406) ibid, pp.166-78;
- Maya Shatzmiller, Historiographic Merinide, Ibn Khaldun et ses contemporains (Leiden, 1982).

22 . در مورد برداشت تاریخنگاران و مشاهده ویرانه ها, نگاه کنید به:

- E. Gibbon, the Autobiographies of Edward Gibbon, J Murray (ed.) (London, 1989), pp.405-6;
- Comte de Volney, Les Ruines: ou Meditation sur Les Revolution des Empires (Paris, 1876), pp.9-12.
Toynbee, Study, vol.10, pp.134-7
- T. W. Africa, Toynbee: The Time Traveller in McIntire and Perry, Toynbee Reappraisals, pp.105-126.
23. Toynbee, Study, vol.10, pp.7-10
24. Ibn Khaldun, Muqaddiman, vol.1, p.305
25. J. Berque. De nouveau sur les Banu Hilal, Studia Islamic, vol.36 (1972), pp.99-111; M., Brett, The Military Interest of the Battle of Hay daran, in V.J Parry and M. Yapp (eds.), War, Technology and Society in the Middle East (London, 1975), pp.78-88: M. Brett, Ibn Khaldun and the Arabisation of North Africn, Maghreb Review, vol.4 (1979), pp.9-16; M. Brett and E. Fentress, The Berbers (Oxford, 1966), pp.132-40; C. Cahen, Quelques mots sur les Hilaliens et le nomadesme, Journal of the Economic and Social History of The Orient, vol.11 (1968), pp.130-33; Yves Lacoste, Ibn Khaldun: the Birth of the past of the Thirld World (London, 1984). pp.65-78; J. Poncet, Le Mythe de la Catastrophe Hilatlien, Annales Economies Societes vol.22 (1967), pp.1099-1120.
26. Jorge Luis Borges, Kafka and His precursors, Labyrinths (Hammonds worth, 1970), p.236.
27. Toynbee Study, vol.3, p.474; vol,10, p.85.
28. Ibid, p.396.
29. Ibid, pp.83-4.
30. Ibid, pp.88-111.
31. Study, p.452; vol.8, p.10.

32 . در مورد نقد مسأله عدم نوآورى قبایل صحرانشین, نگاه کنید به:

- G. Deleuze and F. Guattari, Mille Plateaux (Paris, 1980), esp. pp.9-37-527.
33. H. G. Well, A short History of the World (Harmondswoth, revised ed. 1946), pp.215-16. 219.
34. A. Toynbee, A Study of History, vol.12, Reconsiderations (London, 1973), pp.415-417.
35. B. Lewis, Islamic Concepts of Revolution, in Islam in History: Ideas, Men and Events in the Middle East (London, 1973), pp.253-4.
36. Ibn Khaldun, Muqaddimah, vol.1, p.65.
37. Ibid, p.64: cf. M. Dols, The Black Death in the Middle East (Princeton, 1977), p.67.
38. Lacoste, Ibn Khaldun, pp.65-78.
39. Ibn Khaldun, Muqaddimah, vol.1, pp.249-51; cf. Resenthal, Introduction, p. Ixxviii.

40 . در مورد رگه هاى برگسونى در اندیشه هاى توین بى, نگاه کنید به:

- McNeill, Arnold J. Toynbee, pp.267-8.
41. F. Rosenthal, Maqaddimah, Introduction, pp. Lxxviii- Lxxx.
42. Ibid, P. Lxxviii.

43 . ابن خلدون, التعریف بابن خلدون و رحلته غرباً و شرقاً (قاهره, حدوداً 1960), صفحات 357, 358.

44. Toynbee, Study, vol.1, pp.71n, 372; vol.2, pp.144-8; vol.4, pp.491-501. vol.10, p.86.
45. Ibn Khaldun, Iarif, p.403.
46. Reprinted, The Collected Works of Thomas de Quincey, ed. by D. Masson, vol.7 (London, 1897), pp.368-426.
47. Toynbee, Study, vol.3, p.19.
48. Toynbee, Study, cf vol.1, p.68; vol.3, pp.7-50, 431-2, 394-454.
49. G. Jenkins, A Note on Climatic cycles and the Rise of Chinggis Khan, Central Asiatic Journal, vol.18 (1974), pp.217-26; Owen Lattimore, the Geographical factor in Mongol history, Geographical Journal, vol.91 (1938), pp.1-20; O.K. Spate, Reflections on Toynbeeصs A Study of History: A Geographerصs view, Historical Studies, Australia and New Zealand, vol.5, No.20, May 1953, pp.324-37.
50. E. Le Roi Ladurie, Times of Feast, Times of Famine (London, 1971), p.7.
51. O. Lattimore, Manchuria: Cradle of Conflict (New York, 1932); on Lattimoreصs Life and more Specifically his Political affiliations, see Robert p. Newman, Owen Lattimore and the loss of China (Universitiy of California Press, Berkeley, Los Angeles and Oxford, 1992).

52 . در مورد مقایسه نظریات کنفوسیوس درباره حرکتهاى چرخه اى تاریخ و مقایسه آن با دیدگاههاى ابن خلدون نگاه کنید به:

- P. Crone, Slaves on Horseback (Cambridge, 1980), pp.89-91.
53. For Toynbeeصs use of Lattimore, see inter alia, study, vol.5, pp. 315, 410, 449, 457-8, vol.8, p.520.
54. O. Lattimore, Studies in Frontier History (London, 1962), pp. 27-8; Newman, Owen Lattimore, p.20.
55. Mcneill, Arnod J. Toynbee, pp.98-9; Morton, A Bibliography, pp.227-8.
56. Ibn Khaldun, Muqaddimah, vol.1, pp.144, 153.
57. Ibn Khaldunصs view of the Mamluk Phenomenon, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, vol.2, (1980), p.345.
58. Toynbee, Study, vol.4, pp.454-62.
59. Ibid, vol.3, pp.32-3; vol.7, p.29; vol.10, p.234.

60 . در مورد تأثیرگذارى لاى بیر بر توین بى در زمینه امتناع از انتساب نوآورى به اقوام ترک, نگاه کنید به:

Milton Gold, Toynbee on the Turks in the Near and Middle East, Journal of the Royal Asiatic society (1961), pp.77-99.
61. K. Popper, The Open Society and its Enemies (London, 1945), vol.1, pp.49-52, 226-7, 230-2; E. Gellner, flux and Reflux in the faith of men. in idem, Muslim Society, pp.1-85.

62 . در مورد این که سپاه ینى چرى تا چه حد به صورت گروهى نخبه و ماوراى منافع فرقه هاى محلى تصور و تلقى شده اند, نگاه کنید به:

-Barbir, Ottoman Rule in Damascus, 1708-1758 (Princeton, NJ. 1980), pp.89-97; H.L. Bodman, Political Factions in Aleppo, 1760-1826 (Chape Hill, 1963) pp. 55-78; H. Inlcik, Centralization and Decentralization in Ottoman Admministration, in T. Naff And Owen (eds.), Studies in Eighteenth Century Islamic History (Carbondale, 1971), pp.27-52; A.K. Rafeq, The Local forces in Sria in the seventeeth and eighteenth centuries, in Parry and Yapp, War, Technology and Society, pp.277-307; M. Winter, Egyptian Society under Ottoman Rule, 1517-1798 (London, 1992), pp.22-4, 55-8.
63. C. P. Cavafy, Collected Poems, tr. E. Keeley and p. Sherard (London, 1975) p.15.

ـ از پژوهشگر ارجمند جناب آقاى دکتر سید کاظم روحانى (استاد رشته تاریخ در دانشگاه شهید چمران اهواز) به خاطر قبول زحمت مطالعه متن دستنویس اولیه این ترجمه سپاسگزارم. (م.)