TY - JOUR ID - 22669 TI - مفهوم ضرورت در نظریۀ اخلاقی آیت الله مصباح یزدی JO - نقد و نظر JA - JPT LA - fa SN - 1062-8952 AU - مبینی, محمد علی AD - استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی Y1 - 2016 PY - 2016 VL - 21 IS - 84 SP - 4 EP - 25 KW - اخلاق KW - باید و نباید KW - ضرورت‏ بالقیاس الی الغیر KW - محمدتقی مصباح یزدی DO - 10.22081/jpt.2016.22669 N2 - نظریۀ آیت‏الله مصباح یزدی دربارۀ باید و نبایدهای اخلاقی به نظریۀ ضرورت ‏بالقیاس الی الغیر مشهور است، زیرا خود ایشان به‌صراحت بایدهای اخلاقی را بر اساس مفهوم ضرورت ‏بالقیاس الی الغیر تبیین کرده‌اند. برخی اندیشمندان بر این نظریه اشکال کرده‏اند که باید اخلاقی نمی‏تواند تحت مفهوم «ضرورت بالقیاس الی الغیر» قرار گیرد. هدف این مقاله تبیین نظریۀ آیت الله مصباح و بررسی اشکال وارد شده است. این بررسی با روش تحلیل عقلی و رجوع به ارتکازات و شهودات مفهومی انجام شده و با ذکر نمونه‏های کاربردی بر مدعای مورد نظر استدلال شده است. نتیجه اینکه سخنان استاد مصباح در توضیح این نظریه، به‏گونه‏ای است که نمی‏تواند بیانگر مفهوم ضرورت ‏بالقیاس الی الغیر باشد و اساساً تبیین باید و نباید اخلاقی بر اساس این مفهوم نادرست است. با این حال، بر خلاف نتیجه‏گیری مستشکل، به صرف این اشکال نمی‏توان هرگونه تبیین علّی از باید و نباید اخلاقی را رد کرد، بلکه دیدگاه استاد مصباح را می‏توان منعکس‏کنندۀ ضرورتی دانست که در اصل علّیت به‌ویژه قاعدۀ سنخیت میان علت و معلول نهفته است. در واقع، اشکال استاد مصباح در این مسئله در نام‏گذاری این نظریه به «ضرورت‏بالقیاس الی الغیر» است و برای زیر سؤال بردن تبیین علّی او از باید و نباید اخلاقی لازم است راه‏ دیگری پیمود. UR - https://jpt.isca.ac.ir/article_22669.html L1 - https://jpt.isca.ac.ir/article_22669_3940eec1b0732ae5d5b6e254f9e58872.pdf ER -