دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
نقد و نظر
1062-8952
2716-960X
14
55
2010
09
23
متعلق شوق و اراده از منظر پارهای از اصولیان
2
39
FA
علیرضا
محمدی
Muhammadi3@Yahoo.com
muhammadi3@yahoo.com
دانشوران علم اصول در مسئلة معروف تعلق امر به طبایع یا افراد به تبیین متعلق شوق و اراده نیز پرداختهاند. معمولاً این بحث در علم اصول اینگونه مطرح میشود که اراده و شوق آیا به طبیعت تعلق میگیرد یا به فرد. البته، تفسیرهای متفاوتی از طبیعت و فرد و نسبت میان آنها مطرح شده است. با اینکه مسئلة یادشده در اساس مسئلهای فلسفی است، فیلسوفان مسلمان کمتر به آن پرداختهاند؛ اما اصولیان توجه جدی به آن داشته و دیدگاههای جالب توجه و متفاوتی در اینباره مطرح کردهاند. نوشتار حاضر نخست به گزارش و بررسی برخی از مهمترین دیدگاههای اصولیان در اینباره میپردازد و در نهایت، دیدگاهی را در معرض نقد خوانندگان قرار میدهد که به نظر میرسد بر دیگر نظریههای مطرحشده در این نوشتار برتری دارد.
شوق,اراده,متعلق,معروض,وجود,ایجاد,طبیعت,فرد
https://jpt.isca.ac.ir/article_1117.html
https://jpt.isca.ac.ir/article_1117_516d1f4fbdf4ae2a66c1ff7b749b540f.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
نقد و نظر
1062-8952
2716-960X
14
55
2010
09
23
شهید صدر و اصول موضوعة نظریة احتمالات
40
62
FA
محمود
مروارید
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
morvarid@ipm. ir
تاکنون مباحث فلسفی گوناگونی پیرامون نظریۀ احتمالات مطرح شده است. مهمترین مسئله در این میان آن است که چه تفسیر یا تفسیرهایی را میتوان از مفهوم احتمال - که اساسیترین نقش را در نظریۀ احتمالات بازی میکند -بهدست داد. فیلسوفان مغرب زمین تفسیرهای متفاوتی را برای این مفهوم پیشنهاد کردهاند. از میان اندیشمندان مسلمان نیز شهید سیدمحمدباقر صدر تفسیری از احتمال ارائه داده است که میتوان آن را «تفسیر اجمالی» نامید. تلقی رایج این است که شرط کفایت هر تفسیری از مفهوم احتمال آن است که اصول موضوعة نظریة احتمالات را نتیجه دهد، یا دستکم با آن سازگار باشد. در نوشتار حاضر به این مسئله میپردازم که تفسیر شهید صدر تا چه اندازه با اصول موضوعة نظریة احتمالات هماهنگ است. چنان که خواهیم دید، ناهماهنگیهایی میان تفسیر اجمالی و اصول موضوعة نظریة احتمالات وجود دارد، که البته با اعمال اصلاحاتی در تفسیر اجمالی میتوان آنها را برطرف ساخت.
نظریۀ احتمالات,شهید صدر,اصول موضوعۀ احتمالات,تفسیر اجمالی احتمال
https://jpt.isca.ac.ir/article_1118.html
https://jpt.isca.ac.ir/article_1118_b793a9a0adb3a7267b955226904b07bc.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
نقد و نظر
1062-8952
2716-960X
14
55
2010
09
23
آیۀ فطرت و نظریۀ توحید و دین فطری؛ رهیافت تاریخی
63
85
FA
محمد
غفوری نژاد
Ghafoori_n@yahoo. com
ghafoori_n@yahoo. com
آیۀ فطرت بهلحاظ تفسیر مفهوم فطرت از آیات بحثانگیز در تاریخ اندیشۀ اسلامی است. یکی از نظریههای عمده در تفسیر فطرتی که خداوند، مردم را بر آن سرشته است، ارجاع آن به توحید یا اسلام است. گرایش مفسران به این تفسیر به سبب عواملی همچون روایات وارده در منابع شیعه و سنی، مبیّن بودن عقیدۀ توحید از لحاظ عقلانی و همچنین برخی احتمالات نحوی در بیان نقش ترکیبی واژۀ فطرت در آیه است. بسیاری از مفسران از ارائۀ تحلیلی از رابطۀ میان توحید یا اسلام از یکسو و فطرت انسانی از سوی دیگر، قصور ورزیدهاند. برخی این رابطه را بر اساس عقلانیت آموزههای اسلام تفسیر کردهاندو برخی دیگر بیانهای پیچیدۀ عرفانی و فلسفی از این رابطه ارائه کردهاند. در این مقاله به بررسی ومقایسة تحلیلی تفاسیر ارائه شده از آیة فطرت پرداخته شده است.
آیۀ فطرت,نظریۀ فطرت,خداشناسی فطری,دین فطری,توحید فطری
https://jpt.isca.ac.ir/article_1119.html
https://jpt.isca.ac.ir/article_1119_8c330a90e7ac5f54d295829ed2c752b1.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
نقد و نظر
1062-8952
2716-960X
14
55
2010
09
23
الهام واژهها: بررسی نظریههای لفظمحور در باب الهام کتاب مقدس
86
110
FA
محمد
حقانی فضل
پژوهشگر دانشگاه ادیان و مذاهب قم
mohamadhaghani@gmail. com
نظریههای الهام(یا بنابر آنچه در سنت اسلامی« وحی» شناخته شده است) به تبیین ارتباطِ میان خدا و واسطة انسانی در انتقال وحی میپردازند. زمانی که نظریهای به مسئلة الهامیبودن یک متن مقدس (مثل قرآن یا کتاب مقدس) میپردازد، دو مسئلة عمده را کانون توجه خود قرار میدهد: الف) سازوکار الهام (چگونگی انتقال مطالب خداوند به واسطة انسانی) وب) محدودة الهام( این که چه میزان از مطالب موجود در یک متن مقدس، الهامی است). مسیحیان نیز بر این اعتقادند که کتاب مقدس آنها الهامی است. دیدگاههای آنها در تبیین الهام و وحی به دو دسته تقسیم میشوند: نظریههایی که واژههای کتاب مقدس را نیز الهامی میدانند و نظریههایی که الهام را در جایی ورای الفاظ جستوجو میکنند. در این مقاله تنها به بررسی دستة اول میپردازیم. با توجه به جدیترشدن بحث دربارة الهام و وحی در فضای اندیشگی ایران، بررسی نظریههای موجود در دیگر فضاهای دینی خالی از فایده نخواهد بود.
الهام,کتاب مقدس,الهام لفظمحور,وحی,پیامبران
https://jpt.isca.ac.ir/article_1120.html
https://jpt.isca.ac.ir/article_1120_ad201d3e4fc8ff1b0c5f089a392c99fb.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
نقد و نظر
1062-8952
2716-960X
14
55
2010
09
23
ماهیت انسان معاصر و نیازهاى او از دیدگاه سیدحسین نصر
111
142
FA
علیرضا
صالحی
Salehi_ali2000@yahoo. com
salehi_ali2000@yahoo. com
از نظر سیدحسین نصر انسان ماهیت حقیقى ثابت و تغییرناپذیر دارد و تحولات جوامع در طول تاریخ عارضی بوده و آن ماهیت ثابت را تغییر نداده است. با اینحال، نصر تصویر خاصی از انسان سنتى و انسان متجدد ارائه میدهد و انسانشناسى متجدد را متفاوت از انسانشناسی سنتی میداند. بررسى دیدگاه نصر دربارة ویژگىهاى ثابت انسان و ویژگىهاى خاص انسان متجدد، نشان میدهد که او هم برای مجموع انسانها ـ اعم از سنتی و متجدّد ـ و هم بهطور خاص برای انسانهای متجدد نیازهایی چند را برشمرده است. مهمترین این نیازها عبارتاند از: نیاز به ذات قدسی، معرفت مابعدالطبیعی، معنای زندگی، همزیستی مسالمتآمیز، حفظ محیطزیست، علم مقدس، و یکپارچگی شخصیت انسان.
سیدحسین نصر,ماهیت انسان,انسانشناسی,انسان سنتی,انسان متجدد,نیاز
https://jpt.isca.ac.ir/article_1121.html
https://jpt.isca.ac.ir/article_1121_68589e8ea2a3e504d47bc806c3b44835.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
نقد و نظر
1062-8952
2716-960X
14
55
2010
09
23
دلالتِ صلب و ذاتگرایی درباره افراد
143
173
FA
ساجد
طیبی
sadjed. tayebi@gmail. com
sadjed. tayebi@gmail. com
در این مقاله به بررسی رابطة میان آموزة معناشناسیکِ دلالتگری صلب نامهای خاص در زبان طبیعی و آموزة متافیزیکی ذاتگرایی دربارة افراد میپردازیم. بهطور مشخص میخواهیم بررسی کنیم که استدلالهای کریپکی برای هر یک از ادعاهای ذاتگرایانة او دربارة افراد تا چه اندازه به آموزة صلبیت نامهای خاص وابسته است. برای این منظور ابتدا به معرفی هریک از این آموزهها میپردازیم و سپس با تمییز میان سه سطح متفاوت از ذاتگرایی در نامگذاری و ضرورت رابطة هر کدام از این ادعاهای ذاتگرایانه را با صلبیتِ نامهای خاص بررسی میکنیم. خواهیم دید که کریپکی در هیچکجا در استدلال برای هیچ ادعای ذاتگرایانة اساسی و غیرپیشپاافتادهای، صرفاً بر مقدمههای معناشناسیک متکی نبوده است
دلالتِ صلب,ویژگیهای ذاتی,ذاتگرایی,ضرورت منشأ,کریپکی
https://jpt.isca.ac.ir/article_1122.html
https://jpt.isca.ac.ir/article_1122_bc3d7ccb84ec249fdb865f73afd86c04.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
نقد و نظر
1062-8952
2716-960X
14
55
2010
09
23
اجتماعگرایی اخلاق عرفانی
174
212
FA
علیرضا
آل بویه
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
alireza_aleboyeh@yahoo. com
در این مقاله با نگاهی به ادبیات و آموزههای عرفانی عارفان مسلمان در سدههای پیشین، با اشارۀ اجمالی به دغدغههای اجتماعی عارفان، این مسئله مورد بررسی قرار گرفته است که آیا اخلاق عرفانی صرفاً یک اخلاق فردی فارغ و بیاعتنا به زندگی اجتماعی است، یا اینکه به زندگی اجتماعی و نهادهای اجتماعی توجه و اعتنا دارد. در این راستا، پس از تبیین مفهوم اخلاق اجتماعی و برشمردن معانی آن، به عوامل و آموزههای تحذیردهنده نسبت به ورود در شبکههای اجتماعی در ادبیات عرفانی اشاره شده و در ادامه پس از برشمردن و تبیین عوامل ترغیبکننده به ورود در شبکههای اجتماعی، به نقش اجتماعی عارفان مسلمان اشاره شده است. در پایان، ضمن تحلیل آموزههای عرفانی و صوفیانه، جمعبندی و نتیجهگیریای در باب نسبت اخلاق عرفانی و دغدغهمندی نسبت به اجتماع و اجتماعگرایی عارفان، ارائه شده است.
اخلاق اجتماعی,عرفان اسلامی,عزلتگزینی,اجتماعگریزی
https://jpt.isca.ac.ir/article_1123.html
https://jpt.isca.ac.ir/article_1123_4d0e205f3dc0ea6aa910235f9c0e7c23.pdf