ORIGINAL_ARTICLE
نقش فضیلت عقلانی تواضع فکری در فرایند استنباط حکم شرعی
فضایل عقلانی در فرایند استنباط حکم و در مقام باورمندی و افتاء از مسائل مهمی هستند که فقیهان و مجتهدان میبایست به تحصیل آنها بپردازند. بدون تردید فقدان این فضیلتها، موجب نقصان وجاهت و اعتبار ثمره عملیات فقاهت است. پیشفرض ما این است که عالمان دین همچون دیگر اندیشهورزان به صورت آشکار و پنهان دستخوش آفتها و آسیبهای اخلاقی هستند. فضائل متعددی از جمله گشودگی ذهنی، پشتکار فکری، دقت و تمرکز، تواضع فکری، شجاعت فکری، احتیاط فکری، گشودگی فکری، انصاف فکری و استقلال فکری مجموعه فضائلی هستند که در اعتبار معرفت مؤثرند. ازآنجاکه در اجتهاد و استنباط احکام شرعی، باورهای مجتهد نقش اساسی ایفا میکند، در این مقاله نقش فضیلت عقلانی «تواضع فکری» در فرایند استنباط حکم شرعی بررسی شده است. نتیجه اینکه آراستگی به فضیلت «تواضع»، حجاب نفسانیت و منیّت را از پیشروی مجتهد و ادلۀ احکام برداشته و طریق وصول به حکمی اخلاقیتر را هموار میسازد.
https://jpt.isca.ac.ir/article_66683_dc3ad57f624d45a365b5a0d209aa0521.pdf
2018-12-22
5
27
10.22081/jpt.2018.66683
اجتهاد اخلاقی
اخلاق باور
اخلاق پژوهش
فضایل عقلانی
تواضع فکری
مهدیه
تک فلاح
mahdiehtakfallah@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
AUTHOR
علیرضا
آلبویه (نویسنده
a.alebouyeh@isca.ac.ir
2
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران (نویسنده مسئول).
LEAD_AUTHOR
سیدمحمدرضا
آیتی
smrayati@yahoo.com
3
استاد گروه فقه و حقوق، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
AUTHOR
1. آصفی، محمدمهدی (۱۳۷۴)، «نقش وحید بهبهانی در نوسازی علم اصول»، فقه اهل بیت، ش4.
1
2. ابیجعفر، محّمد بن منصور بن احمد بن ادریس الحلّی (۱۴۱۰ق.)، السرائر، تحقیق مؤسّسة النشر الإسلامی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
2
3. ابنعربی، محیالدین (۱۳۸۸)، تهذیب الاخلاق، ترجمه: زاهد ویسی، تهران: جامی.
3
4. ارسطو (بیتا)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه: محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو.
4
5. اریک دایسون، مایکل (۱۳۹۶)، غرور از مجموعۀ هفت گناه کبیره، ترجمه: مهین خالصی، تهران: ققنوس.
5
6. اسپونویل، آندره کنت (۱۳۹۵)، رسالهای کوچک در باب فضیلتهای بزرگ، ترجمه: مرتضی کلانتریان، تهران: آگه.
6
7. اسلامی، رضا (۱۳۸۵)، درآمدی بر فقه اسلامی (ادوار، مفاهیم، کتابها و رجال فقه مذاهب اسلامی)، قم: مرکز مدیریت حوزههای علمیه.
7
8. الامین، السیدمحسن (۱۴۰۳ق.)، اعیان الشیعة، تحقیق حسن الامین، بیروت: دارالعارف للمطبوعات.
8
9. الحسینی الروحانی، مهدی (۱۴۹۹)، بحوث مع اهل السنة والسلفیة، قم: المکتبة الاسلامی.
9
10. بحرانی، آلعصفور و یوسف بن احمد بن ابراهیم (۱۴۰۵ق.)، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
10
11. تهرانی، آقابزرگ (۱۳۶۲)، هدیة الرازی، ترجمه: اداره تبلیغات و پژوهش، تهران: اداره کل تبلیغات و انتشارات.
11
12. چیگنل، اندرو (۱۳۹۵)، اخلاق باور دانشنامه فلسفۀ استنفورد، ترجمه: امیرحسین خداپرست، تهران: ققنوس.
12
13. حسینی، سیدنعمتالله (۱۳۷۵)، مردان علم در میدان عمل، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
13
14. خداپرست، امیرحسین (۱۳۹۷)، باور دینی و فضیلت فکری: تحول اخلاق باور دینی در تعامل با معرفتشناسی فضیلتگرایانۀ زگزبسکی، تهران: هرمس.
14
15. زگزبسکی، لیندا (۱۳۹۶)، فضائل ذهن: تحقیقی در ماهیت فضیلت و مبانی اخلاقی معرفت، ترجمه: امیرحسین خداپرست، تهران: کرگدن.
15
16. زگزبسکی، لیندا (۱۳۹۳)، معرفتشناسی، ترجمه: کاوه بهبهانی، تهران: نشر نی.
16
17. سبحانی تبریزی، جعفر (۱۳۸۸)، سیمای فرزانگان، ج 1، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
17
18. شبیری زنجانی، سیدموسی (1389)، جرعهای از دریا، قم: مؤسسه کتابشناسی شیعه.
18
19. شیخ بهایی، محمد بن حسین (۱۳۸۳)، زبدة الأصول مع حواشی المصنف علیها، تحقیق علی جبار گلباغی ماسوله، قم: شریعت.
19
20. صدر، محمدباقر (۱۳۹۵)، المعالم الجدیدة للأصول، طبع قدیم، ج 1، تهران: مکتبة النجاح.
20
21. عاملی، زینالدین بن علی (۱۴۲۱ق.)، رسائل الشهید الثانی، تحقیق رضا مختاری و حسین شفیعی، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
21
22. قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن (۱۳۸۸)، رساله قشیریه، ترجمه: ابوعلی حسن بن احمد عثمانی، تصحیح: بدیع الزمان فروزانفر، تهران: زوار.
22
23. کاشانی، عزالدین محمود بن علی (۱۳۸۹)، مصباح الهدایة ومفتاح الکفایه، تصحیح: جلالالدین همایی، تهران: زوار.
23
24. کاشانی، فیض (۱۴۱۷ق.)، المحجة البیضاء، تصحیح: مرتضی محمد بن شاه، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة ومؤسسة النشر الاسلامی.
24
25. کرکی، علی بن حسین بن عاملی (۱۴۱۴ق.)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسة آل البیت(ع).
25
26. کوهستانی، عبد الکریم (۱۳۸۷)، بر قلۀ پارسایی، قم: واریان.
26
27. مختاری، رضا (۱۳۸۴)، «نکتهها»، فقه اهلبیت(ع)، ش 42، ص 110-115.
27
28. مطهری، مرتضی (بیتا)، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران: صدرا.
28
29. آزادکشمیری، محمدعلی بن محمدصادق (۱۳۸۷)، نجوم السماء فی تراجم العلماء (شرح حال علمای شیعه قرنهایی از دهم و دوازدهم و سیزدهم هجری قمری)، مصحح: محدث، هاشم، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
29
30. Aaron D, Cobb (2015), “Hope as an Intellectual Virtue,” The Southern Journal of Philosophy, Issue 3, Vol. 53.
30
31. Booth, Robert. (2016), Islamic Philosophy and The Ethics of Belief, Brighton, United Kingdom: University of Sussex.
31
32. C. Roberts, Robert; & Wood, W. Jay (2007), Intellectual Virtues; An Essay in Regulative Epistemology, New York: Oxford University Press Inc.
32
33. Clifford, W. K. (1879), Lectures and essays, Vol. 2, London: Macmilliam.
33
34. James, William, (1923), The will to believe, and other essays in popular philosophy, New York: Green and co.
34
35. .Jason, Baehr (2011), The Inquiring Mind; On Intellectual Virtues and Virtue Epistemology, New York: Oxford University Press Inc.
35
36. Zagzebski, Linda (1998), Virtues of the Mind: an Inquiry into the Natur of Virtue and Ethical Foundations of Knowledge, New York: Cambridge University Press.
36
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی انتقادی دیدگاه فنایی درباره حجیّت ظنون عقلی (1)
ابوالقاسم فنایی در طرح اصلاحگرایانه خود، ظنون عقلی را حجّت میداند و مبتنی بر این نکته، به نقد اجتهاد متداول در حوزههای علمیه میپردازد. هدف مقاله حاضر، نقد دیدگاه او به روش تحلیلی است. ادعای ما این است که مقام معرفت متفاوت از مقام داوری است؛ مقام معرفت، بیشمار ارزشی، بیآستانه و قانونناپذیر است؛ حالآنکه مقام داوری دوارزشی، آستانهمند و قانونپذیر است. در مقام داوری چهبسا جنبههای غیرمعرفتی نیز ترجیح یابند. حجتهای اصولی، حجتهای مقام داوری فقهی هستند و قانونپذیری آنها، ما را به مراجعه به نقل و فحص از دخالت زائد قانونگذار ملزم مینماید. پس از این بررسی، درمییابیم که در نصوص فراوانی، قانونگذار از عمل به ظنون عقلی در مقام افتاء نهی کرده است. چشمپوشیدن از این نصوص بدون ارائه دلایل قویتر از آنها امکانپذیر نیست.
https://jpt.isca.ac.ir/article_66684_0be21d8994c2191d351b14ec9d3f47f2.pdf
2018-12-22
28
54
10.22081/jpt.2018.66684
اخلاق دینشناسی
روششناسی فقه
حجیّت ظنون عقلی
نقد روشنفکری دینی
ابوالقاسم فنایی
اجتهاد متداول
حسین
کامکار
kamkar.hosein@gmail.com
1
دانشآموختۀ سطح 3 حوزه علمیه، ایران، قم.
AUTHOR
قرآن کریم.
1
1. اراکی، محمدعلی (1375)، اصول الفقه، قم: مؤسسه در راه حق.
2
2. ـــــــــــــــ (1413ق.)، کتاب الطهاره، قم: مؤسسه در راه حق.
3
3. برقی، احمد بن محمد بن خالد (1371)، المحاسن، قم: دار الکتب الإسلامیه.
4
4. حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق.)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت(ع).
5
5. ـــــــــــــــ (1418ق.)، الفصول المهمة فی أصول الأئمة، قم: مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع).
6
6. خالقی، علی (1392)، آیین دادرسی کیفری، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش.
7
7. صادقی، مسعود (1393)، «نقدی بر اخلاق دینشناسی ابوالقاسم فنایی»، قابل دسترسی در: 28/10/1396 http://farhangemrooz.com/news/22149/.
8
8. روحانی، محمد (1413ق.)، منتقی الأصول، تقریرات عبدالصاحب حکیم، قم: دفتر آیتالله سیدمحمد حسینی روحانی.
9
9. شبیری زنجانی، سیدموسی (1419ق.)، کتاب نکاح، قم: مؤسسه پژوهشی رأیپرداز.
10
10. شجاعیزند، علیرضا (1392)، «ذاتانگاری دین»، جستارهای فلسفه دین، ش 3.
11
11. شهیدیپور، محمدتقی (بیتا)، «مباحث الحجج»، قابل دسترسی در: 13/11/1397. http://www.shahidipoor.ir
12
12. صدر، سیدمحمدباقر (1417ق.)، بحوث فی علم الاصول، تقریرات حسن عبد الساتر، بیروت: الدار الاسلامیه.
13
13. ـــــــــــــــ (1422)، دروس فی علم الاصول، قم: دار الهدی.
14
14. صدوق، محمد بن علی بنالحسین (1378)، عیون أخبار الرضا، تهران: نشر جهان.
15
15. ـــــــــــــــ (1395)، کمال الدین وتمام النعمه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
16
16. صفار، محمد بنحسن (1404ق.)، بصائر الدرجات، قم: مکتبة آیتالله المرعشی النجفی.
17
17. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417ق.)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
18
18. فاضل مقداد (1425ق.)، کنز العرفان فی فقه القرآن، قم: انتشارات مرتضوی.
19
19. فنایی، ابوالقاسم (1374 الف)، «مبانی اجتهاد»، نقدونظر، ش 3 و 4.
20
20. ـــــــــــــــ (1374 ب)، «جایگاه موضوعشناسی در اجتهاد»، نقدونظر، ش 5.
21
21. ـــــــــــــــ (1375 الف)، درآمدی بر فلسفه دین و کلام جدید، تهران: انتشارات اشراق.
22
22. ـــــــــــــــ (1375 ب)، «معرفت دینی در بستر زمان و مکان»، نقدونظر، ش 6.
23
23. ـــــــــــــــ (1375ج)، «انتظار بشر از دین، درنگی در صورت مسئله»، نقدونظر، ش 7 و 8.
24
24. ـــــــــــــــ (1375 د)، «مجازهای تحویلناپذیر در الهیات»، معرفت، ش 19.
25
25. ـــــــــــــــ (1378)، «نردبان آسمان»، نقدونظر، ش 17 و 18.
26
26. ـــــــــــــــ (1379)، «خدای عرفان و خدای فلسفه»، نقدونظر، ش 21 و 22.
27
27. ـــــــــــــــ (1387)، «صفات باری، کلام باری»، آیین، ش 17 و 18.
28
28. ـــــــــــــــ (1392)، دین در ترازوی اخلاق، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
29
29. ـــــــــــــــ (1393)، «امر خدا درباره ذبح اسماعیل «امر امتحانی» بود نه امر واقعی»، مصاحبهگر: محمد شکری و ستاره عزتآبادی، قابل دسترسی در: 16/8/1397. http://www.iscanews.ir/news/100383
30
30. ـــــــــــــــ (1394 الف)، اخلاق دینشناسی: پژوهشی در باب مبانی اخلاقی و معرفتشناسانه فقه، تهران: نشر نگاه معاصر.
31
31. ـــــــــــــــ (1394 ب)، «در باب قصه ابراهیم و فرزندش در قرآن»، قابل دسترسی در: 16/8/97. http://dinonline.com/doc/article/fa/5540
32
32. فیاض، محمداسحاق (بیتا). تعالیق مبسوطة علی العروة الوثقی، قم: انتشارات محلاتی.
33
33. فیض کاشانی، محمدمحسن (1371)، نوادر الاخبار فی ما یتعلق بأصول الدین، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
34
34. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق.)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
35
35. مجلسی، محمدباقر (1403ق.)، بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
36
36. محمدی، عبدالله (1394)، «اعتبار خبر واحد در تفسیر و اعتقادات از منظر علامه طباطبایی»، اندیشه نوین دینی، ش 43.
37
37. مددی، سیدمحمود (1396)، تقریرات درس خارج، مورخ 19/9/1396. قابل دسترسی در: 12/8/1397. http://mfeb.ir/taghrirat/189-madadiu9697/7798-040-960919.html
38
38. مفید، محمد بن محمد (1413ق.)، الأمالی، قم: کنگره شیخ مفید.
39
39. منافی، سیدحسین (1392)، «بررسی حجیّت اطمینان»، پژوهشهای اصولی، ش 19.
40
40. مهرنامه (1390)، «کتابنامه، ش 7»، در: مهرنامه، ش 17.
41
41. نراقی، مولی احمد (1417ق.)، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام ومهمات مسائل الحلال والحرام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
42
42. واله، حسین (1390)، «عقلانیت مدرن و بحران فقه»، نقدونظر، ش 64.
43
43. هاشمی زرجآباد، حسن (1383)، «تکنیکهای تاریخگذاری در باستانشناسی»، ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه بیرجند)، ش 4.
44
ORIGINAL_ARTICLE
نقادی اخلاق باور کلیفورد بر محور اصل عدالت اخلاقی
در این نوشتار کاربرد دستهای از مفاهیم در اخلاق باورِ کلیفورد را با کاربرد آنها در اخلاق باور رقیب فکری او، یعنی جیمز مقایسه کردهایم. این مفاهیم شامل توجیه اخلاقی هنجار دلیل، توجیه معرفتی هنجار دلیل، آسانباوری، ایده عمل بر اساس احتمالات و پذیرش باورهای بیدلیل میشود. ادعای ما این است که کلیفورد با وجود اینکه اصل دلیل حداکثری ـ «باور به چیزی با دلایل ناکافی همیشه، همهجا و برای همه نادرست است» ـ و معیار تحقیقپذیری را پیشنهاد میدهد، خود عامل به آنها نیست و استفادهای از مفاهیم میکند که او را به دیدگاه رقیب نزدیکتر میسازد؛ بهگونهایکه میشود گفت ما با دو کلیفورد افراطی و معتدل و دو نوع قرینهگرایی افراطی و معتدل روبهرو هستیم. با معرفی «اصل عدالت» بهمثابه حس انصاف درونی انسانها که در قالب قاعده زرین اخلاقی «آنچه برای خود میپسندی برای دیگران هم بپسند و آنچه برای خود نمیپسندی برای دیگران هم نپسند» صورتبندی شده است، پیشنهاد میکنیم که نظام اخلاق باوری که کلیفورد معتدل ارائه میدهد، اخلاق باور عادلانهتری است.
https://jpt.isca.ac.ir/article_66685_1aedc46e8487201cd226d0bf448b6639.pdf
2018-12-22
55
78
10.22081/jpt.2018.66685
کلیفورد
جیمز
اصل دلیل
اصل عدالت
پیامدگرایی
آسانباوری
منصور
نصیری
nasirimansour@ut.ac.ir
1
دانشیار دانشگاه تهران، پردیس فارابی، ایران، قم.
AUTHOR
مهرداد
صفری آبکسری
mahrdadsafari@ut.ac.ir
2
دانشجوی دکتری فلسفه دین، دانشگاه تهران، پردیس فارابی، ایران، قم.
AUTHOR
1. دباغ، سروش (1392)، درس گفتارهایی در فلسفه خلاق، تهران: صراط.
1
2. کیث، لرر (1381)، «چرا نه شکاکیت؟»، ترجمه: علیرضا قائمینیا، ذهن، ش 11 و 12.
2
3. کاپلستون، فردریک (1386)، تاریخ فلسفه، ترجمه: ا. ا. اعلم، ج 5، تهران: سروش.
3
4. مصباحیزدی، محمدتقی (1394)، نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، ترجمه و تدوین: ا. شریفی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
4
5. Clifford, W. K. (1879), Lectures and Essays, Vol. 2, London: Macmillan & Co.
5
6. __________ (1879), Lecutres and Essays, Vol. 2, (L. S. Pollock, (ed.) London: Macmillan and Co.
6
7. __________ (1901), Lectures and Essays Vol. 1, London: Macmillan and Co.
7
8. Code, L. (1987), Epistemic Responsibility, Hanover and London: University Press of New England.
8
9. James, w. (1907), The Will To Believe And Other Essays In Popular Philosophy, New York: Longman Green And Co.
9
10. Madigan, Timothy (2009), W. K. Clifford and The Ethics of Belief, New Castle: Cambridge Scholars Publishing.
10
11. Meiland, J. (1980), “at Ought We to Believe”? American Philosophical Quarterly, Vol. 17, No.1.
11
12. Phillips, D. Z. (2001), Religion and Hermenutics of Contemplation, Cambridge: Cambridge University Press.
12
13. Pollock, F. (1901), “Biographical Introduction”, In: W. K. Clifford, Lectures and Essays, London: Macmillan and Co.
13
14. Reisner, A. (2008), “Weighing pragmatic and evidential reasons for belief,” Philosophical Studies, Vol. 138, No. 1.
14
15. __________ (2009), “The possibility of pragmatic reasons for belief and the wrong kind of reasons problem,” Philosophical Studies, , Vol. 145, No. 2.
15
16. Ricoeur, P (1970), Freud and Philosophy: An Essay on Interpretation, D. Savage, (Trans), New Haven: Yale University Press.
16
17. Swinburne, Richard (2005), The Existence of God, Oxford: Oxford University Press
17
18. Vorstenbosch, J. (1997), “W. K. Clifford's Ethics of Belief Revisited,” In: A. Meijers (ed.), Belief, Cognition, and the Will, Cambridge: Cambridge University Press.
18
19. Zagzebgi, Linda (2001), “Recovering Understanding,” In: M. Steup (ed.), Knowledge, Truth, and Duty, New York: Oxford University Press.
19
20. Zamulinski, B (2002), “A Re-evaluation of Clifford and His Critics,” The Southern Journal of Philosophy, Vol. 40, No. 3.
20
ORIGINAL_ARTICLE
پیشداشت کمالیافتگی؛ شرط ضروری فهم و کژفهمی نزد گادامر
هدف اصلی نوشتار حاضر، واکاوی استلزام پیشداشت کمالیافتگی بهعنوان شرط ضروری فهم و کژفهمی در گادامر است. جهت دستیابی به این هدف از روش تحلیلی بهره گرفته شده است. گادامر، فرض موقتیِ مفسر در خوانش هر متن، مشتمل بر دو عنصر صوری (وحدت و انسجام درونی) و محتوایی (حقیقتکاملبودن) را پیشداشتِ کمالیافتگی مینامد. او بر آن است که فهم یک متن با فرافکندن معنای اولیۀ مفسر آغاز میگردد، اما اگر دوْر هرمنوتیکی با پیشمعنایی درست به جریان نیفتد، عمل فهم شکست خواهد خورد؛ زیرا تناسب میان پیشمعنای مفسر و خود متن، محل تردید است؛ ازاینرو هنگامی که متنی خوانده میشود، فرض وحدت و انسجام درونی آن، نخستین فرض ضروری، جهت اصلاح، رد یا تأیید پیشمعنایِ اولیه مفسر است؛ ولی این فرض، ناکافی است و لازم است مفسر، حقیقت کامل متن را نیز بهطور موقت، جهت آزمودن پیشمعنا و پیشداوریهای خود مفروض گیرد؛ زیرا اگر مفسر، صرفاً با پیشفرض انسجام متن، به فهم جزئیات آن بپردازد، ممکن نیست که آن جزئیات بتوانند نادرستی معنای اولیۀ محدود و تحریفشده را نمایان سازند. پیشداشت کمالیافتگی، فرضِ "قابل فسخِ" مرجعیت متن است که پیشداوریها و طرزفکرهای شخصی و دلبخواهانۀ مفسر را به چالش کشیده و مقدمهای جهت اصلاح یا تأییدشان میگردد. پیشداشت کمالیافتگی، بایستۀ فهم است و در خور واکاوی؛ زیرا هر مفسری در تلاش برای فهم، کمالیافتگی متن را پیشبینی میکند تا با کشمکش میان معنای پیشبینی شده و مقاومت متن از تفسیر نامناسب، دلبخواهانه و ذهنیتگرایانه بپرهیزد.
https://jpt.isca.ac.ir/article_66686_a77b0cf2bee4b61fee2abf28ed6b2c63.pdf
2018-12-22
79
103
10.22081/jpt.2018.66686
پیشداشت کمالیافتگی
انتظار کمالیافتگی
پیشمعنا
فرافکنی معنا
گادامر
رضا
مقراضچی
r.meghrazchi@edu.ikiu.ac.ir
1
دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، ایران، قزوین
AUTHOR
محمد
رعایتجهرمی (نویسنده
raayatjahromi@hum.ikiu.ac.ir
2
استادیار گروه فلسفه دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، ایران، قزوین (نویسنده مسئول)
LEAD_AUTHOR
1. پالمر، ریچارد (1395)، علم هرمنوتیک، ترجمه: محمدسعید حنایی کاشانی، تهران: هرمس.
1
2. رمبرگ، بیورنت و کریستین گسدال (1393)، هرمنوتیک (دانشنامه فلسفی استنفورد)، ترجمه: مهدی محمدی، تهران: ققنوس.
2
3. شرت، ایون (1387)، فلسفه علوم اجتماعی قارهای، ترجمه: هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
3
4. کی. اشمیت، لارنس (1395)، درآمدی بر فهم هرمنوتیک، ترجمه: بهنام خداپناه، تهران: نشر ققنوس.
4
5. گادامر، هانس گئورگ (1394)، رازوارگی سلامت (هنر شفابخشی در عصر علم)، ترجمه: نرگس تاجیک، تهران: روزگار نو.
5
6. ـــــــــــــــ (1395)، هرمنوتیک، زبان، هنر، ترجمه: عبدالله امینی، مقاله زبان و فهم،آبادان: پرسش.
6
7. ـــــــــــــــ (1396)، هرمنوتیک دین و اخلاق، ترجمه: شهابالدین امیرخانی، تهران: کتاب پارسه.
7
8. گروندن، ژان (1391)، درآمدی به علم هرمنوتیک فلسفی، ترجمه: محمدسعید حنایی کاشانی، تهران: انتشارات مینوی خرد.
8
9. ـــــــــــــــ (1391)، هرمنوتیک، ترجمه: محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: نشر ماهی.
9
10. لان، کریس (1395)، ویتگنشتاین و گادامر، ترجمه: مرتضی عابدینیفرد، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
10
11. مانتزاوینوس، کریستوستموس (1395)، هرمنوتیک طبیعتگرایانه، ترجمه: علیرضا حسنپور و رقیه مرادی، تهران: نقش و نگار.
11
12. ملپاس، جف و نیکولاس دیوی (1394)، گادامر و زیباییشناسی او (دانشنامه فلسفۀ استنفورد 41)، ترجمه: وحید غلامیپور فرد. تهران: ققنوس.
12
13. نیچه، فریدریش و دیگران (1385)، هرمنوتیک مدرن: گزیدۀ جستارها، ترجمه: بابک احمدی، هانس گئورگ گادامر، مقالۀ همگانیت مسئله هرمنوتیک، تهران: نشر مرکز.
13
14. وارنکه، جورجیا (1395)، گادامر (هرمنوتیک، سنت و عقل)، ترجمه: اصغر واعظی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
14
15. واینسهایمر، جوئل (1381)، هرمنوتیک فلسفی و نظریۀ ادبی، ترجمه: مسعود علیا، تهران: ققنوس.
15
16. Bernstein, Jay M. (1994), Frankfurt School: Vol. 6, Routledge.
16
17. Bilen, Osman (2001), The Historicity of Understanding and the Problem of Relativism in Gadamer's Philosophical Hermeneutics, New York: The Council for Research in Values & Philosophy.
17
18. Davey Nicholas (2006), Unquiet understanding: Gadamer’s philosophical hermeneutics, State University of New York Press.
18
19. Davidson, Donald (2001), Inquiries into Truth and Interpretation, Oxford: Oxford University Press.
19
20. Gadamer, Hans-George (1992), Hans-Georg Gadamer on Education, Poetry, and History: Applied Hermeneutics, D. Misgeld and G. Nicholson (ed.), Albany, NY: State University of New York Press.
20
21. ـــــــــــــــــــــــــ (2013), Truth and Method, translated by Joel Weinsheimer and Donald G. Marshall, London: Bloomsbury Academic.
21
22. Lawn, Chris (2011), The Gadamer Dictionary, London & New York: Continuum Publishing Group.
22
23. Loevlie, Elisabeth Marie (2003), Literary Silences in Pascal, Rousseau, and Beckett, Oxford: Oxford University Press.
23
24. Malpas, Jeff and Gander, Hans-Helmuth (2015), The Routledge Companion to Hermeneutics, Routledge.
24
25. Michelfelder, Diane P and Richard E. Palmer (1989), Dialogue and Deconstruction, New york: State University of New York Press.
25
26. Schleiermacher, Friedrich (1998), Hermeneutics and Criticism, translated and Edited by Andrew Bowie, Cambridg: Cambridge University Press.
26
ORIGINAL_ARTICLE
پاسخ به مسئله گرتلر درباره معیار درونگرایی ـ برونگرایی در فلسفه ذهن
یکی از مهمترین پیشفرضهای نادرست گرتلر این است که چون گمان میکند نظریۀ دکارت یا دستکم نظریۀ دکارتگرایی، طبق برداشت متعارف نظریهای درونگرایانه است، پس باید معیار مطلوب ما برای ویژگی «نفسی برای شناسا» بهگونهای طراحی شود که حتماً نظریه دکارت یا دستکم دکارتگرایی کماکان در زمرۀ درونگرایی طبقهبندی شوند. این پیشفرض نادرست موجب شده است گرتلر در چهار معیار نخستین خود با منحصرساختن ویژگیهای نفسی در ویژگیهایی دارای موقعیت مکانی خاص یا ماهیت فیزیکی خاص نتواند معیاری عام مطرح کند. همچنین به نظر میرسد دیگر سطور استدلال گرتلر نیز دچار مشکلاند. من در بخش پایانی، یک معیار جدید بازگشتی و یک تبیین غیربازگشتی برای این تمایز مطرح و از آن دفاع خواهم کرد. حتی اگر معیار مزبور پذیرفته نشود، با توجه به پیشفرض خطای گرتلر در مورد لزوم ارائۀ یک معیار یا تعریف متفقعلیه هنجاری ـ توصیفی و همچنین خطاهای گوناگون روششناختی که در مقالۀ قبلی بیان شده است، مسئلۀ گرتلر منحل خواهد بود.
https://jpt.isca.ac.ir/article_66687_456d2fcc7d7c341a04b4eda6afd1d482.pdf
2018-12-22
104
126
10.22081/jpt.2018.66687
برونگرایی ـ درونگرایی
محتوای ذهنی
گرتلر
ضدفردگرایی
ویژگی نفسی شناسا
علیرضا
مازاریان
alirezamazarian@gmail.com
1
دکتری فلسفه ذهن، پژوهشکده علوم شناختی، ایران، تهران.
AUTHOR
1. Burge, Tyler (1979), “individualism and the Mental,” in P. French, T, H. Uehling, and H. K. Wettstein (eds.), Midwest Studies in Philosophy, 4 Minneapolis: Minn; University of Minnesota Press.
1
2. __________ (1986a). “Individualism and Psychology,” Philosophical Review, No. 45.
2
3. __________ (1986b), “Intellectual Norms and Foundations of Mind,” Journal of Philosophy, No. 83.
3
4. __________ (1986c), “Cartesian Error and the Objectivity of Perception,” In P.Pettit and J. McDowell (ed.), Subject, Thought, and Context, Oxford: Oxford University Press.
4
5. __________ (2003), “Descartes, Bare Concepts, and Anti-Individualism: Reply to Normore,” In Hahn, M. and B. Ramberg (2003) Reflections and Replies: Essays on the Philosophy of Tyler Burge (MIT Press), Psychology and the Environment: Reply to Chomsky,” in Martin Hahn and Bjorn Ramberg (eds.), Reflections and Replies, London: MIT Press.
5
6. __________ (2007), Foundations of Mind, Oxford: Clarendon Press.
6
7. Gertler, Brie (2012), “understanding the Internalism-Externalism debate: what is the boundary of the thinker?,” Philosophical Perspectives, No. 26.
7
8. Farkas, Katlin (2003), “What is Externalism,” Philosophical Studies, No. 112.
8
9. Liu, JeeLoo (2002), “Physical Externalism and Social Externalism: Are They Really Compatible?” Journal of Philosophical Research, 2001.
9
10. Donnellan, Keith (2003), “Burge Thought Experiments,” in Martin Hahn and Bjorn Ramberg (eds.), Reflections and Replies, London: MIT Press.
10
11. Wilson, R. A (1995), “Cartesian Psychology and Physical Minds,” Cambridge: Cambridge University Press.
11
12. Pollock, John L. (1990), “technical methods in philosophy,” Boulder: Westview Press.
12
13. Sider, Theodore (1996), “Intrinsic Properties,” Philosophical Studies, No. 83.
13
ORIGINAL_ARTICLE
معرفت و علایق انسانی؛ جُستاری دربارۀ نسبت دو مقوله
این مقاله میکوشد به یکی از مباحثِ چالشبرانگیز در معرفتشناسی یا علمشناسی، یعنی رابطۀ «علایق انسانی» با «معرفت» بهویژه «معرفت علمی» بپردازد و الگویی قابلدفاع از نسبتِ میان این دو مقوله ارائه دهد. در این راستا، نخست سه سنخ الگوی پیشنهادی دربارۀ این رابطه طرح و نقد میشوند: «رابطۀ استعلاییِ» علایق با معرفت (هابرماس)، «رابطۀ برسازندۀ» یکسویۀ علایق با معرفت علمی (برنامۀ قوی) و «رابطۀ برساختۀ دوسویۀ» علایق ـ معرفت (نظریۀ شبکهعامل). سپس در ادامه تلاش میشود الگوی جدیدی از پیوندِ علایق انسانی و معرفتِ علمی در یک چارچوبِ «تصمیمگرایانه» ارائه گردد که معتقدیم هم در برابرِ نقدهای پیشگفته مصون است و هم به شکلِ واقعگرایانهتری موقعیتهای بالفعلِ تصمیمگیریِ علمی و نقشِ علایق در آنرا توضیح میدهد. در این نظریه، بهاختصار علایق و منافعِ انسانی همواره نقشی برسازنده در معرفت دارند (در برابر اسطورۀ «دانشمند بیعلاقه»)، ولی برخلافِ هر سه الگوی مورد نقد، آنها را بهعنوان «بُردارهای تصمیمِ» امکانی که عضوِ خانوادهای بزرگتر از ارزشها هستند تصویر میکند که در برهمکنشِ با یکدیگر به انتخابهای علمی شکل میدهند.
https://jpt.isca.ac.ir/article_66688_3836a0d8c0b6d59abac6937aa2a5868c.pdf
2018-12-22
127
151
10.22081/jpt.2018.66688
علایق انسانی
معرفت (علمی)
رابطۀ استعلایی
رابطۀ برسازنده
رابطۀ برساخته
بُردارهای تصمیم
محمدرضا
اسمخانی (نویسنده
m.r.esmkhani@gmail.com
1
دانشجوی دکتری موسسۀ حکمت و فلسفۀ ایران، گروه مطالعات علم، ایران، تهران (نویسنده مسئول)
LEAD_AUTHOR
حسین
شیخرضایی
sheykhrezaee@nrisp.ac.ir
2
استادیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، گروه ترویج علم، ایران تهران
AUTHOR
1. Barnes, Barry (1977), Interests and the Growth of Knowledge, London: Routledge and Kegan Paul.
1
2. Barnes, Barry and MacKenzie, Donald (1979), ‘‘On the role of interests in scientific change,’’ in Roy Wallis (ed.), On the Margins of Science: The Social Construction of Rejected Knowledge, Sociological Review Monograph, No. 27, Keele: University of Keele.
2
3. Bloor, David (1991), [1976], Knowledge and Social Imagery (2nd edition), Chicago: University of Chicago Press.
3
4. _________ (1999), ‘‘Anti-Latour,’’ Stud. Hist. Phil. Sci., Vol. 30, No.
4
5. Callon, Michel and Law, John (1982), ‘‘On interests and their transformation: enrolment and counter-enrolment,’’ Social Studies of Science, No. 12.
5
6. Giere, Ronald N. (1988), Explaining Science: A Cognitive Approach, University of Chicago Press.
6
7. Habermas, Jürgen (1987) [1986], Knowledge and Human Interests, Boston: Polity Press.
7
8. Latour, Bruno (1993), We Have Never Been Modern, Translated by Porter, Catherine, Harvard University Press.
8
9. __________ (1992), ‘‘One more turn after the social turn…,’’ in E. McMullin (ed.), TheSocial Dimension of Science, Notre Dame: Indiana University of Notre Dame Press.
9
10. Longino, H. E. (2002), The Fate of Knowledge, Princeton: Princeton University Press.
10
11. Pickering, Andrew (ed.) (1992), Science as Practice and Culture, Chicago, IL: The University of Chicago Press.
11
12. Sismondo, Sergio (2010), An Introduction to Science and Technology Studies, Blackwell Publishing.
12
13. Solomon, Miriam (2001), Social Empiricism, Cambridge, MA: MIT Press.
13
14. Woolgar, Steve (1981), ‘‘Interests and explanation in the social study of science,’’ Social Studies of Science, No.11.
14
15. __________ (1993) [1988], Science: the very idea, London New York: Routledge.
15
16. Yearley, Steven (1982), ‘‘The relationship between epistemological and sociological cognitive interests,’’ Studies in History and Philosophy of Science, No. 13: p.353-88.
16
17. __________ (2005), Making Sense of Science: Understanding the Social Study of Science, SAGE Publications.
17
ORIGINAL_ARTICLE
کاوشی در ابعاد کلامی نظریۀ «حق الطاعة»
نظریه «حق الطاعة» یک دیدگاه نو و خلاف مشهور در علم اصول فقه درباره تکلیف در شبهات بدوی است. مبدع این نظریه سیدمحمدباقر صدر است که در مقابل مسلک «قبح عقاب بلابیان» و حکم برائت عقلی در محتمل التکلیف، به احتیاط عقلی و اشتغال ذمه قائل شده است. صدر این دیدگاه را بههنگام بحث از برخی موضوعات اصولی همچون حجیّت قطع، قبح تجری و ترخیص اطراف علم اجمالی بیان کرده است. این نظریه پس از صدر مورد نقد و بررسیهای مختلف دانشمندان علم اصول قرار گرفت، ولی به خاستگاه کلامی صدر در این نظریه بهشایستگی پرداخته نشده است؛ ازاینرو در این نوشتار بدون تعمیق و تعرض به مباحث دانش اصول فقه درباره این نظریه، با روش توصیفی ـ تحلیلی، «صفات و اسمای الهی» و «تکلیف»، بهمثابه دو متغیر کلامی در ساختار نظریه «حق الطاعة» مورد کاوش، نسبتسنجی و تحلیل منطقی قرار میگیرد.
https://jpt.isca.ac.ir/article_66689_2916e7ac489e4675ce1f01cd7ba12653.pdf
2018-12-22
152
175
10.22081/jpt.2018.66689
حق الطاعة
اصول فقه
علم کلام
احتیاط عقلی
حسینعلی
سعدی
saadi@isu.ac.ir
1
دانشیار دانشگاه امام صادق(ع)
AUTHOR
بهنام
طالبی طادی (نویسنده
b.talebi@isu.ac.ir
2
دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع) (نویسنده مسئول)
LEAD_AUTHOR
1. آخوند خراسانی، محمدکاظم بنحسین (1409)، کفایة الاصول، قم: مؤسسه آل البیت(ع).
1
2. ابنمنظور، ابوالفضل، جمالالدین، محمد بنمکرم (1414ق.)، لسان العرب، 15 جلد، چ3، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، دار صادر.
2
3. ابوالحسین، احمد بنفارس بنزکریا (1404ق.)، معجم مقائیس اللغة، 6 جلد، چ1، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
3
4. ابورغیف، السید عمار (1425ق.)، الأسس العقلیه؛ دراسة فی المنطلقات العقلیة للبحث فی علم الأصول، بیروت: دارالفقه للطباعة والنشر.
4
5. اسلامی، رضا (1384)، مدخل علم فقه، قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
5
6. ـــــــــــــــ (1386)، نظریه حق الطاعة، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
6
7. اصفهانی، محمدحسین (1429ق.)، نهایة الدرایة فی شرح الکفایة، چاپ دوم، بیروت: مؤسسه آل البیت(ع)، لاحیاء تراث.
7
8. ـــــــــــــــ (بیتا)، هدایة المسترشدین، قم: مؤسسه آل البیت(ع).
8
9. امام خمینی، روحالله (1423ق)، تهذیب الاصول (تقریرات آیتالله شیخ جعفر سبحانی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
9
10. انصاری، مرتضی بن محمدامین (1416ق.)، فرائد الاُصول، ج1، چ5، قم: النشر الاسلامی التابعه لجماعة المدرسین بقم.
10
11. بحرانی، آلعصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم (1405ق.)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، 25 جلد، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
11
12. بروجردی نجفی، محمدتقی (1417ق.)، نهایة الافکار (تقریرات درس آقا ضیاء عراقی)، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
12
13. بری، باقر (1375)، فقه النظریة الاسلامیة عند الشهید الصدر، پایاننامه کارشناسی ارشد الهیات گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه امام صادق(ع).
13
14. جوهری، اسماعیل بنحماد (1410ق.)، الصحاح ـ تاج اللغة و صحاح العربیة، 6 جلد، ج1، بیروت: دار العلم للملایین.
14
15. حائری، سیدمهدی (1387)، «بررسی نظریه حق الطاعه»، فصلنامه فقه اهل بیت(ع)،
15
16. حسینی بهسودی، محمد (1422ق.) مصباح الاصول (تقریرات دروس آیتالله العظمی ابوالقاسم خویی)، قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
16
17. حلی، حسن بن یوسف (1375)، کشف المراد، تعلیقه جعفر سبحانی، چ 1، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
17
18. الرفاعی، عبدالجبار (1422ق.)، منهج الشهید الصدر فی تجدید الفکر الإسلامی، الدمشق: دار الفکر.
18
19. روحانی، محمد (1413ق.)، منتقی الأصول، چ 1، قم: دفتر آیت الله سیدمحمد حسینی روحانی.
19
20. سبزواری، محمدباقر بن محمد (1247)، ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد، قم: مؤسسه آل البیت(ع).
20
21. صاحب بنعباد (1414ق.)، کافی الکفاة، اسماعیل بنعباد، المحیط فی اللغة، 10 جلد، ج 1، بیروت: عالم الکتاب.
21
22. صادقی، مجید و سیدجعفر قادری (1392)، «تقابل اسماء و صفات الهی در عرفان ابنعربی»، آیین حکمت، س 5، ش 17.
22
23. صدر، سیدمحمدباقر (1421ق.)، دروس فی علم الأُصول، الحلقة الاولی (الموسوعة الشهید الصدر)، ج 6، چ 1، قم: مرکز الابحاث والدرسات التخصصیة للشهید الصدر.
23
24. ـــــــــــــــ (1421ق.)، دروس فی علم الأُصول، الحلقة الثالثة (الموسوعة الشهید الصدر) ج 7، چ 1، قم: مرکز الابحاث والدرسات التخصصیة للشهید الصدر.
24
25. ـــــــــــــــ (1421ق.)، دروس فی علم الأُصول، الحلقة الثانیة (الموسوعة الشهید الصدر)، ج6، چ 1، قم: مرکز الابحاث والدرسات التخصصیة للشهید الصدر.
25
26. صرامی، سیفالله (1385)، حق، حکم و تکلیف، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
26
27. طباطبایی، محمدحسین (1372)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدمه و پاورقی به قلم مرتضی مطهری، قم: انتشارات صدرا.
27
28. ـــــــــــــــ (1417ق.)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
28
29. طریحی، فخرالدین بنمحمد (1386)، مجمع البحرین، به کوشش: احمد حسینی، نجف: بینا.
29
30. عاملی، محمد بن مکی (بیتا)، القواعد والفوائد، قم: کتابفروشی مفید.
30
31. علم الهدی، شریف مرتضی (1411ق.)، الذخیره فی علم الکلام، به تحقیق: سیداحمد حسینی، قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
31
32. فاضل لنکرانی، محمدجواد (1394)، نظریه «حق الطاعة»، تقریر درسهای خارج اصول فقه، تألیف: حمید ستوده، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
32
33. فخر رازی، ابوعبدالله (1412)، المحصل، تحقیق حسین اتای، چ 1، قاهره: مکتبة دار التراث.
33
34. فراهیدی، خلیل بن احمد (1401ق.)، کتاب العین، 8 جلد، ج 2، قم: نشر هجرت.
34
35. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1388)، مجموعه رسائل(4)، تهران: مدرسه عالی شهید مطهری.
35
36. قزوینی، سیدعلی موسوی (1427ق)، الاجتهاد والتقلید (التعلیقة علی معالم الأصول)، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
36
37. شیرازی (صدرالمتالهین)، محمد بن ابراهیم (1360)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح و تعلیق: سیدجلال الدین آشتیانی، مشهد: المرکز الجامع للنشر.
37
38. کاشانی، ملاحبیبالله شریف (1404ق.)، تسهیل المسالک إلی المدارک، قم: المطبعة العلمیة.
38
39. کاشانی، کمال الدین عبد الرزاق (1380)، مصنفات و رسائل کاشانی، مقدمه، تصحیح و تعلیق: مجید هادیزاده، چ 2، تهران: میراث مکتوب.
39
40. کلینی، محمد بنیعقوب (1407ق.)، الکافی، ج 4، چ 4، تهران: الإسلامیة.
40
41. لاریجانی، صادق (1381)، «نظریه «حق الطاعة»»، پژوهشهای اصولی، ش 1.
41
42. منتظری، حسینعلی (1415ق.)، نهایة الأُصول (تقریرات دروس آیتالله العظمی سیدحسین بروجردی)، تهران: نشر تفکر.
42
43. میرزای قمی، ابوالقاسم بنمحمدحسن (1430)، القوانین المحکمة فی الأصول، چ 1، قم: طبع جدید.
43
44. ناطقی، حیات الله (1384)، «بررسی تطبیقی مبحث صفات الهی از منظر علامه طباطبایی و ابومنصور ماتریدی»، پژوهشنامه حکمت و فلسفه اسلامی، ج 16(4).
44
45. ـــــــــــــــ (1384)، «بررسی تطبیقی مبحث صفات الهی از منظر علامه طباطبایی و ابومنصور ماتریدی»، مجله طلوع، ش 16.
45
46. نائینی، محمدحسین (1352)، أجود التقریرات، چ 1، قم: مطبعة العرفان.
46