ORIGINAL_ARTICLE
تناسب و سازگاری وجودی به منزلۀ ارزش بنیادین
مفهوم تناسب و هماهنگی، پیوند وثیقی با مفهوم خوبی دارد و در بسیاری از موارد این مفهوم در معنای خوبی لحاظ میشود. خوببودن یک وسیله برای یک هدف، به معنای مناسببودن آن وسیله برای رسیدن به آن هدف است و خوببودن یک چیز برای انسان به معنای مناسببودن آن برای انسان است. در این مقاله، ادعا میشود که خوبی ارزشی و بهویژه خوبی اخلاقی نیز بر اساس مفهوم تناسب قابل تبیین است. مدعای اصلی این است که همۀ ارزشها بهویژه ارزشهای اخلاقی از تناسب و هماهنگی وجودی برمیخیزند و اساسیترین تناسب و هماهنگی که خاستگاه ارزش است، تناسب و هماهنگی وجودی میان خداوند و مخلوقات او است. نظریههای دیگری نیز وجود دارند که ارزش اخلاقی را بر اساس مفهومی از تناسب تبیین کردهاند، ولی از آنجا که معنایی فراگیر از آن را در ذهن نداشتهاند، از تبیین ارزش در پایهایترین مرحله ناکام ماندهاند. تناسبی که در این مقاله خاستگاه ارزش شمرده میشود، تناسبی فراگیر و مطلق است که میان همۀ موجودات و در رأس آن میان مخلوقات و خداوند برقرار میشود و در این گونه تناسب، هر موجودی هم جایگاه وجودی خود را در عالم به رسمیت میشناسد و به آن پایبند میماند و هم نقش وجودی موجودات دیگر را نسبت به خود پذیرا خواهد بود. چنین تبیینی از ارزش هم با ارتکازات ما همخوانی دارد و هم پاسخی قانعکننده به بسیاری از پرسشها فراهم میکند.
https://jpt.isca.ac.ir/article_82_db0bf6e48e7552f77f33707f8a2dfa32.pdf
2013-03-21
2
33
ارزش
اخلاق
خوبی
تناسب وجودی
هماهنگی
محمدعلی
مبینی
mobini2@yahoo.com
1
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. آخوند خراسانی، مولی محمد کاظم (1407ق)، فوائد الاصول، تصحیح و تعلیق: سید مهدی شمسالدین، تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
2
3. ــــــــــ (زمستان و بهار 1376 - 1377)، «حسن و قبح عقلی»، ترجمه و تعلیق صادق لاریجانی، نقد و نظر، ش 13-14: 105-128.
3
4. اصفهانی، شیخ محمدحسین(1374)، نهایة الدرایة فی شرح الکفایة، قم: انتشارات سیدالشهداء.
4
5. ــــــــــ (زمستان و بهار 1376-1377)، «حسن و قبح عقلی و قاعدۀ ملازمه»، ترجمه و تعلیق صادق لاریجانی، نقد و نظر، ش13-14: 129-165.
5
6. طباطبایی، سید محمدحسین (1417 ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین، چاپ پنجم.
6
7. کلینی، ثقه الاسلام (1365)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
7
8. لاریجانی، صادق، جزوۀ فلسفۀ اخلاق، قم: مؤسسۀ امام صادق7، [بیتا] (موجود در کتابخانۀ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی).
8
9. ــــــــــ ، جزوۀ درس خارج اصول، جلد دوم، جلسات 86-182، سال تحصیلی 79-80 موجود در کتابخانۀ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
9
10. مبینی، محمدعلی (زمستان 1390)، «تأملاتی معناشناختی در حقیقت ارزش اخلاقی»، نقد و نظر، ش64: 2-26.
10
11. مجلسی، محمدباقر(1404)، بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
11
12. مصباح، محمدتقی (1373)، دروس فلسفۀ اخلاق، تهران: انتشارات اطلاعات.
12
13. ــــــــــ ، (1376)اخلاق در قرآن، ج1، قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
13
14. مطهری، مرتضی (1363)، «جاودانگی اصول اخلاقی»، در: نقدی بر مارکسیسم، تهران: انتشارات صدرا.
14
15. مکارم شیرازی، ناصر (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
15
16. نوری، ملاحسین (1408)، مستدرک الوسائل، قم: مؤسسۀ آل البیت.
16
17. ابنسینا، حسینبن عبدالله، الشفاء (المنطق) (1404ق)، ج3 (البرهان)، قم: مکتبه آیه الله المرعشی.
17
18. Jacobson, Daniel (2011), “Fitting Attitude Theories of Value,” The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), URL =
18
<http://plato.stanford.edu/archives/spr 2011/entries/fitting-attitude-theories/>.
19
19. Lakoff, George (1987), Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind, Chicago: University of Chicago Press.
20
20. Smith, Michael (1994), the Moral Problem, Oxford: Blackwell.
21
21. Stocker, Michael (1990), Plural and Conflicting Values, Oxford: Clarendon Press.
22
ORIGINAL_ARTICLE
نسبت قیاسناپذیری با نسبیگرایی
قیاسناپذیری یکی از مفاهیم اصلی در رویکردهای تکثرگرایانۀ معاصر است که در گسترش و تثبیت نسبیگرایی در دو حوزۀ شناختشناسی و وجودشناسی نقشی محوری ایفا کرده است. در این نوشتار نخست جایگاه و کارکرد مفهوم قیاسناپذیری در فلسفۀ معاصر بررسی خواهد شد و سپس با محور قراردادن دیدگاه تامس کوهن مبنی بر قیاسناپذیری پارادایمهای متکثر در طول تاریخ علم، دلایل تاریخی و منطقی این انگاره و ابعاد نسبیگرایانۀ آن بحث خواهد شد. در ارزیابی نهایی نیز از پیشفرض ضدرئالیستی این انگاره بحث میکنیم و از این رهگذر، استدلال خواهد شد که با قیاسناپذیری امکان دفاع از عقلانیت و امکان گفتوگوی انتقادی از دست میرود.
https://jpt.isca.ac.ir/article_83_74bc1889600cf66933c557b70bed2c7e.pdf
2013-03-21
34
52
قیاسناپذیری
پارادایم
نسبیگرایی
شکاکیت
واقعگرایی
رضا
صادقی
rezasadeqi@gmail.com
1
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان
AUTHOR
1. بونژور، لورنس (1388)، دفاع از خرد ناب، ترجمۀ رضا صادقی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
1
2. کارل پوپر(1368)، حدسها و ابطالها: رشد شناخت علمی، ترجمۀ احمد آرام، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ دوم.
2
3. ــــــــــ (1372)، واقعیگری و هدف علم، ترجمۀ احمد آرام، تهران: سروش.
3
4. ــــــــــ (1379)، اسطوره چارچوب در دفاع از علم و عقلانیت، ترجمه علی پایا، تهران: طرح نو.
4
5. Davidson, Donald )1989), “The myth of subjective,” in: Michael, Krausz (ed.), Relativism:Interpretation and Conframtation, Notre Dame Univresity Press,Indiana, pp. 159-172.
5
6. Elgin, Catherine Z. )1989), “The Relativity of Fact and the Objectivity of Value,” in: Michael krausz, Relativism: Interpretation and Conframtation, Notre Dame Univresity Press, Indiana, pp. 86-98.
6
7. Geertz, Clifford (1989), “Anti-Anti Relativism,” in: Michael krausz, Relativism: Interpretation and Conframtation, Notre Dame Univresity Press, Indiana, pp. 12-34.
7
8. Krausz, Michael (ed.) (1989), Relativism: Interpretation and Confrontation, Notre Dame University Press, Indiana.
8
9. Kuhn Thomas (1962), the Structure of ScientificRevolutions, Chicago: University of Chicago Press.
9
10. Ladyman James (2002), understanding philosophy of science, Routledge, London.
10
11. MacIntyre, Alasdair (1989), “Relativism, Power and philosophy,” in: Michael krausz, Relativism: Interpretation and Conframtation, Notre Dame Univresity Press, Indiana, pp. 182-204.
11
12. Rorty, Richard (1989), “Solidarity or Objectivity,” in: Michael krausz, Relativism: Interpretation and Conframtation, Notre Dame Univresity Press, Indiana, pp. 35-51.
12
13. Zemach, Eddy M. (1989), “On Meaning and Reality,” in: Michael krausz, Relativism: Interpretation and Conframtation, Notre Dame Univresity Press, Indiana, pp. 51-79.
13
14. Wong, David (1989), “Three kinds of Incommensurability,” in: Michael krausz, Relativism: Interpretation and Conframtation, Notre Dame Univresity Press, Indiana, pp. 140-158.
14
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و تبیین نظریه حرکت در مجردات
بسیاری از فیلسوفان حرکت در مجردات را امری ناممکن دانستهاند. براهین آنها بر ثبات مجرد بر این مبنا استوار است که ماده شرط تحقق حرکت است. این مقاله میکوشد پس از تبیین حقیقت حرکت، نشان دهد که بهویژه بر مبنای حرکت جوهری، وجود ماده از اساس مورد تردید قرار دارد و براهین اثبات هیولی، یعنی برهان قوه و فعل و برهان فصل و وصل ناتمام است. با انکار هیولی باید در تعریف مجرد بازنگری کرد و آن را به موجودی که دارای وضع و حیّز نیست تعریف کرد؛ زیرا تعریف آن باید به گونهای باشد که مثبتان و منکران هیولی در آن مشترک باشند. نیز با انکار هیولی نمیتوان از تلازم ماده و قوه سخن گفت. از سوی دیگر، در این مقاله پنج برهان عقلی بر ثبات مجرد استقصا، تقریر و نقد شده و در ادامه ضمن بررسی و نقد شواهد نقلی ثبات مجرد، روشن میشود که این دلایل اعتبار کافی ندارند. از رهگذر این مقدمات، امکان عقلی وقوع حرکت در مجردات اثبات میشود و با تمسک به دلایل نقلی میتوان وقوع حرکت و تغیّر را در آنها نیز پذیرفت.
https://jpt.isca.ac.ir/article_84_49795c3abd7bfe79e298a75f4cf4b883.pdf
2013-03-21
53
81
حرکت
مجردات
موجودات مادی
ثبات و تغیّر
علیرضا
اسعدی
asaadi@isca.ac.ir
1
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. نهج البلاغه، صبحی صالح (1414ق)، قم: هجرت، چاپ اول.
2
3. ابن سینا، حسینبن عبدالله (1404ق)، التعلیقات، تحقیق عبدالرحمن البدوی، بیروت: مکتب الاعلام الاسلامی.
3
4. ــــــــــ (1379)، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، مقدمه و تصحیح: محمدتقی دانشپژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
4
5. اسفرائینی نیسابوری، فخر الدین (1383)، شرح النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تقدیم و تحقیق: حامد ناجی اصفهانی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول.
5
6. تهانوی، محمدعلی (1996م)، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج1 و 2، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون، چاپ اول.
6
7. جرجانی، میر سید شریف (1370)، شرح المواقف، ج2، قم: منشورات الشریف الرضی، چاپ اول.
7
8. جوادی آملی، عبدالله (1380)، تفسیر تسنیم، ج3، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ اول.
8
9. ــــــــــ (1375)، رحیق مختوم شرح حکمت متعالیه، بخش سوم از جلد اول، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ اول.
9
10. سبزواری، ملاهادی (1383)، اسرار الحکم، قم: مطبوعات دینی، چاپ اول.
10
11. ــــــــــ (1369 - 1379)، شرح منظومه با تعلیقه حسن زاده آملی، ج 4، تهران: نشر ناب، چاپ اول.
11
12. شهگلی، احمد (بهار 1391)، «ملاک تمایز مادی و مجرد»، معارف عقلی، ش 22.
12
13. شیخ اشراق، شهابالدین یحییبن حبش امیرک سهرودی (1375)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، 4 جلد، به تصحیح و مقدمه هانری کربن و دیگران، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم.
13
14. شیخ صدوق، ابوجعفرمحمدبنعلیبنالحسینبن بابویه قمی (1392)، من لایحضره الفقیه، ج1، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، قم: منشورات جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة، چاپ دوم.
14
15. شیرازی، قطب الدین (1363)، درۀ التاج، تصحیح: محمد مشکوة، تهران: انتشارات حکمت، چاپ سوم.
15
16. طباطبایی، محمدحسین (1362)، نهایة الحکمة، قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
16
17. ــــــــــ (بیتا)، اصولفلسفه و روش رئالیسم، ج2، مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
17
18. ــــــــــ (1417ق)، المیزان فی تفسیرالقرآن، ج1 و 17، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
18
19. طوسی، خواجه نصیر (1375)، شرح الاشارات والتنبیهات مع المحاکمات، 3ج، قم: نشر البلاغة، چاپ اول.
19
20. فخر رازی، محمدبن عمر (1404ق)، شرح الفخر الرازی علی الاشارات، ج2، قم: مکتبة آیة الله المرعشی.
20
21. ــــــــــ (1411ق)، المباحث المشرقیة فی علم الالهیات والطبیعیات، ج1، قم: انتشارات بیدار، چاپ دوم.
21
22. فیاضی، غلامرضا (1385)، تعلیقه نهایة الحکمة، ج 2، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول.
22
23. ــــــــــ (1389)، علم النفس فلسفی،تحقیق: محمدتقی یوسفی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
23
24. ــــــــــ (1384)، نشست حرکت در مجردات، قم: مجمع عالی حکمت اسلامی.
24
25. شیخ کلینی، محمدبن یعقوب (1367)، الکافی، ج7، تهران: دار الکتب الاسلامیه، چاپ سوم.
25
26. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الانوار، ج 56، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم.
26
27. مصباح یزدی، محمدتقی (1365)، آموزش فلسفه، ج2، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی- معاونت فرهنگی، چاپ اول.
27
28. ــــــــــ (1405ق)، تعلیقةعلی نهایة الحکمة، قم: مؤسسة فی طریق الحق، الطبعة الاولی.
28
29. مطهری، مرتضی(1373)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج6، تهران: انتشارات صدرا، چاپ سوم.
29
30. ــــــــــ (1377)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج13، تهران: انتشارات صدرا، چاپ چهارم.
30
31. ملاصدرا، صدرالدین محمدبن ابراهیم (بیتا)، الحاشیة علی الهیات الشفاء، قم: انتشارات بیدار.
31
32. ــــــــــ (1981م)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، 9 جلد، بیروت: دار احیاء التراث، الطبعة الثالثه.
32
33. ــــــــــ (1363)، مفاتیح الغیب، مقدمه و تصحیح: محمد خواجوی، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
33
34. ــــــــــ (1366)، تفسیر القرآن الکریم، ج3 و 6، تحقیق: محمد خواجوی، تهران: انتشارات بیدار، چاپ دوم.
34
35. میر داماد، میرمحمدباقر (1367)، القبسات، به کوشش مهدی محقق و دیگران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
35
36. نبویان، محمود (1386)، «مجرد و مادی»، معرفت فلسفی، سال چهارم، ش 15.
36
37. هروی، محمدشریف نظام الدین احمد (1363)، انواریه(ترجمه و شرح حکمة الاشراق سهروردی)، تهران: انتشارات امیر کبیر، چاپ دوم.
37
ORIGINAL_ARTICLE
نگاهی به مبناگرایی سنتی در فلسفۀ غرب؛از یقین دکارت تا خطاناپذیری بونجور
دکارت، به عنوان یکی از نمایندگان برجستۀ مبناگرایی سنتی، برای دستیابی به یقین، شک عام دستوری را نقطۀ آغاز قرار میدهد و بر اساس آن، در نخستینگام به وجود خود یقین میکند و از این طریق، معرفت به خدا و جهان را تبیین میکند. او در مسیر فکری خود تلاش میکند از اعتبار حواس که احتمال خطا دارند، بکاهد و ارزش بیشتری به شهود ذهنی دهد. دکارت وضوح و تمایز را ملاک حقیقت میداند و مصونیت از هر شک ممکن را معیاری برای یقین به شمار میآورد. بونجور که از معرفتشناسان معاصر است، در دفاع از مبناگرایی سنتی، با بیان انتقاداتی بر دکارت، میکوشد تا نظریه یقین دکارت را از نقدها بپیراید و به معیاری جدید برای خطاناپذیری باورها برسد. نظریه «آگاهی سازنده» بونجور راهی در تبیین باور خطاناپذیر میباشد. آگاهی سازنده یک مرحله هوشیاری غیر مفهومی است که با فرایند توصیفی میتوان آن را به باور مفهومی تبدیل کرد. از این منظر، دیدگاه بونجور با اندیشۀ علم حضوری در فلسفۀ اسلامی قابل مقایسه است، با این تفاوت که از دیدگاه بونجور، در باورهای برآمده از آگاهی غیر مفهومی احتمال خطا وجود دارد، ولی توجه به آن معقول نمینماید.
https://jpt.isca.ac.ir/article_85_544a03b2307ac37671aba4997029965a.pdf
2013-03-21
82
101
معرفت
باور
یقین
خطاناپذیری
مبناگرایی
دکارت
بونجور
وحیده
اکرمی
1
پژوهشگر مرکز پژوهشی مؤسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه (نویسندۀ مسئول)
LEAD_AUTHOR
محمدعلی
مبینی
mobini2@yahoo.com
2
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
1. ابن سینا، حسینبن عبدالله (1375)، الاشارات و التنبیهات، ج1، ترجمه و شرح: حسن ملکشاهی، تهران: سروش، چاپ سوم.
1
2. بونجور، لورنس(1388)، دفاع از خرد ناب، ترجمه: رضا صادقی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
2
3. ــــــــــ (1387)، «به سوی دفاعی از مبناگرایی تجربی»، بازگشت به مبناگرایی سنتی، مایکل د. پاول، ترجمه: رضا صادقی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
3
4. دکارت، رنه(1369)، تأملاتدر فلسفه اولی، ترجمه: احمد احمدی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، طبع 2.
4
5. ــــــــــ (1376)، رساله اصول فلسفه، ترجمه: منوچهر صانعی دره بیدی، تهران: انتشارات بین المللی الهدی.
5
6. ــــــــــ (1342)، گفتار در روش راه بردن عقل، ترجمه: محمدعلی فروغی، تهران: سازمان کتابهای جیبی.
6
7. کاپلستون، فردریک(1388)، تاریخ فلسفه، ج4، ترجمه: غلامرضا اعوانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
7
8. مجتهدی، کریم (1387)، دکارت و فلسفه او، تهران: امیرکبیر، چاپ سوم.
8
9. Bonjour, Laurence (2009), Epistemology, Classic Problems and Contemporary Responses, Lanham: Rowman & Littlefield Publishers.
9
10. Bonjour, Laurence and Ernest Sosa (2003), Epistemic Justification: Internalism vs. Externalism, Foundations vs. Virtues, Oxford: Blackwell.
10
11. Sellars, W. (1963), Empiricism and the Philosophy of Mind, Londan: Routledge &keganpaul.
11
ORIGINAL_ARTICLE
معانی عدالت در اخلاق اسلامی
یکی از مفاهیم کلیدی که در حوزههای مختلف علوم انسانی از جمله علم اجتماع، سیاست و اخلاق مطرح میشود، «عدالت» است. از این اصطلاح، تعاریف و معانی مختلفی وجود دارد. هدف این پژوهش، بررسی معانی عدالت در اخلاق اسلامی است. برخی از حکمای اسلامی به تبع افلاطون، با ارائه تعریفی نفسانی و روانشناختی از عدالت، آن را به سازگاری و تسالم قوای نفس تعریف کردهاند. عدالت بر اساس این تعریف، فضیلت جامع نفس است که از حصول فضایل سهگانه نفس، یعنی حکمت، شجاعت و عفت پدید میآید. برخی دیگر به تبع ارسطو، عدالت را فضیلت حد وسط بین ظلم و انظلام تعریف کردهاند که به توزیع عادلانه اموال و امکانات بین دیگران مربوط است. برخی نیز عدالت را به فضیلت عقل عملی که از اعتدال آن اعتدال جمیع قوا حاصل میشود تعریف کردهاند. در نهایت، به نظر میرسد تعریف کامل و جامع عدالت، قرار دادن هر چیز در جای مناسب خودش است و تعاریف دیگر عدالت اعم از تعریف روانشناختی، اجتماعی، سیاسی و ... همه در نهایت به این تعریف جامع بازگشت میکنند. در این مقاله به مباحث دیگری حول مفهوم عدالت مانند تعیین رذیلت مقابل عدالت، اندراج انواعی خاص از فضایل تحت عدالت و بساطت و ترکب معنای آن در اخلاق اسلامی نیز پرداخته شده است.
https://jpt.isca.ac.ir/article_86_ea9908202880095762a8b16d92c7aea5.pdf
2013-03-21
102
126
عدالت
اعتدال قوا
عدالت فردی
عدالت توزیعی
عدالت سیاسی
حسین
اترک
atrakhossein@gmail.com
1
استادیار گروه فلسفه دانشگاه زنجان
AUTHOR
1. نهج البلاغه، فیض الاسلام.
1
2. ابنحزم، ابومحمدعلیبناحمد (1961)، رسالةفی مداواة النفوس و تهذیب الاخلاق والزهد فی الرذائل، در مجموعة الروائع الانسانیة، بیروت: الجنة الدولیة لترجمة الروائع.
2
3. ابنسینا، حسینبنعبدالله (1998الف)، رسالة فی البرّ والاثم در المذهب التربوی عند ابن سینا من خلال فلسفته العملیة، عبدالامیر ز. شمس الدین، الشرکة العالمیة للکتاب.
3
4. ــــــــــ (1998ب)، رسالة فی علم الأخلاق، در المذهب التربوی عند ابن سینا من خلال فلسفته العملیة، عبدالامیر ز. شمس الدین، الشرکة العالمیة للکتاب.
4
5. ارسطو (1378)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمدحسن لطفی تبریزی، انتشارات طرح نو، چاپ اول.
5
6. افلاطون (1367)، جمهوری، دوره آثار افلاطون، ترجمه محمد حسن لطفی، انتشارات خوارزمی، چاپ دوم.
6
7. ایجی، عضد الدین (بیتا)، رساله تهذیب اخلاق، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
7
8. صانعی دره بیدی، منوچهر (1377)، فلسفه اخلاق و مبانی رفتار، انتشارات سروش، چاپ اول.
8
9. دشتکی، غیاث الدین منصور (1386)، اخلاق منصوری، تصحیح: علی محمد پشتدار، تهران: انتشارات امیر کبیر.
9
10. دوانی، جلال الدین (بیتا)، لوامع الاشراق فی مکارم الاخلاق، نسخه خطی کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
10
11. راغب اصفهانی(1428 ق)، الذریعة الی مکارم الشریعة، انتشارات دارالسلام، چاپ اول.
11
12. طوسی، خواجه نصیر الدین (1413ق)، اخلاق ناصری، انتشارات علمیه اسلامیه.
12
13. غزالی، محمد (2004 م)، احیاء علوم الدین، بیروت: دار و مکتبة الهلال، چاپ اول.
13
14. ــــــــــ (1989)، میزان العمل، بیروت: دارالکتب العلمیه.
14
15. فارابی، ابونصر (1971)، فصول متنزعه، تحقیق فوزی متری نجار، بیروت: دارالمشرق.
15
16. فانی کشمیری، محسن (1361)، اخلاق عالم آرا، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
16
17. قزوینی، محمد حسن (بیتا)، کشف الغطاء، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
17
18. کندی، یعقوب بن اسحاق (1369ق)، «فی حدود الاشیاء و رسومها»، در الرسائل الکندی الفلسفیة، تحقیق: محمد عبد الهادی ابو ریدة، دارالفکر العربی.
18
19. لاهیجی، عبدالرزاق (1383)، گوهر مراد، تصحیح و تحقیق: مؤسسه تحقیقاتی امام صادق7، نشر سایه.
19
20. مسکویه، ابوعلی احمدبن محمدبن یعقوب (1384)، تهذیب الاخلاق و تطهیر الأعراق، قم: انتشارات زاهدی.
20
21. ملاصدرا، صدرالدین محمدبن ابراهیم (1383)، شرح اصول الکافی، تصحیح: محمد خواجوی، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
21
22. نراقی، محمدمهدی (1424ق)، جامع السعادات، انتشارات اسماعیلیان، چاپ دوم.
22
23. یحییبن عدی (1371)، تهذیب الأخلاق، ترجمه محمد دامادی، تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم.
23
ORIGINAL_ARTICLE
علم امام در اندیشه علمای معاصر حوزه اصفهان
مقالۀ حاضر با بررسی دیدگاههای عالمان سدۀ اخیر حوزۀ علمیۀ اصفهان در مسئلۀ علم امام، تلاش دارد تا دیدگاههای جریانهای فکری این حوزه را در این زمینه به تصویر بکشد. در این مقاله ضمن اشاره به استدلالها و تبیینهای علمای این دورۀ اصفهان، سه جریان فکری معرفی میشوند: 1. جریان فلسفی و عرفانیای که علم امام را مطلق و فعلی دانسته و به عمومیت آن معتقدند؛ 2. جریان حدیثیای که علم امام را مشروط میداند، اما به عمومیت آن باور دارد؛ 3. جریان کلامیای که علم امام را مشروط و جزئی میشمارد. از جمله بزرگان جریان اول میتوان به سید علی آقا نجفآبادی و شاگردانش سید علی علامه فانی، بانو امین و سید حسن مدرس اشاره کرد. از بزرگان جریان دوم میتوان از شیخ محمدتقی نجفی مسجدشاهی و میرزا یحیی بیدآبادی نام برد. سید عبدالحسین طیّب، عطاءالله اشرفی اصفهانی و سید محمدجواد غروی اصفهانی از بزرگان جریان سوّم بهشمار میآیند.
https://jpt.isca.ac.ir/article_87_c6804c4ef4103244883a3e4fd07c4bc7.pdf
2013-03-21
127
152
علم امام
جریانهای فکری حوزۀ اصفهان
علمای اصفهان
محمدجعفر
رضایی
jafarrezae@yahoo.com
1
پژوهشگر پژوهشکدۀ کلام اهل بیت: (پژوهشگاه قرآن و حدیث)
AUTHOR
علی
کرباسی زاده
2
دانشیار دانشگاه اصفهان، گروه فلسفه.
AUTHOR
1. ابن بابویه، محمد بن علی (1378ق)، عیون اخبار الرضا، دارالعالم للنشر.
1
2. احمدآبادی اصفهانی (بیتا)، شمس طالعه در شرح زیارت جامعه، چاپ سنگی.
2
3. اشرفی اصفهانی، عطاء الله (1381)، مجمع الشتات فی اصول الاعتقادات، تهران: وزاة الثقافة والارشاد.
3
4. اشعری قمی، سعد بن عبدالله (13۶0)، المقالات والفرق، تصحیح و مقدمه: محمدجواد مشکور، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
4
5. امین، سیده نصرت (13۶1)، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، تهران: نهضت زنان مسلمان.
5
6. انصاری، مرتضی (شیخ انصاری) (141۶ق)، فرائد الاصول، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ ششم.
6
7. حسینی اصفهانی، فاطمه(1397ق)، بینش کلی امام، اصفهان: [بینا].
7
8. خراسانی، محمدکاظم (آخوند خراسانی) [بیتا]، کفایة الاصول، تهران: کتابفروشی
8
اسلامیة.
9
9. درچهای، سید تقی (1383)، ستارهای از شرق، تهران: اطلاعات.
10
10. صهری، سید جمال الدین (1387)، منتخب النخبة فی شرح دعاء الندبة، تدوین و تنظیم: سید امید حسینی، اصفهان: مهر قائم.
11
11. طباطبایی ابرقویی، سید زین العابدین (1419ق)، ولایة المتقین، بیجا: انتشارات مانی.
12
12. طباطبایی، سید محمد حسین (140۵ق)، نهایة الحکمة، تعلیقه: محمد تقی مصباح یزدی، [بیجا]: انتشارات الزهراء.
13
13. ــــــــــ (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
14
14. ــــــــــ (1418ق)، بدایة الحکمة، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
15
15. طوسی، محمد بن حسن (13۵8)، تمهید الاصول، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
16
16. طیب، سید عبدالحسین (13۵2)، کلم الطیب در تقریر عقاید اسلام، تهران: بنیاد فرهنگ اسلامی.
17
17. ــــــــــ (1378)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلام.
18
18. حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (1414ق)، نهج الحق وکشف الصدق، قم: دارالهجرة.
19
19. فانی، سید علی (علامه فانی) (137۵ق)، چهل حدیث، تهران: چاپ بوذرجمهری
20
مصطفوی.
21
20. فان اس، جوزیف (200۵م)، علم الکلام والمجتمع: فی القرنین الثانی و الثالث، ترجمه: سالمه صالح، بیروت: منشورات الجمل.
22
21. کراجکی، محمد بن علی (140۵ق)، کنزالفوائد، بیروت: دارالاضواء.
23
22. کرباسیزاده اصفهانی، علی (1380)، نگاهی به احوال و آرای حکیم مدرس اصفهانی، اصفهان: کانون پژوهش.
24
23. کلینی، محمدبن یعقوب (13۶۵)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
25
24. لواسانی، حسن (1373ق)، نور الافهام (شرح مصباح الظلام فی علم الکلام) تهران: مکتبة البوذرجمهری.
26
25. مستوفی بیدآبادی، یحیی بن محمد شفیع (بیتا)، روح الایمان والاسلام، نسخۀ خطی کتابخانه تخت فولاد اصفهان.
27
26. مطهری، مرتضی (1380)، مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا.
28
27. مظفر، محمد حسین [بیتا]، علم الامام، [بیجا]، [بیچا].
29
28. مُحمّد بن مُحمّد بن نَعمان (1413الف)، الفصول المختارة، قم: المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید.
30
29. ــــــــــ (1413ب)، المسائل العکبریة، قم: المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید.
31
30. موسوی غروی، سید محمد جواد (137۵)، آدم از نظر قرآن، تهران: قلم.
32
31. ــــــــــ (1348)، تذکرة القبور، اصفهان: کتابفروشی ثقفی، چاپ دوم.
33
32. ــــــــــ (13۶7)، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، قم: نشر الهدایة.
34
33. ــــــــــ (1379)، چند گفتار، تهران: نگارش.
35
34. ــــــــــ (1383)، دانشمندان و بزرگان اصفهان، تحقیق و اضافات: رحیم قاسمی و محمدرضا نیلفروشان، اصفهان: گلدسته.
36
35. میرجهانی، سید حسن (1382)، ولایت کلیه، قم: الهادی.
37
36. نادم، محمدحسن (1388)، «رویکرد فلسفی و عرفانی به علم امام»، هفت آسمان، ش 43.
38
37. نجاشی، احمد بن علی (1407)، فهرست اسماء مصنفی الشیعة المشتهر برجال النجاشی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
39
38. نجفی مسجدشاهی، محمدتقی [بیتا] (الف)، العنایات الرضویة، چاپ سنگی.
40
39. ــــــــــ [بیتا] (ب)، حقایق الاسرار، چاپ سنگی.
41
40. ــــــــــ [بیتا] (ج)، مفتاح السعادة، چاپ سنگی.
42
41. همایی، جلالالدین (1342)، مقدمه دیوان طرب، تهران: کتابفروشی فروغی.
43
ORIGINAL_ARTICLE
استعارههای تن در مثنوی
رابطه میان نفس و بدن از جمله مهمترین موضوعات مثنوی معنوی اثر ماندگار جلالالدین محمدبلخی است که بیش از هزار بیت را به خود اختصاص داده است. واژگان نفس، تن، بدن، جسم، روح، روان، جان و مرگ کاربردهای فراوانی در مثنوی دارند. اصطلاح نفس در مولوی بیشتر کاربرد اخلاقی دارد و واژگانی چون روح، جان و روان به جای نفس فلسفی نشستهاند، و کاربست تن، جسم و بدن در مقابل جان و روان در اغلب ابیات مثنوی، و تفکیک هویت و نقش هر کدام نشان از نگاه دوگانهانگار مولوی به موضوع رابطۀ نفس و بدن دارد. با توجه به بیان تمثیلی مولوی و بهکار بستن تشبیه و استعاره در معرفی نفس و بدن ـ که از مهمترین روشها در بیان مسائل پیچیده است ـ بهترین شیوه در نفسشناسی مولوی از طریق استعارههاست. از اینرو، در این مقاله سعی شده با بیان استعارههای تن، وجه شبه، پیشفرضها و لوازم آن در موضوع رابطۀ نفس و بدن بیان شود. مولوی تن را حجاب، قفس، خار، جماد، خاک حقیر، چراغ ضعیف، کنده و ... میداند که همه این استعارهها حکایت از نگاه منفی به تن و جسم در مقابل جان و روان دارد. وی تنها راه نجات انسان و تنها طریق نیل به حیات ابدی و روحانی را ترک تن میداند و راههای خلاصی از زندان تن را ترک شهوات، حرص و آز، رذایل و اتصاف به صفات الهی و ربانی معرفی میکند.
https://jpt.isca.ac.ir/article_88_29a100ec81814b2df1a1718b65a5e688.pdf
2013-03-21
153
175
نفس
بدن
تن
جان
روح
حجاب
قفس
جسم
جماد
سقیم.
ابراهیم
علی پور
alipoor969@yahoo.com
1
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. نهج البلاغه.
2
3. ابن عربی، محییالدین(1381)، حجاب هستی، تهران: نشر شفیعی.
3
4. ــــــــــ (بیتا)، الفتوحات المکیه، بیروت: دار صادر.
4
5. جعفری، محمدتقی(1373)، تفسیر و نقد تحلیلی مثنوی معنوی، تهران: انتشارات اسلامی.
5
6. ریکور، پل(1386)، «استعاره و ایجاد معانی جدید در زمان»، ترجمه حسین فقری، مجله معرفت، ش 120.
6
7. سبزواری، ملاهادی (1374)، شرح مثنوی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد.
7
8. شهیدی، سیدجعفر (1376)، شرح مثنوی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
8
9. صباغ، ت (1384)، استعارههای قرآن، ترجمه سیدمحمدحسین مرعشی، تهران: [بینا].
9
10. طباطبایی، محمدحسین (1363)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمدباقر موسوی، قم: انتشارات جامعه مدرسین قم.
10
11. عبدالله بن المعتز (1422 ق)، البدیع، بیروت: موسسه الکتب الثقافه.
11
12. فروزانفر، بدیع الزمان (1379)، شرح مثنوی، تهران: انتشارات زوار.
12
13. مولوی، جلال الدین (1375)، مثنوی، تهران: انتشارات پژوهش.
13
14. ــــــــــ (1280 ق)، دیوان شمس تبریزی، تهران: [بینا].
14
15. ــــــــــ (1318)، فیه ما فیه، شیراز: [بینا].
15
16. مکارم شیرازی (1373)، تفسیر نمونه، قم: دارالکتب الاسلامیه.
16
17. نجم الدین رازی (1379)، مرصاد العباد، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
17
18. دهخدا، علیاکبر (1372)، لغت نامه، تهران: موسسه لغت نامه دهخدا.
18
19. شرتونی، سعید (1403ق)، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، قم: [بینا].
19
20. صفی پوری، عبدالرحیم بن عبدالکریم (1388)، منتهی الارب فی لغه العرب، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
20
21. کلینی، محمد بن یعقوب (1390)، اصول کافی، دارالثقلین؛ قم: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور فرهنگی.
21
22. مکارم شیرازی، ناصر (1387)، اخلاق در قرآن، قم: انتشارات امام علی ابن ابیطالب7.
22
23. . مصطفوی، حسن (1375)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزاره الثقافه والارشاد الاسلامی، موسسه الطباعه والنشر.
23
24. غزالی، محمد بن محمد (1359)، منهاج العابدین، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
24
25. ابن فارس، احمد بن فارس (1363)، معجم مقاییس اللغه، تهران: مکتب الاعلام الاسلامی.
25
26. کاشانی، عبدالرزاق بن جلالالدین (1370)،اصطلاحات الصوفیه، قم: انتشارات بیدار.
26
27. روزبهان بقلی، روزبهان بن ابی نصر (1374)، شرح شطحیات: شامل گفتارهای شورانگیز و رمزی صوفیان، تهران: کتابخانه طهوری.
27
28. شمسالدین آملی، محمد بن محمود (1338)، نفائس الفنون فی عرایس العیون، تهران: انتشارات اسلامیه.
28
29. انیس، ابراهیم و دیگران (1374)، المعجم الوسیط، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
29
30. شیخ بهایی، بهاءالدین محمدبن حسین (1372)، کلیات اشعار و آثار فارسی، تهران: کتابفروشی محمودی.
30
31. عبدالباقی، محمد فؤاد (1372)، ترتیب المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، قم: بیدار.
31